درایة الحدیث: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Kmhoseini بدون خلاصۀ ویرایش |
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
===معنای لغوی=== | ===معنای لغوی=== | ||
درایه، مصدر ثلاثی مجرد از ریشه «د-ر-ی» به معنای | درایه، مصدر ثلاثی مجرد از ریشه «د-ر-ی» به معنای دانستن است؛ البته دانستن و دانشی که به دنبال یک سلسله مقدمات و با نوعی تدبیر<ref>راغب اصفهانی، ذیل «دری»</ref> و به شیوه غیر معمول به دست می‌آید نه از طریق مقدمات معمول.<ref> مصطفوی، ذیل «دری»</ref>برخی گفته اند درایه نوعی دانستن است که به دنبال شک کردن ایجاد می شود.<ref>مامقانی، ج۱، ص ۴۰</ref> | ||
===کاربرد کهن اصطلاح درایة الحدیث=== | ===کاربرد کهن اصطلاح درایة الحدیث=== | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
کتاب‌های داریه الحدیث به طور معمول به مباحث زیر می‌پردازند<ref>طباطبایی و رضاداد٬ تاملی در باب عنوان داریه الحدیث٬ص58</ref>: | کتاب‌های داریه الحدیث به طور معمول به مباحث زیر می‌پردازند<ref>طباطبایی و رضاداد٬ تاملی در باب عنوان داریه الحدیث٬ص58</ref>: | ||
'''الف) اصطلاحات مقدماتی''' (مانند | '''الف) اصطلاحات مقدماتی''' (مانند حدیث، خبر و اثر) | ||
'''ب) اصطلاحات مربوط به روات''' ( | '''ب) اصطلاحات مربوط به روات''' (حافظ، شیخ، مولی و ...) | ||
'''ج) اصطلاحات مربوط به طرق تحمل حدیث.''' | '''ج) اصطلاحات مربوط به طرق تحمل حدیث.''' | ||
'''د) اصطلاحات مربوط به روایت''' که دارای اقسام متعددی است و به تقسیم‌بندی‌های حدیث از منظر‌های زیر می‌پردازد: | '''د) اصطلاحات مربوط به روایت''' که دارای اقسام متعددی است و به تقسیم‌بندی‌های حدیث از منظر‌های زیر می‌پردازد: | ||
* یقین آور بودن یا نبود روایت (خبر | * یقین آور بودن یا نبود روایت (خبر متواتر و واحد) | ||
* اوصاف راویان ( | * اوصاف راویان (صحیح، حسن، موثق و ضعیف) | ||
* تعداد راویان ( | * تعداد راویان (مستفیض و عزیز) | ||
* اتصال و انقطاع سند ( | * اتصال و انقطاع سند (مسند، متصل، مرسل، معلق و منقطع) | ||
* انتساب به آخرین گوینده (حدیث | * انتساب به آخرین گوینده (حدیث قدسی، مرفوع، موقوف و مقطوع) | ||
* تغییراتی که در متن یا سند رخ داده( | * تغییراتی که در متن یا سند رخ داده(مدرج، مقلوب، مصحف، محرف، مضطرب و موضوع) | ||
* تعداد واسطه‌ها تا امام معصوم( | * تعداد واسطه‌ها تا امام معصوم(عالی و نازل) | ||
* سن راویان( | * سن راویان(روایة الاقران و مدبج) | ||
* تشابه نام راویان( | * تشابه نام راویان(مشترک، مفترق، متشابه السند، موتلف و مختلف) | ||
* حالات وارد بر متن روایت ( | * حالات وارد بر متن روایت (نص، ظاهر، موول، مجمل، ناسخ، منسوخ، محکم، متشابه و ...) | ||
==تاریخ درایه الحدیث== | ==تاریخ درایه الحدیث== | ||
در میان اهل سنت از دوره [[صحابه]] و پس از آن‌ها شاهد توجه به بعضی از مباحث درایه هستیم.<ref>نورالدین عتر، ص ۳۷-۵۸</ref> نمونه‌هایی از نگارش در برخی موضوعات درایه از اواخر قرن دوم در دست است. [[شافعی]]، اولین فردی است که در الرسالة مباحثی از این دست را به بحث گذاشته است.<ref>عبدالماجد غوری، ج ۱، ص ۲۴</ref> | در میان اهل سنت از دوره [[صحابه]] و پس از آن‌ها شاهد توجه به بعضی از مباحث درایه هستیم.<ref>نورالدین عتر، ص ۳۷-۵۸</ref> نمونه‌هایی از نگارش در برخی موضوعات درایه از اواخر قرن دوم در دست است. [[شافعی]]، اولین فردی است که در الرسالة مباحثی از این دست را به بحث گذاشته است.<ref>عبدالماجد غوری، ج ۱، ص ۲۴</ref> | ||
معمولا [[شهید ثانی]] را نخستین نویسنده کتابی در درایه الحدیث [[شیعه]] | معمولا [[شهید ثانی]] را نخستین نویسنده کتابی در درایه الحدیث [[شیعه]] دانسته‌اند. کتاب شهید ثانی کتاب البدایه را در این علم نگاشت و خود شرحی با عنوان الرعایه بر آن تالیف کرد. | ||
با این حال برخی جمال الدین احمد بن طاوس حلی را به دلیل نگارش کتاب حل الاشکال فی معرفه الرجال نخستین نویسنده شیعی درایه الحدیث دانسته‌اند. <ref>حافظیان | با این حال برخی جمال الدین احمد بن طاوس حلی را به دلیل نگارش کتاب حل الاشکال فی معرفه الرجال نخستین نویسنده شیعی درایه الحدیث دانسته‌اند. <ref>حافظیان بابلی، کتابشناسی داریه شیعه، ص ۷۵-۷۶.</ref> برخی دیگر قطب‌الدین راوندی(م ۵۷۳ق) نویسنده رساله فی بیان احوال احادیث اصحابنا را نخستن نویسنده شیعه در این علم دانسته‌اند و برخی نیز اثر حاکم نیشابوری با عنوان معرفه علوم الحدیث را نخستن اثر شیعه در درایه الحدیث دانسته‌اند.<ref>حافظیان بابلی، کتابشناسی داریه شیعه، ص ۷۵-۷۶، دانشنامه جهان اسلام، ج ۱۷، ص ۴۵۸-۴۵۹</ref> | ||
==رابطه درایة الحدیث و دیگر علوم حدیثی== | ==رابطه درایة الحدیث و دیگر علوم حدیثی== | ||
===درایه الحدیث و رجال=== | ===درایه الحدیث و رجال=== | ||
از دیدگاه عالمان شیعه برخلاف اهل سنت، دو دانش درایه و رجال یکی یا زیر مجموعه هم نیستند.<ref>دربندی، ص ۸۲</ref> عالمان شیعه از آنجا که دانش رجال را جزئی از درایه ندانسته‌اند، به این معنی که به طور کلی بحث از سند را در درایه بحثی کبروی و ناظر به سند و در رجال بحثی صغروی و ناظر به یکایک راویان دانسته‌اند،<ref> عبدالله مامقانی، ج۱، ص ۴۲</ref> به تفکیک روشن مباحث این دو دانش از یکدیگر توفیق یافته‌اند. با این همه، در عمل، چون در درایه از نتایج دانش رجال استفاده می‌شود، پرداختن به برخی مباحث رجالی مانند الفاظ [[جرح و تعدیل]]، معرفی کتاب‌های رجالی و تعارض احوال رجالی، امری معمول است.<ref>جیلانی رشتی، ص ۳۰۴-۳۳۲؛ حسینی جلالی، همانجا</ref> | |||
==نام‌های دیگر درایه== | ==نام‌های دیگر درایه== | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۱: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس|2}} | {{پانویس|2}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* ابن حجر عسقلانی، النکت علی کتاب ابن الصلاح، چاپ ربیع بن هادیعمیر، ریاض، ۱۴۱۷ق. | * ابن حجر عسقلانی، النکت علی کتاب ابن الصلاح، چاپ ربیع بن هادیعمیر، ریاض، ۱۴۱۷ق. | ||
* ابن | * ابن کفانی | ||
* | * امینی | ||
* ترمذی، سنن ترمذی. | * ترمذی، سنن ترمذی. | ||
* توحیدی، محمدعلی، مصباح الفقاهه، تقریرات درس آیت الله ابوالقاسم خویی، قم، ۱۳۷۷ش. | * توحیدی، محمدعلی، مصباح الفقاهه، تقریرات درس آیت الله ابوالقاسم خویی، قم، ۱۳۷۷ش. | ||