آیه خمس: تفاوت میان نسخه‌ها

ذی القربی؛ یعنی خویشان و نزدیکان شخص، لیکن به دلیل وجود روایات فراوانی که در کتاب‌های معتبر حدیثی شیعه و اهل سنت آمده است، منظور از [[ذوی القربی|ذی القربی]] در این [[آیه]] تنها [[امامان]] اهل بیت(ع) هستند.<ref>حر عاملی، وسایل الشیعه، ج ۹، کتاب الخمس؛ حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۳۹۳ق، ج۱، ص۲۲۱- ۲۱۸.</ref>

«یتیم» به معنای انسانی است که در خردسالی‌اش پدرش مرده باشد، و می‌گویند که در همه انواع حیوانات یتیم آن حیوانی است که مادر خود را از دست داده باشد، تنها انسان است که یتیم بودنش از ناحیه پدر است.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۸۹؛ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۲۴</ref>

در [[آیه]] شریفه منظور از یتیمان، مسکینان و واماندگان در راه، تنها ایتام، مساکین و [[ابن سبیل|ابناء سبیل]] از [[بنی هاشم]] و [[سادات]] می‌باشند، هر چند که ظاهر آیه مطلق است و قیدی در آن دیده نمی‌شود اما به واسطه روایات زیادی که در تفسیر آیه از [[ائمه]] [[اهل بیت]](ع) وارد شده است به بنی هاشم اختصاص پیدا می‌کند.<ref>حر عاملی، وسایل الشیعه، ج۹، کتاب الخمس.</ref><ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۳۹۳ق، ج۱، ص۲۲۱- ۲۱۸.</ref> همان گونه که بسیاری از احکام در متن قرآن به طور مطلق آمده ولی شرائط و قیود آن بوسیله [[سنت]] بیان شده است و این منحصر به آیه مورد بحث نیست.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص ۱۷۵.</ref>

# [[سهم سادات]]: سهم سادات فقیر از [[بنی هاشم]]؛ یعنی یتیمان، مساکین و در راه ماندگان.<ref>علامۀ حلی، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۲۵.</ref>

مفسران شیعه با تکیه بر [[روایات]] وارده از [[اهل البیت علیهم السلام|اهلبیت]](ع) بر این باور‌اند که مقصود از غنیمت در این آیه -همان گونه که لغت شناسان گفته‌اند-<ref>راغب اصفهانی، مفردات فی الفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۶۱۵؛ابن منظور، لسان العرب، ۱۳۶۳ش، ج۱۲، ص۴۴۵.</ref> هر چیزی است که غنیمت شمرده شود، هرچند غنیمت جنگیِ مأخوذ از کفار نباشد. هرچند مورد نزول آیه، غنیمت جنگی است، به کلی‌بودن مفهوم آیه آسیبی نمی‌رساند.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۹۱.</ref>

* حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مؤسسة آل البیت، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.

* حسکانی، عبید الله بن عبدلله، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل فی الآیات النازله فی اهل البیت، بیروت (لبنان)، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، الطبعه الاولی، ۱۳۹۳ق.

* حلی، حسن بن یوسف، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.

* فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب،‌ بیروت (لبنان)، دار احیاء التراث العربی، الطبعة الثالثة، ۱۴۲۰ق.

* مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، قم، مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، ۱۳۸۷ش.