تحریر الوسیله (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

تحریر الوسیله (کتاب) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۷ مارس ۲۰۱۵، ساعت ۱۷:۲۷

۱۸۷ بایت اضافه‌شده ، ‏۷ مارس ۲۰۱۵

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

کاربر ناشناس

imported>Mahboobi

@@ خط ۵: / خط ۵: @@
 ==معرفی کتاب==
-تحریرالوسيله ، جامعِ ابواب فقه به صورت غیراستدلالی است و اصطلاحات و نظریات دقیق فقهی در آن با عباراتی ساده بیان شده است . تحریرالوسیلة حاشیة امام خمینی بر وسیلة النجاة تألیف سیدابوالحسن اصفهانی (متوفی 1365) است و وسیلة النجاة حاشیة اصفهانی بر ذخیرة الصالحین تألیف سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی (متوفی 1337) است (آقابزرگ طهرانی ، ج 25، ص 85). اصفهانی حواشی خود بر ذخیرة الصالحین را در متن آن وارد کرد و با افزودن مسائل بسیاری آن را وسیلة النجاة نامید. این کتاب اکثر ابواب فقهی و مسائل مبتلابه را با نظمی دقیق دربر دارد و در دو مجلد به چاپ رسیده است (همانجا؛ انصاری ، ص 205).
+تحریرالوسيله، جامعِ ابواب فقه به صورت غیراستدلالی است و اصطلاحات و نظریات دقیق فقهی در آن با عباراتی ساده بیان شده است . تحریرالوسیلة حاشیه امام خمینی بر [[وسیلة النجاة (کتاب)|وسیلة النجاة]] تألیف [[سیدابوالحسن اصفهانی]] (متوفی 1365) است و وسیلة النجاة حاشیه اصفهانی بر [[ذخیرة الصالحین (کتاب)|ذخیرة الصالحین]] تألیف [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]] (متوفی 1337) است.<ref>آقابزرگ طهرانی، ج 25، ص 85</ref> اصفهانی حواشی خود بر ذخیرة الصالحین را در متن آن وارد کرد و با افزودن مسائل بسیاری آن را وسیلة النجاة نامید. این کتاب اکثر ابواب فقهی و مسائل مبتلابه را با نظمی دقیق دربر دارد و در دو مجلد به چاپ رسیده است.<ref>همانجا؛ انصاری ، ص 205</ref>
 ==روند تألیف تحریرالوسيله==
-امام خمینی که وسیلة النجاة را اثری مهم می دانست ( رجوع کنید بهپابه پای آفتاب ، ج 3، ص 209، به نقل از جعفر سبحانی )، در دوران اقامت در قم بر آن حاشیه نگاشت ( رجوع کنید به امام خمینی ، ج 1، ص 6؛ پابه پای آفتاب ، ج 1، ص 266، به نقل از محمدرضا توسلی ). احترام نویسنده به مرجع وقت ، حاج آقا حسین بروجردی (متوفی 1340ش )، مانع از چاپ و انتشار این اثر شد ( رجوع کنید به پابه پای آفتاب ، ج 3، ص 316، به نقل از حسن طاهری خرم آبادی )، اما بعدها به طور جداگانه و چند بار نیز همراه با وسیلة النجاة به چاپ رسید (انصاری ، ص 202). تبعید امام خمینی به شهر بورسای ترکیه در 1343ش فرصتی فراهم آورد تا نویسنده آنطور که خود می گوید (امام خمینی ، همانجا) از فراغتش در حدود یازده ماه اقامت اجباری در آن شهر برای وارد کردن حاشیة مذکور در متن وسیلة النجاة استفاده کند و آن را تحریرالوسیلة بنامد. به نظر می رسد در آن زمان تحریرالوسیلة مانند وسیلة النجاة به کتاب المیراث ختم می شده است .
+امام خمینی که وسیلة النجاة را اثری مهم می دانست<ref>رجوع کنید به پابه پای آفتاب ، ج 3، ص 209، به نقل از جعفر سبحانی</ref> در دوران اقامت در قم بر آن حاشیه نگاشت.<ref>رجوع کنید به امام خمینی ، ج 1، ص 6؛ پابه پای آفتاب ، ج 1، ص 266، به نقل از محمدرضا توسلی</ref> احترام نویسنده به مرجع وقت، حاج آقا حسین بروجردی (متوفی 1340ش )، مانع از چاپ و انتشار این اثر شد،<ref>رجوع کنید به پابه پای آفتاب ، ج 3، ص 316، به نقل از حسن طاهری خرم آبادی</ref> اما بعدها به طور جداگانه و چند بار نیز همراه با وسیلة النجاة به چاپ رسید.<ref>انصاری ، ص 202</ref> تبعید امام خمینی به شهر بورسای ترکیه در 1343ش فرصتی فراهم آورد تا نویسنده آنطور که خود می گوید<ref>امام خمینی ، همانجا</ref> از فراغتش در حدود یازده ماه اقامت اجباری در آن شهر برای وارد کردن حاشیة مذکور در متن وسیلة النجاة استفاده کند و آن را تحریرالوسیلة بنامد. به نظر می رسد در آن زمان تحریرالوسیلة مانند وسیلة النجاة به کتاب المیراث ختم می شده است .
-امام خمینی پس از تبعید از ترکیه به عراق و اقامت در نجف ، مسائل مربوط به حج ، نماز جمعه ، دفاع ، امر به معروف و نهی از منکر، قضا، شهادات ، قصاص و دیات و نیز بسیاری از مسائل مبتلابه را که در دوران اقامت در قم تدریس کرده بود ( پابه پای آفتاب ، ج 4، ص 136، به نقل از محمدحسن مرتضوی لنگرودی )، به تحریرالوسیلة افزود ( رجوع کنید به همان ، ج 1، ص 61، به نقل از احمد خمینی ؛ استادی ، ص 60).
+امام خمینی پس از تبعید از ترکیه به عراق و اقامت در نجف ، مسائل مربوط به حج ، نماز جمعه ، دفاع ، امر به معروف و نهی از منکر، قضا، شهادات ، قصاص و دیات و نیز بسیاری از مسائل مبتلابه را که در دوران اقامت در قم تدریس کرده بود،<ref>پابه پای آفتاب ، ج 4، ص 136، به نقل از محمدحسن مرتضوی لنگرودی</ref> به تحریرالوسیلة افزود.<ref>رجوع کنید به همان، ج 1، ص 61، به نقل از احمد خمینی؛ استادی، ص 60</ref>
 ==تفاوت های تحریر الوسیله با وسیلة النجاة==
-این اثر، گذشته از مشتمل بودن بر نظریات امام خمینی ، دو تفاوت کلی با وسیلة النجاة دارد. از یکسو برخی مسائل غیرمبتلابه آن حذف شده و از سوی دیگر مسائل مبتلابه زیادی بر آن افزوده شده است . سیدابوالحسن اصفهانی نیز مسائل مورد ابتلا را مطرح کرده بود، اما امام خمینی آنها را بسط داد ( رجوع کنید به معرفت ، ص 151). در مجموع ، اضافات تحریرالوسیلة نزدیک به یک سوم کل کتاب را دربر می گیرد ( پابه پای آفتاب ، ج 3، ص 209، به نقل از جعفر سبحانی ). مسائل مستحدثة تحریرالوسیلة شامل مباحث بیمه ، سفته ، سرقفلی ، عملیات بانکی ، بلیت بخت آزمایی ، تلقیح مصنوعی ، تشریح ، پیوند اعضا، تغییر جنسیّت ، رادیو و تلویزیون و برخی مسائل متفرقه است که در آخر کتاب جای دارد.
+تحریر الوسیله گذشته از مشتمل بودن بر نظریات امام خمینی، دو تفاوت کلی با وسیلة النجاة دارد. از یکسو برخی مسائل غیر مبتلابه آن حذف شده و از سوی دیگر مسائل مبتلابه زیادی بر آن افزوده شده است . سیدابوالحسن اصفهانی نیز مسائل مورد ابتلا را مطرح کرده بود، اما امام خمینی آنها را بسط داد.<ref>رجوع کنید به معرفت ، ص 151</ref> در مجموع ، اضافات تحریرالوسیلة نزدیک به یک سوم کل کتاب را دربر می گیرد.<ref>پابه پای آفتاب ، ج 3، ص 209، به نقل از جعفر سبحانی</ref> مسائل مستحدثة تحریرالوسیلة شامل مباحث بیمه ، سفته ، سرقفلی ، عملیات بانکی ، بلیت بخت آزمایی ، تلقیح مصنوعی ، تشریح ، پیوند اعضا، تغییر جنسیّت ، رادیو و تلویزیون و برخی مسائل متفرقه است که در آخر کتاب جای دارد.
-نویسنده کوشیده است که با کمترین تغییر، حاشیه اش را در متن وسیلة النجاة وارد کند، اما علاوه بر تغییرات محتوایی مذکور، در مواردی نحوة بیان مسائل و عناوین و ترتیب آنها را نیز تغییر داده است ؛ مثلاً نماز لیلة الدّفن را که در وسیلة النجاة در کتاب الصلوة مطرح شده ، در تحریرالوسیلة در باب دفن از کتاب الطهارة آورده و نیز سه مبحث ظِهار، ایلاء و لِعان را که در وسیلة النجاة ذیل یک عنوان «القول فی الظهار و الایلاء و اللعان » آمده ، در تحریرالوسیلة به صورت سه کتاب آورده است . این تغییرات صوری و محتوایی که در سراسر تحریرالوسیلة مشهود است ، سبب برتری آن بر وسیلة النجاة شده است ( رجوع کنید بهمعرفت ؛ استادی ، همانجاها).
+نویسنده کوشیده است که با کمترین تغییر، حاشیه اش را در متن وسیلة النجاة وارد کند، اما علاوه بر تغییرات محتوایی مذکور، در مواردی نحوة بیان مسائل و عناوین و ترتیب آنها را نیز تغییر داده است ؛ مثلاً نماز لیلة الدّفن را که در وسیلة النجاة در کتاب الصلوة مطرح شده ، در تحریرالوسیلة در باب دفن از کتاب الطهارة آورده و نیز سه مبحث ظِهار، ایلاء و لِعان را که در وسیلة النجاة ذیل یک عنوان «القول فی الظهار و الایلاء و اللعان » آمده ، در تحریرالوسیلة به صورت سه کتاب آورده است . این تغییرات صوری و محتوایی که در سراسر تحریرالوسیلة مشهود است ، سبب برتری آن بر وسیلة النجاة شده است.<ref>رجوع کنید به معرفت ؛ استادی ، همانجاها</ref>
 ==چاپ و نشر==
-عواملی چون شهرت فقهی و ظلم ستیزی نویسنده ، جامعیت کتاب و روانی متن آن و پاسخگویی به مسائل مورد نیاز موجب شد که مقلدان عرب زبان چاپ و تکثیر تحریرالوسیلة را درخواست کنند. در پاسخ به این تقاضا، به دستور نویسنده ، کتاب تلخیص شد و با عنوان زبدة الاحکام در دسترس عموم قرار گرفت (استادی ، همانجا؛ پابه پای آفتاب ، ج 4، ص 37ـ 38، به نقل از عباسعلی عمید زنجانی ). پس از چندی نیز همة تحریرالوسیلة برای اولین بار در نجف چاپ شد ( پابه پای آفتاب ، ج 3، ص 166، به نقل از حمید روحانی )، ولی به کار بردن لقب «زعیم حوزه های علمیه » در پشت جلد آن ، موجب شد که نویسنده با انتشار آن مخالفت کند تا اینکه این لقب را برداشتند و او با توزیع کتاب موافقت کرد (همان ، ج 3، ص 166، به نقل از حمید روحانی ، ج 4، ص 95، به نقل از محمدحسن قدیری ).
+عواملی چون شهرت فقهی و ظلم ستیزی نویسنده ، جامعیت کتاب و روانی متن آن و پاسخگویی به مسائل مورد نیاز موجب شد که مقلدان عرب زبان چاپ و تکثیر تحریرالوسیلة را درخواست کنند. در پاسخ به این تقاضا، به دستور نویسنده ، کتاب تلخیص شد و با عنوان زبدة الاحکام در دسترس عموم قرار گرفت.<ref>استادی ، همانجا؛ پابه پای آفتاب ، ج 4، ص 37ـ 38، به نقل از عباسعلی عمید زنجانی</ref> پس از چندی نیز همة تحریرالوسیلة برای اولین بار در نجف چاپ شد،<ref>پابه پای آفتاب ، ج 3، ص 166، به نقل از حمید روحانی</ref> ولی به کار بردن لقب «زعیم حوزه های علمیه » در پشت جلد آن ، موجب شد که نویسنده با انتشار آن مخالفت کند تا اینکه این لقب را برداشتند و او با توزیع کتاب موافقت کرد.<ref>همان ، ج 3، ص 166، به نقل از حمید روحانی ، ج 4، ص 95، به نقل از محمدحسن قدیری</ref>
-ممانعت حکومت پهلوی از انتشار آثار امام خمینی موجب شد که تحریرالوسیلة بارها در ایران با عناوینی چون کتاب الفقه و وسیلة النجاة چاپ و توزیع شود (همان ، ج 1، ص 61، به نقل از احمد خمینی ).
+ممانعت حکومت پهلوی از انتشار آثار امام خمینی موجب شد که تحریرالوسیلة بارها در ایران با عناوینی چون کتاب الفقه و وسیلة النجاة چاپ و توزیع شود.<ref>همان ، ج 1، ص 61، به نقل از احمد خمینی</ref>
-==استفاده قضات دادگستری از این کتاب==
+==استفاده قضات از این کتاب==
-پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، قضات دادگستری برای رفع خلا قانونی از تحریرالوسیلة به عنوان متمم قانون استفاده می کردند که با قانونی شدن استفاده از آرای مشهور فقها (اصل 167 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ) و توسعة نِطاق مرجعیت امام خمینی و انطباق اکثر آرای او با آرای مشهور فقها، این کتاب در دادگاهها و محافل علمی مورد توجه و مراجعه بیشتر قرار گرفت .
+پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، قضات دادگستری برای رفع خلا قانونی از تحریرالوسیلة به عنوان متمم قانون استفاده می کردند که با قانونی شدن استفاده از آرای مشهور فقها (اصل 167 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران) و توسعة نِطاق مرجعیت امام خمینی و انطباق اکثر آرای او با آرای مشهور فقها، این کتاب در دادگاهها و محافل علمی مورد توجه و مراجعه بیشتر قرار گرفت.
 ==ترجمه و شرح ها==