فهرست شرح‌های صحیفه سجادیه: تفاوت میان نسخه‌ها

[[آقا بزرگ تهرانی]] در کتاب [[الذریعه]] حدود 50 شرح بر صحیفه سجادیه نام برده است.<ref>تهرانی، آقابزرگ، الذریعه، ج 3، ص 345 - 359</ref> . برخی نیز این شروح را بیش از 80 مورد ذکر کرده و آنها را نام برده اند. <ref>نک: حکیم، سید محمدحسین، کتابشناسی تفصیلی شروح و ترجمه های صحیفه سجادیه، مجله «کتاب ماه دین»، اسفند 1380 و فروردین1381؛ </ref>

فهرستی از شروح فارسی و عربی زبور [[آل محمد]] (ص) در پی می آید:

| <small>1 </small>|| <small>تحفة الرضوية في شرح الصحيفة السجادية </small>|| <small>قاضی بن کاشف الدین محمد اردکانی یزدی</small>|| <small>بعد از 1057ق</small>|| <small> نویسنده ابتدا قصد داشت شرحی مفصل به زبان عربی بنگارد اما پس از شرح دو دعا تصمیم می گیرد برای نفع عموم مردم از دقایق و اسرار آن، منتخبی از شرح عربی خود را به فارسی برگرداند. اما ظاهرا هر دو شرح او ناتمام مانده و از شرح فارسی فقط 11 دعا نگاشته شده است.</small>|| <small>.

| <small>2</small>|| <small>رياض العابدين في شرح صحيفة زين العابدين  </small>|| <small>بدیع الزمان قهپائی هرندی</small>|| <small>قرن 11هـ</small>|| <small>شرح و ترجمه مزجی مختصری بر صحیفه سجادیه است.</small>|| <small></small>

| <small>3</small>|| <small>رياض المؤمنين وحدائق المتقين و فقه الصالحين  </small>|| <small>[[علامه محمدتقی مجلسی|محمد تقی بن مقصود علی مجلسی]]</small>|| <small>م1070ق</small>|| <small>علامه مجلسی ابتدا مقدمه ای مفصل در 12 لمعه مشتمل بر معنی دعا و فضل و کیفیت آن و طرز استجابت دعا و فضیلت علم و عالمان بر آن ترتیب داد. اما متأسفانه پس از این مقدمه، کار را ادامه نداد و این شرح ناتمام رها شد.</small>|| <small> </small>

| <small>4</small>|| <small>تبیان اللغه</small>|| <small>میرزا محمدعلی بن محمد نصیر گیلانی چهاردهی</small>|| <small>م1334ق</small>|| <small>----</small>|| <small></small>

| <small>6</small>|| <small>شرح صحیفه سجادیه</small>|| <small>[[محمد بن سلیمان تنکابنی|میرزا محمد بن سلیمان تنکابنی]]</small>|| <small>قرن 13 و 14</small>|| <small>----</small>|| <small> </small>

| <small>7</small>|| <small>شرح الصحيفة السجادية  </small>|| <small>سید عبدالله بن علی بن خلیفه سلطان حسینی اصفهانی</small>|| <small>قرن 12هـ</small>|| <small>در شرح دعای صباح و مساء است.</small>|| <small> </small>

| <small>8</small>|| <small>شرح صحیفه سجادیه </small>|| <small>قطب الدین محمد بن علی شریف لاهیجی </small>|| <small>م قبل از 1095هـ</small>|| <small>----</small>|| <small> </small>

| <small>9</small>|| <small>شرح صحيفه سجاديه</small>|| <small> نا مشخص </small>|| <small> 1059 </small>|| <small>ترجمه و شرحى از مزجى بر صحيفه سجاديه كه بعد از ذكر هر فقره، نكات و دقايق صرفى و نحوى و موارد ادبى آنها را مشخص مى سازد و ازجمله مميزات و مختصات آن، نقل اضافات و كاستى‏ هاى نسخ ديگر از جمله نسخه‏ هاى [[شهیدین|شهيدين]] و[[ابن ادریس حلی|ابن ادريس]] و [[کفعمی|كفعمى]] و در دو مورد از [[شیخ بهایی|شيخ بهايى]] است.</small>|| <small> </small>

| <small>10</small>|| <small>شفاءالصدور فى شرح الزبور</small>|| <small> سيدعبدالرحيم‏بن محمد حسينى موسوى شهرستانى</small>|| <small>قرن 11 هـ.ق</small>|| <small> اين شرح، از شروح مفصل توضيحى بر صحيفه سجاديه به زبان فارسى است. روش مؤلف بدين ترتيب است كه ابتدا فقره‏ اى از دعا را نقل و آن‏گاه ذيل عناوين «بدان كه - تحقيق» توضيحات لازمه را در چند مقاله يا مطلب بيان نموده ودر انتها در عنوان «مؤلف گويد» نظر خويش را متذكر شده است. وى اين كتاب را به نام شاه‏ سلطان حسين صفوى (1135-1105 ق) معنون داشته است. جلد اول آن شامل شرح ادعيه «تحميد حق تعالى، الصلوة على رسول الله، الصلوة على حملة العرش، فى ذكر آل محمد، الصلوة على اتباع الرسل، الصلوة على آدم و دعاؤه لنفسه» مى‏ باشد كه به تاريخ رجب 1115 ق تحرير شده است و جلد دوم از ادامه ادعيه يعنى دعاى صباح آغاز و تا دعاؤه لولده ادامه مى‏ يابد كه در 1117 ق نگاشته شده است. </small>|| <small> </small>

| <small>16</small>|| <small> ترجمه و شرح و توضیح صحیفه سجادیه</small>|| <small>واحد مطالعات و تحقیقات اسلامی سازمان اوقاف</small>|| <small> ۱۳۸۱ هـ ش</small>|| <small>----</small>|| <small> انتشارات اسوه</small>

<ref>[http://www.emamsajjad.com/Portal/Cultcure/Persian/CategoryID/9937/CaseID/35792/71243.aspx پایگاه تخصصی صحیفه سجادیه]</ref> <ref>ماهنامه ماه دین، شماره های 49 تا 52، مقاله کتابشناسی تفصیلی صحیفه سجادیه، حکیم، سید محمد حسین</ref>

| <small>1 </small>|| <small>آمال العارفین فی شرح صحیفة سید الساجدین</small>|| <small>میرزا عبدالوهاب بن محمد صالح برغانی قزوینی </small>|| <small> (م 1249 ق) </small>|| <small> شرح مزجی بسیار مفصلی است بر صحیفه سجادیه که با در نظر گرفتن مطالب و نظرات سید علی خان کبیر در کتاب ریاض السالکین و نقل احادیث و روایات و آوردن گفته های فلاسفه و عرفای معروف و گفتگو در آن ها و سعی در پیوند دادن مبانی فلسفی با اعتقادات دینی تنظیم شده است. </small>|| <small>

| <small>2</small>|| <small> اسفار الداعین علی شرح صحیفه سید العابدین</small>|| <small>محمد بن علی بن احمد شامی</small>|| <small>قرن 12هـ</small>|| <small>----</small>|| <small></small>

| <small>3</small>|| <small> التحفة الرضوية في شرح الصحيفة السجادية</small>|| <small>قاضی بن کاشف الدین محمد اردکانی یزدی</small>|| <small>بعد از 1057ق</small>|| <small>شرح مبسوطی که به نام شاه عباس دوم صفوی نگاشته شده است و از آن فقط دو دعای اول صحیفه شرح شد.</small>|| <small> </small>

| <small>4</small>|| <small>تبیان اللغه</small>|| <small>میرزا محمدعلی بن محمد نصیر گیلانی چهاردهی</small>|| <small>م1334ق</small>|| <small>----</small>|| <small></small>

| <small>5</small>|| <small>الحديقة الهلالية</small>|| <small>بهاءالدین محمد بن حسین عاملی، شیخ بهایی</small>|| <small>م1030ق</small>|| <small>شرح مزجی مهمی است بر دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه که حضرت امام سجاد علیه السلام آن را به هنگام دیدن هلال ماه می خوانده است. شیخ بهایی در این شرح به توضیح نکات نحوی، دقایق لغوی و مسائل نجومی دعا پرداخته است. این کتاب بخشی از شرح کاملی است بر صحیفه با نام «حدائق الصالحین» که شیخ بهایی در دست تألیف داشته و شرح هر یک از دعاها را در حدیقه ای با نام خاصی قرار داده است همچون: الحدیقة الاخلاقية (شرح دعای مکارم الاخلاق) والحديقة التحميدية (شرح دعای اول صحیفه).</small>|| <small> </small>

| <small>6</small>|| <small>حدائق الصالحین</small>|| <small>غلام رضا بن عبدالعظیم کاشانی</small>|| <small>قرن 12</small>|| <small>شرح عرفانی مفصلی بر صحیه سجادیه می باشد که هریک از ادعیه را در «حدیقه»ای شرح کرده است. مؤلف پس از دیباچه کتاب 5 فائده در مورد صحیفه سجادیه آورده و سپس حدیقه ها را آغاز نموده و گویا موفق نشده بیش از 11 حدیقه آن را تألیف کند. </small>|| <small> </small>

| <small>7</small>|| <small>حل لغات الصحیفة السجادية</small>|| <small>محمد باقر بن محمد شفیع حسینی منجم</small>|| <small>بعد از 1120ق</small>|| <small>شرحی است متوسط با عناوین «قوله ـ قوله» بر صحیفه سجادیه که به توضیحات بعضی موارد شامل نکته های دقیق و لطیفی است. </small>|| <small> </small>

| <small>8</small>|| <small>[[ریاض السالکین فی شرح صحیفة سید الساجدین|رياض السالكين في شرح صحيفة سيد الساجدين]]</small>|| <small>سید صدر الدین علی خان بن احمد مدنی شیرازی</small>|| <small>م1118ق</small>|| <small>شرح مفصل و مهمی است بر صحیفه سجادیه در 54 روضه (به تعداد ادعیه صحیفه) و هر روضه مصدر به خطبه ای بلیغ و دیباچه ای متناسب با موضوع دعا است.</small>|| <small> </small>

| <small>9</small>|| <small>ریاض العارفین فی شرح صحیفة سيد الساجدين</small>|| <small> شاه محمد بن محمد دارابی شیرازی</small>|| <small>اوایل قرن 12 هـ</small>|| <small>شرح مفصل و مزجی است بر صحیفه کامله و مشتمل بر نکات نحوی و دقت در جنبه های ادبی و لغو که شرح هر دعا را ضمن یک روضه آورده و به اختلاف نسخ نیز اهتمامی ویژه داشته و از نسخ پدر شیخ بهایی، ابن ادریس و شهیدین به مناسبت نقل می کند.</small>|| <small> </small>

| <small>10</small>|| <small>شرح دعاء الاستسقاء</small>|| <small> محمد رضا بن محمد رشید نائینی</small>|| <small>قرن 12 هـ</small>|| <small> این شرح دعاهای استسقاء (دعای نوزدهم صحیفه) می باشد. </small>|| <small> </small>

| <small>11</small>|| <small>شرح دعای افتتاح ماه رمضان</small>|| <small> میرزا محمد حسن بن محمد حسین بن عبدالمطلب بن فتح الله بن علی محمد بن جلیل سردرودی</small>|| <small>قرن 14هـ</small>|| <small>شرح دعای افتتاح ماه رمضان از صحیفه سجادیه می باشد. </small>|| <small> </small>

| <small>12</small>|| <small>شرح دعاء السجاد</small>|| <small> محمد تقی بن حسین علی هروی اصفهانی</small>|| <small>م1299ق</small>|| <small>----</small>|| <small> </small>

| <small>13</small>|| <small>شرح دعاء الصباح والمساء</small>|| <small> محمد صادق بن زین العابدین</small>|| <small>قرن 11هـ</small>|| <small>این شرح ادبی است بر دعای ششم صحیفه سجادیه. </small>|| <small> </small>

| <small>14</small>|| <small>شرح الصحیفة السجادية</small>|| <small> ملا رضا علي طالقاني</small>|| <small>قرن 11هـ</small>|| <small>شرح مزجی و مختصری است بر صحیفه سجادیه که بیشتر به حاشیه و تعلیقه می ماند با عناوین «قوله ـ قوله». این شرح ناتمام مانده و تا انتها دعای 47 به رشته تحریر درآمده است. که بقیه را محمد صالح بن محمد باقر روغنی قزوینی به اتمام رسانده است. </small>|| <small> </small>

| <small>15</small>|| <small>شرح الصحيفة السجادية</small>|| <small> علی بن زین الدین بن محمد بن حسن صاحب معالم عاملی، معروف به شیخ علی صغیر</small>|| <small>م1103ق</small>|| <small>----</small>|| <small> </small>

| <small>16</small>|| <small>شرح الصحیفة السجادية</small>|| <small> سید قوام الدین بن نصیرالدین مرعشی</small>|| <small>م1140ق</small>|| <small>----</small>|| <small> </small>

| <small>17</small>|| <small>شرح الصحیفة السجادية</small>|| <small>بهاء الدين محمد بن محمدباقر حسينی مختاری نائینی</small>|| <small>م حدود 1140ق </small>|| <small>----</small>|| <small> </small>

| <small>18</small>|| <small>شرح الصحیفة السجادية</small>|| <small>میرزا محمد بن محدرضا بن اسماعیل مشهدی قمی</small>|| <small>قرن 12هـ </small>|| <small>----</small>|| <small> </small>

| <small>19</small>|| <small>شرح الصحیفة السجادية</small>|| <small>محمدتقی بن مقصود علی مجلسی </small>|| <small>قرن 12هـ </small>|| <small>----</small>|| <small> </small>

| <small>20</small>|| <small>شرح الصحیفة السجادية</small>|| <small>ملا محمد سلیم رازی </small>|| <small>قرن 11هـ </small>|| <small>----</small>|| <small> </small>

| <small>21</small>|| <small>شرح الصحیفة السجادية</small>|| <small>محمد صالح بن محمدباقر روغنی قزوینی</small>|| <small>م1116ق </small>|| <small>----</small>|| <small> </small>

| <small>22</small>|| <small>شرح الصحیفة السجادية</small>|| <small> سيد نعمت‏ الله‏ بن عبدالله موسوى جزائرى</small>|| <small>م 1112 ق</small>|| <small>شرح مفصلى است كه جزائرى در عنفوان جوانى بر صحيفه نگاشته و بعدها شرح ديگر خود« نورالانوار» را از آن گزين كرده است. </small>|| <small> </small>

| <small>23</small>|| <small>شرح الصحیفة السجادية</small>|| <small> مجهول</small>|| <small>بعد از 1042ق </small>|| <small>شرح ادبى، توضيحى، عرفانى و كلامى مفصلى بر صحيفه مى‏ باشد كه مسلماً بعد از سال 1042 ق نگاشته شده، چه شارح ذيل دعاى چهل و يكم (فى ‏طلب الستر) در توضيح عبارت «لا تحمل على ميزان الانصاب عملى» مى ‏نگارد:«قد الف بعض اصحابنا المتاخرين فى هذالمعنى رسالة جيدة سماها ميزان الاخرة استوفى الكلام فيها» كه مصنف كتاب ملامحسن فيض كاشانى است و در سال 1042 ق آن را تأليف كرده است. همچنين شارح مطالب بسيارى را از شيخ بهايى نقل مى‏ كند. مؤلف اين شرح شناخته نشد اما در عطف نسخه در زمينه كاغذ ترنجى شكل واقف (سيدكاظم عصار) نوشته است:«شرح صحيفه ميرزاحسن لاهيجى» . كه دليلى براى رد يا تأييد آن يافت نشد؛ اما برخى اظهار داشته‏ اند كه چون لاهيجى در آثار خود به نقل صريح و ذكر اسامى ديگران نمى‏ پردازد و در اين شرح نيز از همين شيوه پيروى شده است ظاهراً شكى باقى نمى‏ ماند كه نسخه معرفى شده يكى از مجلدات شرح ميرزاحسن لاهيجى است. </small>|| <small> </small>

| <small>24</small>|| <small>شرح الصحیفة السجادية</small>|| <small> مجهول</small>|| <small>ميان سال‏هاى 1055 ق و 1128 ق </small>|| <small>   گزيده‏ اى است از شروح [[میرداماد|ميرداماد]] و [[علامه محمد تقی مجلسی|علامه محمدتقى مجلسى]] و [[فیض کاشانی|فيض كاشانى]] و [[حاج ابو تراب|حاج ابوتراب]] و [[محمد علی فاضل استرآبادی|محمدعلى فاضل استرآبادى]] و گفتار خود گزيننده كه (سال تحرير نسخه شرح حاضر) تأليف شده است.</small>|| <small> </small>

| <small>25</small>|| <small>شرح يكى از كلمات [[امام سجاد|حضرت سجاد عليه ‏السلام]] </small>|| <small> محمدبن عبدالله‏ بن على بحرانى</small>|| <small>زنده در 1170ق </small>|| <small>شرحى است بر عبارت «اللهم ان عادتك الاحسان و عادتى الاساءة فلا تغير عادتك بتغير عادتى» از دعاى حضرت سجاد عليه‏ السلام در روز عيدفطر بعد از فراغ از نماز (دعاى چهل و ششم صحيفه سجاديه)</small>|| <small> </small>

| <small>26</small>|| <small> المواهب السنية فى شرح الصحيفة الكاملة</small>|| <small> عبدالواسع بن علامى تونى</small>|| <small>زنده در 1119 ق</small>|| <small>شرحى است بر صحيفه سجاديه كه از كمّ و كيف آن اطلاعى نداريم و تاكنون فقط شرح جمله«لك يا الهى وحدانية العدد، از دعاى بيست و هشتم صحيفه از آن شناسايى شده است. مؤلف آن نيز از علماى قرن دوازدهم هجرى و فاضل و شاعر و منشى بوده و بيشتر كتب و رسالات خود را به نام شاه سلطان حسين صفوى (1135هـ) تأليف كرده است. </small>|| <small> </small>

| <small>27</small>|| <small>المواهب الشريفة فى شرح دعاء التوبة من الصحيفة</small>|| <small>ميرزا محمد محسن بن عبداللطيف </small>|| <small>قرن 12 هـ </small>|| <small>مؤلف بعد از آن كه در ماه رمضان سال 1178 ق به تدريس دعاى سى و يكم صحيفه سجاديه در توبه پرداخت؛ به التماس بعضى از دوستان در سال بعد به نگارش آنها مشغول شد و موفق گرديد كه آن را در صبح چهارشنبه 11 ذى‏حجه 1179 ق به انجام برساند. </small>|| <small> </small>

| <small>28</small>|| <small>نهايةالمقال فى شرح دعاء الهلال</small>|| <small>ميرزا محمدحسن بن محمدحسين بن عبدالمطلب بن فتح‏ الله بن على محمدبن جليل سردرودى</small>|| <small>قرن 14 هـ </small>|| <small>شرحى است بر دعاى هلالِ صحيفه سجاديه كه در قريه سردرود، روز دوشنبه 10 رمضان 1326 ق به پايان رسيده است.</small>|| <small> </small>

| <small>29</small>|| <small>نورالانوار فى شرح كلام خيرالاخيار</small>|| <small>سيد نعمت الله بن عبدالله موسوى جزائرى </small>|| <small>م 1112 ق </small>|| <small>شرح مزجى مختصرى است با عناوين«قوله - قوله» بر صحيفه سجاديه و ملحقات آن و در حقيقت مختصر شرح كبير وى مى‏ باشد.تاريخ ختم شرح سال 1078 ق در بلده خرم آباد اوائل بازگشت از زيارت مشهد مقدس و شرح ملحقات عصر شنبه 9 جمادى‏ الاول 1102 ق در شوشتر مى‏ باشد.</small>|| <small> </small>

|}<ref>ر.ك: الذريعة، ج 13، ص 358 و ج 14، ص 87، ج 24، صص 360-359</ref> <ref>ماهنامه ماه دین، شماره اسفند 1380 و فروردین 1381، مقاله کتابشناسی تفصیلی شروح و ترجمه های صحیفه سجادیه، حکیم، سید محمد حسین </ref>

| <small>1 </small>|| <small> تعلیقات علی الصحیفة السجادیة</small>|| <small>[[فیض کاشانی|ملا محسن بن مرتضی فیض کاشانی]]</small>|| <small>سال 1055 ق</small>|| <small>تعلیقات مختصری است بر صحیفه سجادیه در توضیح نکات ادبی و لغوی است. این کتاب را با عناوین دیگری همچون: «شرح صحیفه سجادیه» و «حاشیه صحیفه سجادیه» نیز خوانده اند. </small>|| <small>

| <small>2</small>|| <small>حاشیه الصحیفة السجادية </small>|| <small>[[میرداماد|سید محمدباقر بن محمد حسینی استرآبادی، میرداماد]]</small>|| <small>م1041ق</small>|| <small>شرحی است مختصر با عناوین «قوله ـ قوله» بر صحیفه سجادیه، مشتمل بر بحث های لغوی و فلسفی که گاهی نیز در زمینه های رجالی و علوم هیئت سخن به درازا می کشد. این شرح شامل توضیح و بیان نکات و دقایق کلمات صحیفه سجادیه است و میرداماد آن را بعد از کتاب دیگرش «السبع الشداد» تالیف نموده است. </small>|| <small></small>

| <small>3</small>|| <small>حاشية على الصحيفة الكاملة</small>|| <small>[[ابن ادریس حلی|ابو جعفر محمد بن منصور بن احمد ابن ادریس حلی]]</small>|| <small>م598ق</small>|| <small>حاشیه مختصری است بر صحیفه سجادیه که به بیان معانی لغات مشکل آن پرداخته است. اهمیت حاشیه ابن ادریس از آن جهت است که اولین و قدیمی ترین شرح موجود بر صحیفه می باشد. </small>|| <small> </small>

| <small>4</small>|| <small>الفرائد الطريفة فى شرح الصحيفة الشريفة </small>|| <small>[[علامه محمدباقر مجلسی|علامه محمدباقر بن محمدتقى مجلسى]]</small>|| <small>م1111 ق</small>|| <small>شرح مختصرى است بر صحيفه سجاديه با عناوين «قوله - قوله» . اما ظاهراً اين شرح نيز ناتمام مانده و فقط تا دعاى چهارم آن نوشته شده است. اميرمحمد حسين بن محمد صالح خاتون آبادى (شاگرد علامه مجلسى) بنا به وصيت خود علامه پس از رحلت او درصدد برآمد كه به اتمام اين شرح بپردازد چنان كه در فهرست تأليفات علامه مجلسى نوشته است: «و اين حقير بنا به وصيت آن مرحوم مبرور شروع در اتمام آن نموده‏ام و الحال بحمدالله تعالى شرح يك دعا نوشته شده است اميد چنان است كه خداى تعالى به زودى توفيق اتمام دهد.» </small>|| <small></small>

| <small>5</small>|| <small>الفوايد الشريفة فى شرح الصحيفة</small>|| <small>[[کفعمی|تقى‏ الدين ابراهيم بن على كفعمى]]</small>|| <small>م 905 ق</small>|| <small>كفعمى در كتاب «بلدالامين و درع الحصين» ، تمام متن صحيفه را به روايت خود از روى نسخه‏ اى كه از خط على بن سكون كتابت شده و آثار مقابله ابن ادريس و اجازه عميد الرؤسا بر آن بوده، نقل كرده است و حاشيه‏ هايى توضيحى و لغوى با عناوين «قوله» بر آن افزوده و در مجموع «الفوايد الشريفة فى شرح الصحيفة» ناميده است. در آخر آن نيز فهرستى از كتب دعا را درج كرده است. با اين توضيحات مشخص مى‏ شود كه«الفوايد الشريفة» حاشيه‏ اى جداگانه بر صحيفه نيست بلكه قسمتى از بلدالامين كفعمى مى‏ باشد به همين دليل ذكر نسخه‏ هاى آن مربوط به بحث ما نمى‏ باشد. كفعمى غير از اين حاشيه، شرح ديگرى نيز بر صحيفه نگاشته از آن، كاملتر و معروف‏تر بوده و به الفوايد الطريفه موسوم مى‏ باشد ولى تاكنون نسخه‏ اى از آن شناسايى نشده است. <ref>ر.ك: الذريعه، ج 13، ص 346 و ج 16، ص 343 و 346.</ref> </small>|| <small> </small>

| <small>6</small>|| <small>لغات صحيفه </small>|| <small>محمدعبدالباقى</small>|| <small> 1116 ق </small>|| <small>شرحى است بر صحيفه با عناوين «قوله - قوله» كه در بامداد روز سه‏ شنبه محرم 1116 ق در كشمير به اتمام رسيده و بيشتر به توضيح لغات پرداخته است.</small>|| <small> </small>

| <small>7</small>|| <small>لوامع الانوار العرشية فى شرح الصحيفة السجادية </small>|| <small>سيدمحمد باقر بن محمد ملاباشى موسوى شيرازى </small>|| <small>م 1240 ق</small>|| <small>شرح مفصل، دقيق و مهمى است بر صحيفه سجاديه در دو جلد، مؤلف قبل از شروع به شرح ادعيه، سند صحيفه را مفصلاً مورد بحث قرار داده و پس از آن به ترتيب به شرح دعاها پرداخته و هر دعايى را در يك لمعه مخصوص (جمعاً 54 لمعه) قرار داده است. هر لمعه‏ اى داراى خطبه‏ اى مستقل، موافق مضامين آن دعا مى‏ باشد و در پايان همه آن‏ها تاريخ دقيق تأليف لمعه ذكر شده است. لمعه اول در شب دوشنبه 24 صفر 1229 ق و لمعه 54 عصر شنبه 12 شعبان 1232 ق به پايان رسيده است. </small>|| <small> </small>

<ref>ماهنامه ماه دین، شماره های 49 تا 52، مقاله کتابشناسی تفصیلی صحیفه سجادیه، حکیم، سید محمد حسین </ref>

 

عده ای از علما و دانشمندان مستدرکاتی بر صحیفه نوشته اند. منظور از این مستدرکات، دعاهای منسوب به حضرت سجاد(ع) است که در صحیفه کامله نیامده است. برخی از آنها عبارتند از:

| <small>1 </small>|| <small> الصحيفةالسجادية الثانية</small>|| <small>[[حر عاملی|شيخ محمدبن حسن حر عاملى]]</small>|| <small>م 1104 ق</small>|| <small>كتاب شامل 65 دعا از دعاهاى مروى از حضرت سجاديه عليه‏السلام مى‏باشد كه در صحيفه كامله سجاديه نيامده است به نقل از كتب معتبر شيعه همچون من لايحضره الفقيه، كافى، مصباح كفعمى، مصباح المتهجد، مهج الدعوات و... كه در رمضان 1053 ق تأليف آن به پايان رسيده است. </small>|| <small>

| <small>2</small>|| <small>صحیفه ثالثه الدرر المنظومة المأثورة في جمع لآلي الادعية السجادية المشهورة </small>|| <small>میرزا عبدالله بن عیسی معروف به افندی</small>|| <small>حدود 1130ق</small>|| <small>مؤلف در این کتاب، دعاهای روایت شده از امام زین العابدین علیه السلام را که در صحیفه کامله و صحیفه دوم از شیخ حرّ عاملی ذکر نشده را جمع آوری کرده است. </small>|| <small></small>

| <small>3</small>|| <small> صحیفه رابعه</small>|| <small>[[محدث نوری|محدث میرزا حسین نوری طبرسی]]</small>|| <small>م 1320 ق</small>|| <small> دعا از دعاهاى حضرت سجاد عليه ‏السلام مى‏ باشد كه در صحيفه كامله و صحيفه دوم و صحيفه سوم نبوده و در چهارشنبه 29 محرم 1299 ق نگارشش به پايان رسيده است. <ref>ر.ک: مقدمه مرعشی نجفی، ص 41 – 43.</ref></small>|| <small> </small>

| <small>4</small>|| <small>صحیفه خامسه </small>|| <small>[[سید محسن امین عاملی|علامه سید محسن امین عاملی]]</small>|| <small>م1111 ق</small>|| <small>شرح مختصرى است بر صحيفه سجاديه با عناوين «قوله - قوله» . اما ظاهراً اين شرح نيز ناتمام مانده و فقط تا دعاى چهارم آن نوشته شده است. اميرمحمد حسين بن محمد صالح خاتون آبادى (شاگرد علامه مجلسى) بنا به وصيت خود علامه پس از رحلت او درصدد برآمد كه به اتمام اين شرح بپردازد چنان كه در فهرست تأليفات علامه مجلسى نوشته است: «و اين حقير بنا به وصيت آن مرحوم مبرور شروع در اتمام آن نموده‏ام و الحال بحمدالله تعالى شرح يك دعا نوشته شده است اميد چنان است كه خداى تعالى به زودى توفيق اتمام دهد.» </small>|| <small></small>

| <small>6</small>|| <small>صحیفه سابعه </small>|| <small>[[هادی کاشف الغطاء|شیخ هادی کاشف الغطاء]]، صاحب کتاب [[مستدرک نهج البلاغه]]</small>|| <small> --- </small>|| <small>----</small>|| <small> </small>

| <small>9</small>|| <small>صحیفه خامسه </small>|| <small>[[سید محسن امین عاملی|علامه سید محسن امین عاملی]]</small>|| <small>م1111 ق</small>|| <small>شرح مختصرى است بر صحيفه سجاديه با عناوين «قوله - قوله» . اما ظاهراً اين شرح نيز ناتمام مانده و فقط تا دعاى چهارم آن نوشته شده است. اميرمحمد حسين بن محمد صالح خاتون آبادى (شاگرد علامه مجلسى) بنا به وصيت خود علامه پس از رحلت او درصدد برآمد كه به اتمام اين شرح بپردازد چنان كه در فهرست تأليفات علامه مجلسى نوشته است: «و اين حقير بنا به وصيت آن مرحوم مبرور شروع در اتمام آن نموده‏ام و الحال بحمدالله تعالى شرح يك دعا نوشته شده است اميد چنان است كه خداى تعالى به زودى توفيق اتمام دهد.» </small>|| <small></small>

| <small>10</small>|| <small>ملحقات الصحيفة السجادية</small>|| <small>[[محمدباقر مجلسی|محمدباقر بن محمدتقى مجلسى]]</small>|| <small>م 1111 ق</small>|| <small>شامل 11 دعا از ادعيه حضرت سجاد عليه‏ السلام مى‏ باشد كه در صحيفه كامله نيامده و علامه مجلسى دو دعاى آن را از كتاب [[بلد الامین (کتاب)|بلدالامين]] [[کفعمی|كفعمى]] و 9 دعاى ديگر را به نقل از نسخه‏ اى قديمى از صحيفه كه سندى جز سند مشهور داشت گردآورده است. </small>|| <small></small>

| <small>11</small>|| <small> ملحقات الصحيفة السجادية</small>|| <small>محمدتقى بن مظفر صوفى زيابادى قزوينى</small>|| <small>قرن 11 هـ</small>|| <small>مؤلف پس از اين كه صحيفه سجاديه را نزد استادش شيخ بهايى خواند، به درخواست بعضى از مؤمنين حدود 70 دعا از دعاهايى كه از حضرت سجاد عليه ‏السلام روايت شده و در صحيفه نيامده را تحت عنوان ملحقات صحيفه جمع‏ آورى كرد. وى اين كار را در روز چهارشنبه 25 صفر 1023 ق در سمنان به پايان برده است.</small>|| <small></small>

<ref> ماهنامه ماه دین، شماره های 49 تا 52، مقاله کتابشناسی تفصیلی صحیفه سجادیه، حکیم، سید محمد حسین </ref>

 

* ماهنامه ماه دین، شماره های 49 تا 52، مقاله کتابشناسی تفصیلی صحیفه سجادیه، حکیم، سید محمد حسین