فهرست شرح‌های صحیفه سجادیه: تفاوت میان نسخه‌ها

| <small>۱۰</small>|| <small>[[شفاءالصدور فی شرح الزبور]]</small>|| <small> سیدعبدالرحیم بن محمد حسینی موسوی شهرستانی</small>|| <small>قرن ۱۱ ه‍.ق</small>|| <small> این شرح، از شروح مفصل توضیحی بر صحیفه سجادیه به زبان فارسی است. روش مؤلف بدین ترتیب است که ابتدا فقرهای از دعا را نقل و آنگاه ذیل عناوین «بدان که - تحقیق» توضیحات لازمه را در چند مقاله یا مطلب بیان نموده ودر انتها در عنوان «مؤلف گوید» نظر خویش را متذکر شده است. وی این کتاب را به نام شاه سلطان حسین صفوی (۱۱۳۵-۱۱۰۵ ق) معنون داشته است. جلد اول آن شامل شرح ادعیه «تحمید حق تعالی، الصلوة علی رسول الله، الصلوة علی حملة العرش، فی ذکر آل محمد، الصلوة علی اتباع الرسل، الصلوة علی آدم و دعاؤه لنفسه» می‌باشد که به تاریخ رجب ۱۱۱۵ق تحریر شده است و جلد دوم از ادامه ادعیه یعنی «دعای صباح آغاز و تا دعاؤه لِوَلَده» ادامه می‌یابد که در ۱۱۱۷ق نگاشته شده است. </small>|| <small> </small>

| <small>۱۸</small>|| <small> الدلیل الی موضوعات الصحیفه السجادیه</small>|| <small>محمد حسین مظفر</small>|| <small>---</small>|| <small>این کتاب به نوعی دسته‌بندی موضوعات صحیفه است و توسط علی شیروانی با عنوان راهنمای موضوعی صحیفه سجادیه به فارسی ترجمه شده است </small>|| <small> </small>

| <small>23</small>|| <small>شرح الصحیفة السجادیة</small>|| <small> مجهول</small>|| <small>بعد از ۱۰۴۲ق </small>|| <small>شرح ادبی، توضیحی، عرفانی و کلامی مفصلی بر صحیفه است که مسلماً بعد از سال ۱۰۴۲ق نگاشته شده، چه شارح ذیل دعای چهل و یکم (فی طلب الستر) در توضیح عبارت «لا تحمل علی میزان الانصاب عملی» می‌نگارد:«''قد الف بعض اصحابنا المتاخرین فی هذالمعنی رسالة جیدة سماها میزان الاخرة استوفی الکلام فیها''» که مصنف کتاب [[ملامحسن فیض کاشانی]] است و در سال ۱۰۴۲ق آن را تألیف کرده است. همچنین شارح مطالب بسیاری را از شیخ بهایی نقل می‌کند. مؤلف این شرح شناخته نشد اما در عطف نسخه در زمینه کاغذ ترنجی شکل واقف (سیدکاظم عصار) نوشته است:«شرح صحیفه میرزا حسن لاهیجی». که دلیلی برای رد یا تأیید آن یافت نشد؛ اما برخی اظهار داشته‌اند که چون لاهیجی در آثار خود به نقل صریح و ذکر اسامی دیگران نمی‌پردازد و در این شرح نیز از همین شیوه پیروی شده است ظاهراً شکی باقی نمی‌ماند که نسخه معرفی شده یکی از مجلدات شرح [[میرزا حسن لاهیجی]] است. </small>|| <small> </small>

| <small>24</small>|| <small>شرح الصحیفة السجادیة</small>|| <small> مجهول</small>|| <small>میان سالهای ۱۰۵۵ق و ۱۱۲۸ق </small>|| <small> گزیدهای است از شروح [[میرداماد|میرداماد]] و [[علامه محمد تقی مجلسی|علامه محمدتقی مجلسی]] و [[فیض کاشانی|فیض کاشانی]] و [[حاج ابو تراب|حاج ابوتراب]] و [[محمد علی فاضل استرآبادی|محمدعلی فاضل استرآبادی]] و گفتار خود گزیننده که (سال تحریر نسخه شرح حاضر) تألیف شده است.</small>|| <small> </small>

| <small>2</small>|| <small>حاشیه الصحیفة السجادیة </small>|| <small>[[میرداماد|سید محمدباقر بن محمد حسینی استرآبادی، میرداماد]]</small>|| <small>م۱۰۴۱ق</small>|| <small>شرحی است مختصر با عناوین «قوله قوله» بر صحیفه سجادیه، مشتمل بر بحث‌های لغوی و فلسفی که گاهی نیز در زمینه‌های رجالی و علوم هیئت سخن به درازا می‌کشد. این شرح شامل توضیح و بیان نکات و دقایق کلمات صحیفه سجادیه است و میرداماد آن را بعد از کتاب دیگرش «السبع الشداد» تالیف نموده است. </small>|| <small></small>

| <small>4</small>|| <small>الفرائد الطریفة فی شرح الصحیفة الشریفة </small>|| <small>[[علامه محمدباقر مجلسی|علامه محمدباقر بن محمدتقی مجلسی]]</small>|| <small>م۱۱۱۱ ق</small>|| <small>شرح مختصری است بر صحیفه سجادیه با عناوین «قوله - قوله». اما ظاهراً این شرح نیز ناتمام مانده و فقط تا دعای چهارم آن نوشته شده است. امیرمحمد حسین بن محمد صالح خاتون آبادی (شاگرد علامه مجلسی) بنا به وصیت خود علامه پس از رحلت او درصدد برآمد که به اتمام این شرح بپردازد چنان که در فهرست تألیفات علامه مجلسی نوشته است: «''و این حقیر بنا به وصیت آن مرحوم مبرور شروع در اتمام آن نمودهام و الحال بحمدالله تعالی شرح یک دعا نوشته شده است امید چنان است که خدای تعالی به زودی توفیق اتمام دهد.''» </small>|| <small></small>

| <small>5</small>|| <small>الفواید الشریفة فی شرح الصحیفة</small>|| <small>[[کفعمی|تقی الدین ابراهیم بن علی کفعمی]]</small>|| <small>م ۹۰۵ ق</small>|| <small>کفعمی در کتاب «[[البلد الامین و الدرع الحصین|بلدالامین و درع الحصین]]»، تمام متن صحیفه را به روایت خود از روی نسخه‌ای که از خط علی بن سکون کتابت شده و آثار مقابله ابن ادریس و اجازه عمید الرؤسا بر آن بوده، نقل کرده است و حاشیه‌هایی توضیحی و لغوی با عناوین «قوله» بر آن افزوده و در مجموع «الفواید الشریفة فی شرح الصحیفة» نامیده است. در آخر آن نیز فهرستی از کتب دعا را درج کرده است. با این توضیحات مشخص می‌شود که«الفواید الشریفة» حاشیهای جداگانه بر صحیفه نیست بلکه قسمتی از بلدالامین کفعمی می‌باشد به همین دلیل ذکر نسخه‌های آن مربوط به بحث ما نمی‌باشد. کفعمی غیر از این حاشیه، شرح دیگری نیز بر صحیفه نگاشته از آن، کاملتر و معروفتر بوده و به الفواید الطریفه موسوم می‌باشد ولی تاکنون نسخه‌ای از آن شناسایی نشده است.<ref>رجوع کنید به: الذریعه، ج ۱۳، ص۳۴۶ و ج ۱۶، ص۳۴۳ و ۳۴۶.</ref> </small>|| <small> </small>

| <small>7</small>|| <small>لوامع الانوار العرشیة فی شرح الصحیفة السجادیة </small>|| <small>سیدمحمد باقر بن محمد ملاباشی موسوی شیرازی </small>|| <small>م ۱۲۴۰ ق</small>|| <small>شرح مفصل، دقیق و مهمی است بر صحیفه سجادیه در دو جلد، مؤلف قبل از شروع به شرح ادعیه، سند صحیفه را مفصلاً مورد بحث قرار داده و پس از آن به ترتیب به شرح دعاها پرداخته و هر دعایی را در یک لمعه مخصوص (جمعاً ۵۴ لمعه) قرار داده است. هر لمعه‌ای دارای خطبهای مستقل، موافق مضامین آن دعا می‌باشد و در پایان همه آنها تاریخ دقیق تألیف لمعه ذکر شده است. لمعه اول در شب دوشنبه ۲۴ صفر ۱۲۲۹ق و لمعه ۵۴ عصر شنبه ۱۲ شعبان ۱۲۳۲ق به پایان رسیده است. </small>|| <small> </small>