Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۳۵
ویرایش
فهرست شرح‌های صحیفه سجادیه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←شروح فارسی) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[صحیفه سجادیه]] کتابی است حاوی [[مناجات]] و [[دعا|ادعیۀ]] [[امام سجاد(ع)]]، امام چهارم شیعیان مشتمل بر ۵۴ [[دعا]]ی کوتاه و بلند. عناوین دعاهای صحیفه مختلف است و در ضمن هر دعا آموزه‌هایی از اسلام و تشیع گنجانده شده است. معروف‌ترین دعای صحیه [[دعای مکارم الاخلاق]] است. | [[صحیفه سجادیه]] کتابی است حاوی [[مناجات]] و [[دعا|ادعیۀ]] [[امام سجاد(ع)]]، امام چهارم شیعیان مشتمل بر ۵۴ [[دعا]]ی کوتاه و بلند. عناوین دعاهای صحیفه مختلف است و در ضمن هر دعا آموزه‌هایی از اسلام و تشیع گنجانده شده است. معروف‌ترین دعای صحیه [[دعای مکارم الاخلاق]] است. | ||
[[آقا بزرگ تهرانی]] در کتاب [[الذریعه]] حدود ۵۰ شرح بر صحیفه سجادیه نام برده است.<ref>تهرانی، آقابزرگ، الذریعه، ج ۳، | [[آقا بزرگ تهرانی]] در کتاب [[الذریعه]] حدود ۵۰ شرح بر صحیفه سجادیه نام برده است.<ref>تهرانی، آقابزرگ، الذریعه، ج ۳، ص۳۴۵ - ۳۵۹</ref> برخی نیز این شروح را بیش از ۸۰ مورد ذکر کرده و آنها را نام برده‌اند.<ref>نک: حکیم، سید محمدحسین، کتابشناسی تفصیلی شروح و ترجمه‌های صحیفه سجادیه، مجله «کتاب ماه دین»، اسفند ۱۳۸۰ و فروردین۱۳۸۱؛ </ref> | ||
فهرستی از شروح فارسی و عربی زبور [[آل محمد]](ص) در پی می‌آید: | فهرستی از شروح فارسی و عربی زبور [[آل محمد]](ص) در پی می‌آید: | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
| <small>۱۰</small>|| <small>[[شفاءالصدور فی شرح الزبور]]</small>|| <small> سیدعبدالرحیم بن محمد حسینی موسوی شهرستانی</small>|| <small>قرن ۱۱ ه.ق</small>|| <small> این شرح، از شروح مفصل توضیحی بر صحیفه سجادیه به زبان فارسی است. روش مؤلف بدین ترتیب است که ابتدا فقرهای از دعا را نقل و آنگاه ذیل عناوین «بدان که - تحقیق» توضیحات لازمه را در چند مقاله یا مطلب بیان نموده ودر انتها در عنوان «مؤلف گوید» نظر خویش را متذکر شده است. وی این کتاب را به نام شاه سلطان حسین صفوی (۱۱۳۵-۱۱۰۵ ق) معنون داشته است. جلد اول آن شامل شرح ادعیه «تحمید حق تعالی، الصلوة علی رسول الله، الصلوة علی حملة العرش، فی ذکر آل محمد، الصلوة علی اتباع الرسل، الصلوة علی آدم و دعاؤه لنفسه» می‌باشد که به تاریخ رجب ۱۱۱۵ق تحریر شده است و جلد دوم از ادامه ادعیه یعنی «دعای صباح آغاز و تا دعاؤه لِوَلَده» ادامه می‌یابد که در ۱۱۱۷ق نگاشته شده است. </small>|| <small> </small> | | <small>۱۰</small>|| <small>[[شفاءالصدور فی شرح الزبور]]</small>|| <small> سیدعبدالرحیم بن محمد حسینی موسوی شهرستانی</small>|| <small>قرن ۱۱ ه.ق</small>|| <small> این شرح، از شروح مفصل توضیحی بر صحیفه سجادیه به زبان فارسی است. روش مؤلف بدین ترتیب است که ابتدا فقرهای از دعا را نقل و آنگاه ذیل عناوین «بدان که - تحقیق» توضیحات لازمه را در چند مقاله یا مطلب بیان نموده ودر انتها در عنوان «مؤلف گوید» نظر خویش را متذکر شده است. وی این کتاب را به نام شاه سلطان حسین صفوی (۱۱۳۵-۱۱۰۵ ق) معنون داشته است. جلد اول آن شامل شرح ادعیه «تحمید حق تعالی، الصلوة علی رسول الله، الصلوة علی حملة العرش، فی ذکر آل محمد، الصلوة علی اتباع الرسل، الصلوة علی آدم و دعاؤه لنفسه» می‌باشد که به تاریخ رجب ۱۱۱۵ق تحریر شده است و جلد دوم از ادامه ادعیه یعنی «دعای صباح آغاز و تا دعاؤه لِوَلَده» ادامه می‌یابد که در ۱۱۱۷ق نگاشته شده است. </small>|| <small> </small> | ||
|- | |- | ||
| <small>۱۱ </small>|| <small>[[تفسیر و شرح صحیفه سجادیه]] </small>|| <small>حسین انصاریان</small>|| <small>۱۳۸۹ش</small>|| <small> کتابی به زبان فارسی است که تمامی دعاهای صحیفه [[امام سجاد(ع)]] را شرح کرده است. این اثر پیش از این با عنوان [[دیار عاشقان (کتاب)|دیار عاشقان]] چاپ شده بود. مؤلف در این اثر به شرح | | <small>۱۱ </small>|| <small>[[تفسیر و شرح صحیفه سجادیه]] </small>|| <small>حسین انصاریان</small>|| <small>۱۳۸۹ش</small>|| <small> کتابی به زبان فارسی است که تمامی دعاهای صحیفه [[امام سجاد(ع)]] را شرح کرده است. این اثر پیش از این با عنوان [[دیار عاشقان (کتاب)|دیار عاشقان]] چاپ شده بود. مؤلف در این اثر به شرح مفاهیم [[اخلاق|اخلاقی]]، تربیتی و [[عرفان|عرفانی]] [[دعا]]های [[صحیفه سجادیه]] پرداخته و از اشعار و حکایات بهره جسته است.</small>|| <small> | ||
|- | |- | ||
| <small>۱۲</small>|| <small>شهود و شناخت</small>|| <small> حسن ممدوحی کرمانشاهی</small>|| <small>---</small>|| <small>در ۴ جلد به همراه مقدمه‌ای از [[آیت الله جوادی آملی]]، از سوی انتشارات بوستان کتاب وابسته به [[دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم]] منتشر شده است </small>|| <small> </small> | | <small>۱۲</small>|| <small>شهود و شناخت</small>|| <small> حسن ممدوحی کرمانشاهی</small>|| <small>---</small>|| <small>در ۴ جلد به همراه مقدمه‌ای از [[آیت الله جوادی آملی]]، از سوی انتشارات بوستان کتاب وابسته به [[دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم]] منتشر شده است </small>|| <small> </small> | ||
| خط ۱۲۹: | خط ۱۲۹: | ||
|- | |- | ||
| <small>29</small>|| <small>نورالانوار فی شرح کلام خیرالاخیار</small>|| <small>سید نعمت الله بن عبدالله موسوی جزائری </small>|| <small>م ۱۱۱۲ق </small>|| <small>شرح مزجی مختصری است با عناوین «قوله - قوله» بر صحیفه سجادیه و ملحقات آن و در حقیقت مختصر شرح کبیر وی می‌باشد.تاریخ ختم شرح سال ۱۰۷۸ق در بلده خرم آباد اوائل بازگشت از زیارت مشهد مقدس و شرح ملحقات عصر شنبه ۹ جمادی الاول ۱۱۰۲ق در شوشتر می‌باشد.</small>|| <small> </small> | | <small>29</small>|| <small>نورالانوار فی شرح کلام خیرالاخیار</small>|| <small>سید نعمت الله بن عبدالله موسوی جزائری </small>|| <small>م ۱۱۱۲ق </small>|| <small>شرح مزجی مختصری است با عناوین «قوله - قوله» بر صحیفه سجادیه و ملحقات آن و در حقیقت مختصر شرح کبیر وی می‌باشد.تاریخ ختم شرح سال ۱۰۷۸ق در بلده خرم آباد اوائل بازگشت از زیارت مشهد مقدس و شرح ملحقات عصر شنبه ۹ جمادی الاول ۱۱۰۲ق در شوشتر می‌باشد.</small>|| <small> </small> | ||
|}<ref>رجوع کنید به: الذریعة، ج ۱۳، | |}<ref>رجوع کنید به: الذریعة، ج ۱۳، ص۳۵۸ و ج ۱۴، ص۸۷، ج ۲۴، صص ۳۶۰-۳۵۹</ref><ref>ماهنامه ماه دین، شماره اسفند ۱۳۸۰ و فروردین ۱۳۸۱، مقاله کتابشناسی تفصیلی شروح و ترجمه‌های صحیفه سجادیه، حکیم، سید محمد حسین </ref> | ||
==تعلیقات و حواشی== | ==تعلیقات و حواشی== | ||
| خط ۱۴۴: | خط ۱۴۴: | ||
| <small>4</small>|| <small>الفرائد الطریفة فی شرح الصحیفة الشریفة </small>|| <small>[[علامه محمدباقر مجلسی|علامه محمدباقر بن محمدتقی مجلسی]]</small>|| <small>م۱۱۱۱ ق</small>|| <small>شرح مختصری است بر صحیفه سجادیه با عناوین «قوله - قوله». اما ظاهراً این شرح نیز ناتمام مانده و فقط تا دعای چهارم آن نوشته شده است. امیرمحمد حسین بن محمد صالح خاتون آبادی (شاگرد علامه مجلسی) بنا به وصیت خود علامه پس از رحلت او درصدد برآمد که به اتمام این شرح بپردازد چنان که در فهرست تألیفات علامه مجلسی نوشته است: «''و این حقیر بنا به وصیت آن مرحوم مبرور شروع در اتمام آن نمودهام و الحال بحمدالله تعالی شرح یک دعا نوشته شده است امید چنان است که خدای تعالی به زودی توفیق اتمام دهد.''» </small>|| <small></small> | | <small>4</small>|| <small>الفرائد الطریفة فی شرح الصحیفة الشریفة </small>|| <small>[[علامه محمدباقر مجلسی|علامه محمدباقر بن محمدتقی مجلسی]]</small>|| <small>م۱۱۱۱ ق</small>|| <small>شرح مختصری است بر صحیفه سجادیه با عناوین «قوله - قوله». اما ظاهراً این شرح نیز ناتمام مانده و فقط تا دعای چهارم آن نوشته شده است. امیرمحمد حسین بن محمد صالح خاتون آبادی (شاگرد علامه مجلسی) بنا به وصیت خود علامه پس از رحلت او درصدد برآمد که به اتمام این شرح بپردازد چنان که در فهرست تألیفات علامه مجلسی نوشته است: «''و این حقیر بنا به وصیت آن مرحوم مبرور شروع در اتمام آن نمودهام و الحال بحمدالله تعالی شرح یک دعا نوشته شده است امید چنان است که خدای تعالی به زودی توفیق اتمام دهد.''» </small>|| <small></small> | ||
|- | |- | ||
| <small>5</small>|| <small>الفواید الشریفة فی شرح الصحیفة</small>|| <small>[[کفعمی|تقی الدین ابراهیم بن علی کفعمی]]</small>|| <small>م ۹۰۵ ق</small>|| <small>کفعمی در کتاب «[[البلد الامین و الدرع الحصین|بلدالامین و درع الحصین]]»، تمام متن صحیفه را به روایت خود از روی نسخه‌ای که از خط علی بن سکون کتابت شده و آثار مقابله ابن ادریس و اجازه عمید الرؤسا بر آن بوده، نقل کرده است و حاشیه‌هایی توضیحی و لغوی با عناوین «قوله» بر آن افزوده و در مجموع «الفواید الشریفة فی شرح الصحیفة» نامیده است. در آخر آن نیز فهرستی از کتب دعا را درج کرده است. با این توضیحات مشخص می‌شود که«الفواید الشریفة» حاشیهای جداگانه بر صحیفه نیست بلکه قسمتی از بلدالامین کفعمی می‌باشد به همین دلیل ذکر نسخه‌های آن مربوط به بحث ما نمی‌باشد. کفعمی غیر از این حاشیه، شرح دیگری نیز بر صحیفه نگاشته از آن، کاملتر و معروفتر بوده و به الفواید الطریفه موسوم می‌باشد ولی تاکنون نسخه‌ای از آن شناسایی نشده است.<ref>رجوع کنید به: الذریعه، ج ۱۳، | | <small>5</small>|| <small>الفواید الشریفة فی شرح الصحیفة</small>|| <small>[[کفعمی|تقی الدین ابراهیم بن علی کفعمی]]</small>|| <small>م ۹۰۵ ق</small>|| <small>کفعمی در کتاب «[[البلد الامین و الدرع الحصین|بلدالامین و درع الحصین]]»، تمام متن صحیفه را به روایت خود از روی نسخه‌ای که از خط علی بن سکون کتابت شده و آثار مقابله ابن ادریس و اجازه عمید الرؤسا بر آن بوده، نقل کرده است و حاشیه‌هایی توضیحی و لغوی با عناوین «قوله» بر آن افزوده و در مجموع «الفواید الشریفة فی شرح الصحیفة» نامیده است. در آخر آن نیز فهرستی از کتب دعا را درج کرده است. با این توضیحات مشخص می‌شود که«الفواید الشریفة» حاشیهای جداگانه بر صحیفه نیست بلکه قسمتی از بلدالامین کفعمی می‌باشد به همین دلیل ذکر نسخه‌های آن مربوط به بحث ما نمی‌باشد. کفعمی غیر از این حاشیه، شرح دیگری نیز بر صحیفه نگاشته از آن، کاملتر و معروفتر بوده و به الفواید الطریفه موسوم می‌باشد ولی تاکنون نسخه‌ای از آن شناسایی نشده است.<ref>رجوع کنید به: الذریعه، ج ۱۳، ص۳۴۶ و ج ۱۶، ص۳۴۳ و ۳۴۶.</ref> </small>|| <small> </small> | ||
|- | |- | ||
| <small>6</small>|| <small>لغات صحیفه </small>|| <small>محمدعبدالباقی</small>|| <small> 1116ق </small>|| <small>شرحی است بر صحیفه با عناوین «قوله - قوله» که در بامداد روز سه شنبه [[محرم]] ۱۱۱۶ق در [[کشمیر]] به اتمام رسیده و بیشتر به توضیح لغات پرداخته است.</small>|| <small> </small> | | <small>6</small>|| <small>لغات صحیفه </small>|| <small>محمدعبدالباقی</small>|| <small> 1116ق </small>|| <small>شرحی است بر صحیفه با عناوین «قوله - قوله» که در بامداد روز سه شنبه [[محرم]] ۱۱۱۶ق در [[کشمیر]] به اتمام رسیده و بیشتر به توضیح لغات پرداخته است.</small>|| <small> </small> | ||
| خط ۱۶۳: | خط ۱۶۳: | ||
| <small>2</small>|| <small>صحیفه ثالثه الدرر المنظومة المأثورة فی جمع لآلی الادعیة السجادیة المشهورة </small>|| <small>میرزا [[عبدالله بن عیسی افندی|عبدالله بن عیسی]] معروف به افندی</small>|| <small>حدود ۱۱۳۰ق</small>|| <small>مؤلف در این کتاب، دعاهای روایت شده از امام زین العابدین علیه‌السلام را که در صحیفه کامله و صحیفه دوم از شیخ حرّ عاملی ذکر نشده را جمع آوری کرده است. </small>|| <small></small> | | <small>2</small>|| <small>صحیفه ثالثه الدرر المنظومة المأثورة فی جمع لآلی الادعیة السجادیة المشهورة </small>|| <small>میرزا [[عبدالله بن عیسی افندی|عبدالله بن عیسی]] معروف به افندی</small>|| <small>حدود ۱۱۳۰ق</small>|| <small>مؤلف در این کتاب، دعاهای روایت شده از امام زین العابدین علیه‌السلام را که در صحیفه کامله و صحیفه دوم از شیخ حرّ عاملی ذکر نشده را جمع آوری کرده است. </small>|| <small></small> | ||
|- | |- | ||
| <small>3</small>|| <small> صحیفه رابعه</small>|| <small>[[محدث نوری|محدث میرزا حسین نوری طبرسی]]</small>|| <small>م ۱۳۲۰ ق</small>|| <small> دعا از دعاهای حضرت سجاد علیه‌السلام می‌باشد که در صحیفه کامله و صحیفه دوم و صحیفه سوم نبوده و در چهارشنبه ۲۹ محرم ۱۲۹۹ق نگارشش به پایان رسیده است.<ref>رجوع کنید به: مقدمه مرعشی نجفی، | | <small>3</small>|| <small> صحیفه رابعه</small>|| <small>[[محدث نوری|محدث میرزا حسین نوری طبرسی]]</small>|| <small>م ۱۳۲۰ ق</small>|| <small> دعا از دعاهای حضرت سجاد علیه‌السلام می‌باشد که در صحیفه کامله و صحیفه دوم و صحیفه سوم نبوده و در چهارشنبه ۲۹ محرم ۱۲۹۹ق نگارشش به پایان رسیده است.<ref>رجوع کنید به: مقدمه مرعشی نجفی، ص۴۱ – ۴۳.</ref></small>|| <small> </small> | ||
|- | |- | ||
| <small>4</small>|| <small>صحیفه خامسه </small>|| <small>[[سید محسن امین عاملی|علامه سید محسن امین عاملی]]</small>|| <small>م۱۱۱۱ ق</small>|| <small>شرح مختصری است بر صحیفه سجادیه با عناوین «قوله - قوله». اما ظاهراً این شرح نیز ناتمام مانده و فقط تا دعای چهارم آن نوشته شده است. امیرمحمد حسین بن محمد صالح خاتون آبادی (شاگرد علامه مجلسی) بنا به وصیت خود علامه پس از رحلت او درصدد برآمد که به اتمام این شرح بپردازد چنان که در فهرست تألیفات علامه مجلسی نوشته است: «''و این حقیر بنا به وصیت آن مرحوم مبرور شروع در اتمام آن نمودهام و الحال بحمدالله تعالی شرح یک دعا نوشته شده است امید چنان است که خدای تعالی به زودی توفیق اتمام دهد.''» </small>|| <small></small> | | <small>4</small>|| <small>صحیفه خامسه </small>|| <small>[[سید محسن امین عاملی|علامه سید محسن امین عاملی]]</small>|| <small>م۱۱۱۱ ق</small>|| <small>شرح مختصری است بر صحیفه سجادیه با عناوین «قوله - قوله». اما ظاهراً این شرح نیز ناتمام مانده و فقط تا دعای چهارم آن نوشته شده است. امیرمحمد حسین بن محمد صالح خاتون آبادی (شاگرد علامه مجلسی) بنا به وصیت خود علامه پس از رحلت او درصدد برآمد که به اتمام این شرح بپردازد چنان که در فهرست تألیفات علامه مجلسی نوشته است: «''و این حقیر بنا به وصیت آن مرحوم مبرور شروع در اتمام آن نمودهام و الحال بحمدالله تعالی شرح یک دعا نوشته شده است امید چنان است که خدای تعالی به زودی توفیق اتمام دهد.''» </small>|| <small></small> | ||
| خط ۱۸۶: | خط ۱۸۶: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* ماهنامه ماه دین، شماره‌های ۴۹ تا ۵۲، مقاله کتابشناسی تفصیلی صحیفه سجادیه، حکیم، سید محمد حسین | * ماهنامه ماه دین، شماره‌های ۴۹ تا ۵۲، مقاله کتابشناسی تفصیلی صحیفه سجادیه، حکیم، سید محمد حسین. | ||
{{صحیفه سجادیه}} | {{صحیفه سجادیه}} | ||
{{کتاب های حدیثی شیعه}} | {{کتاب های حدیثی شیعه}} | ||
[[رده:شرح‌های صحیفه سجادیه]] | [[رده:شرح‌های صحیفه سجادیه]] | ||