سؤال قبر: تفاوت میان نسخه‌ها

{{نقل قول دو طبقه| رُوِی عَن رسولِ الله(ص): أَلَا وَ إِنَّ أَوَّلَ مَا یسْأَلَانِک عَنْ رَبِّک الَّذِی کنْتَ تَعْبُدُهُ وَ عَنْ نَبِیک الَّذِی أُرْسِلَ إِلَیک و عَنْ دِینِک الَّذِی کنْتَ تَدِینُ بِهِ وَ عَنْ کتَابِک الَّذِی کنْتَ تَتْلُوهُ وَ عَنْ إِمَامِک الَّذِی کنْتَ تَتَوَلَّاهُ ثُمَّ عَنْ عُمُرِک فِیمَا کنْتَ أَفْنَیتَهُ وَ مَالِک مِنْ أَینَ اکتَسَبْتَهُ وَ فِیمَا أَنْتَ أَنْفَقْتَهُ فَخُذْ حِذْرَک وَ انْظُرْ لِنَفْسِک وَ أَعِدَّ الْجَوَابَ قَبْلَ الِامْتِحَانِ وَ الْمُسَائَلَةِ وَ الِاخْتِبَارِ فَإِنْ تَک مُؤْمِناً عَارِفاً بِدِینِک مُتَّبِعاً لِلصَّادِقِینَ مُوَالِیاً لِأَوْلِیاءِ اللَّهِ لَقَّاک اللَّهُ حُجَّتَک وَ أَنْطَقَ لِسَانَک بِالصَّوَابِ وَ أَحْسَنْتَ الْجَوَابَ وَ بُشِّرْتَ بِالرِّضْوَانِ وَ الْجَنَّةِ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اسْتَقْبَلَتْک الْمَلَائِکةُ بِالرَّوْحِ وَ الرَّیحَانِ وَ إِنْ لَمْ تَکنْ کذَلِک تَلَجْلَجَ لِسَانُک وَ دُحِضَتْ حُجَّتُک وَ عَییتَ عَنِ الْجَوَابِ وَ بُشِّرْتَ بِالنَّارِ وَ اسْتَقْبَلَتْک مَلَائِکةُ».| از رسول خدا نقل شده است که: «بدان نخستین چیزی که آن دو فرشته از تو سؤال می‌کنند از پروردگاری است که می‌پرستیدی، و از پیامبر که به سوی تو فرستاده شده و از دینی که به آن پایبند بودی، و از کتاب آسمانی که آن را می‌خواندی، و از امامی که ولایتش را پذ‌یرفته بودی، سپس از عمرت سؤال می‌کنند که در کدام راه صرف کردی، و از اموالت که از کجا آوردی و درکجا مصرف کردی؟جانب احتیاط را نگه‌دار و درباره خود بیندیش و قبل از آزمایش و سؤال و امتحان، پاسخ را آماده کن، که اگر با ایمان و متقی و آگاه به دین و پیرو صادقین و تابع أولیاء خدا باشی، خداوند پاسخ لازم را به تو تلقین می‌کند و زبانت را به حق می‌گشاید، و جواب خواهی داد، و دراین هنگام از سوی خدا بشارت جنّت و رضوان و خیرات فراوان به تو داده می‌شود، و فرشتگان الهی با روح و ریحان از تو استقبال می‌کنند، و اگر چنین نباشد زبانت به لکنت می‌افتد و دلیلت باطل می‌شود واز دادن پاسخ فرو میمانی، بشارت به آتش داده میشوی، و فرشتگان عذاب به استقبال تو می‌آیند».|کلینی، کافی، ج ۸، ص۷۲|عرض=50|تراز=چپ}}

* از عُمر که در چه راهی آن را سپری کرد<ref> کلینی، الکافی ج ۸ ص ۷۲</ref>

برخی از روایات دیگر سؤال و جواب قبر را ویژه مؤمنین خالص و کافرین خالص دانسته و حساب بقیه را موکول به [[قیامت]] می‌کنند.<ref group="یادداشت"> قَالَ أَبُو عَبْدِ اللهِ (علیه‌السلام): «لَا یسْأَلُ فِی الْقَبْرِ إِلَّا مَنْ مَحَضَ الْإِیمَانَ مَحْضاً أَوْ مَحَضَ الْکُفْرَ مَحْضاً وَ الْآخَرُونَ یلْهَوْنَ عَنْهُمْ» ترجمه: امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: پرسیده نمی‌شود در قبر، مگر کسی که خیلی محض ایمان، یا خیلی محض کفر باشد و دیگران، از آنان غفلت می‌شود. کافی، جلد ۳، صفحۀ ۲۳۵، باب المسأله فی القبر و من یسأل و من لا یسأل، حدیث ۸</ref> در جمع بین این دو دسته از روایات بعضی از علما معتقدند که سؤالهای خاص(بررسی دقیق اعمال) مربوط به مومن محض و کافر محض است و از دیگران فقط راجع به کلیات باورها سؤال می‌شود.<ref> عالم برزخ در چند قدمی ما: محمد محمدی اشتهاردی، ص۱۰۹</ref>

در اینکه سؤال و جواب در قبر، ناظر به همین بدن مادی موجود در قبر است یا [[بدن مثالی]]<ref group="یادداشت"> روح انسان پس از مرگ و انقطاع از بدن مادی، خود را با بدن برزخی و قالب مثالی می‌یابد. بدن مثالی شباهت بسیار زیادی به بدن دنیوی انسان دارد؛ ولی در عین حال بدنی است که با نظام و قوانین عالم برزخ سازگار است و با بدن دنیوی، تفاوت‌هایی دارد.</ref>، دو نظر وجود دارد. بیشتر محدثان و متکلمان با استناد به ظاهر آیات قرآن و روایات معتقدند سؤال و جواب از همین بدن مادی در قبر خواهد بود که روح به آن برای مدتی باز می‌گردد.<ref> علامه مجلسی، بحارالانوار، ج۶، ص۲۷۰</ref> [[کلینی]] در [[اصول کافی|کافی]] از [[امام باقر(ع)]] نقل می‌کند: هنگامی که مرده داخل قبرش شد روح به بدنش باز می‌گردد، آنگاه دو ملک قبر می‌آیند و از او پرسش می‌کنند.<ref> کافی، ج۳، ص۲۳۴.</ref>

بیشتر فلاسفه اعتقاد دارند که سؤال قبر، ناظر به [[بدن مثالی]] است که با [[روح]] آدمی مرتبط است و منظور از قبر، همین قبر خاکی نیست.<ref>جوادی آملی، عبدالله، معاد شناسی، ج ۲۱، ص۲۲۲؛ عیون مسایل نفس و شرح آن، استاد حسن حسن زاده، ج ۲، ص۴۵۵ ۴۵۳.</ref>