سید محمد موسوی عاملی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سید محمد بن علی موسوی عاملی''' (۹۴۶-۱۰۰۹ق) معروف به '''صاحب مدارک'''، از [[فقیه|فقهای]] [[شیعه]] و نوه دختری [[شهید ثانی]].

پدرش سید نورالدین علی موسوی عاملی و [[مقدس اردبیلی]] از استادان وی بودند. همچنین با دایی‌اش [[حسن بن زین الدین عاملی|حسن بن زین الدین]] معروف به [[صاحب معالم]] هم‌درس بود و [[محمدامین استرآبادی]] از شاگردان وی بوده است.

بنابر مشهور، سید محمد با وجود تحقیقات علمی بسیار، کمتر تالیف کرده است؛ در عین حال آثاری مانند: [[مدارک الاحکام فی شرح شرائع الاسلام]]، حاشیه بر [[استبصار]] و حاشیه بر [[تهذیب الاحکام]] از وی به جای مانده است.  

وی به [[واجب|وجوب عینی]] [[نماز جمعه]] در [[غیبت امام زمان|زمان غیبت]]، اعتقاد داشت؛ همچنین به لزوم ولایت داشتن فقیه جامع الشرایط در امور اجتماعی و سیاسی جامعه اسلامی حکم می‎کند.

سید شمس الدین محمد بن علی بن الحسین بن ابی‌الحسن موسوی عاملی جبعی در سال ۹۴۶ق به دنیا آمد. پدرش سید نورالدین علی موسوی عاملی و مادرش دختر شهید ثانی بود.<ref>امین، اعیان الشیعه، ج ۱۰، ص۶.</ref>

سید محمد از عالمان ستایش‎‌‌شده در کتاب‌های [[رجال|رجالی]] شیعیان است.<ref>حر عاملی، امل الآمل، ج ۱، ص۱۶۷؛ تفرشی، نقدالرجال، ج ۴، ص۲۷۰؛ بحرانی، لؤلؤة البحرین، ص۴۵-۴۴.</ref> گفته‌اند، سید محمد، روش فقهی استادش [[مقدس اردبیلی]] را دنبال کرد؛ در [[احادیث]]، تحقیق و تحفص کرده و آرا و اقوال و دریافت‌های علما را حجت نمی‌دانست.<ref> عظیمی، تاریخ فقه و فقها، ص۲۳۷.</ref> بنا بر گزارش برخی منابع، سید محمد به همراه صاحب معالم، به علت داشتن [[تقوا]] و علاقه شدید به اشتغالات علمی و از بیم آن که با مسافرت به ایران، شاه عباس از او بخواهد که وارد دربار شود؛ زیارت [[امام رضا(ع)]] را ترک کرد.<ref>مدرس، ریحانه الادب، ج ۳، ص۳۹۲.</ref>

سید محمد [[ادبیات عرب|ادبیات عرب]]، [[منطق|منطق]]، ریاضی و [[علوم معقول و منقول|علوم معقول و منقول]] و فروع را نزد پدرش سید نورالدین علی و عالمی به نام [[سید علی صائغ حسینی جزینی|سید علی صائغ حسینی جزینی]] فراگرفت که هر دو آنان از شاگردان شهید ثانی بودند.<ref>موسوی خوانساری، روضات الجنات، ج ۷، ص۴۸.</ref>

وی به همراه صاحب معالم درس‎های منطق، [[مطوّل|مطوّل]]، [[حاشیة خطائی|حاشیة خطائی]]، [[حاشیه ملا عبدالله]]، کتاب [[تهذیب المنطق]] و همچنین [[فقه]] و [[حدیث]] را نزد [[ملا عبد الله یزدی|ملا عبد الله یزدی]](صاحب حاشیه در منطق) فرا گرفتند.<ref>امین، اعیان الشیعه، ج ۱۰، ص۶.</ref>

شیخ احمد بن حسن نباطی عاملی از دیگر استادان وی بوده است.

او از محضر شیخ حسین بن عبد الصمد پدر شیخ بهایی که از شاگردان شهید ثانی بوده نیز بهره برد<ref>قمی، فوائدالرضویه، ج ۲، ص۸۷۲-۸۷۱.</ref>و روایاتی را به واسطه وی از شهید ثانی نقل نموده است.<ref>بحرانی، لؤلؤة البحرین، ص۴۸. </ref>

پس از مدتی سید محمد به همراه دایی خود صاحب معالم برای تکمیل آموزش به [[نجف اشرف]] مهاجرت کرده و در درس مقدس اردبیلی حاضرشدند و از آن جهت که نمی‌توانستند مدت زیادی در [[عراق]] بمانند از استاد درخواست کردند روش خاصی را در تدریس به کار گیرد؛ به این صورت که آنان پیشاپیش درس را مطالعه کنند و استاد فقط مطالبی را که فهم نکردند برای آنان تدریس کند. مقدس اردبیلی این روش را پسندید و سید محمد و سید حسن نزد او برخی دروس از جمله [[اصول فقه|اصول]] و منطق و [[کلام]] و کتاب‌هایی مانند شرح مختصر عضدی و [[شرح شمسیة|شرح شمسیة]] و شرح [[المطالع]] را فرا گرفتند.

حضور این دو در نجف مصادف با زمانی بود که مقدس اردبیلی مشغول تالیف شرحی بر کتاب ارشاد بود؛ وی بخش‌هایی از نوشته هایش را برای اصلاح به آنان می‌سپرد تا عبارات غیرفصیح را اصلاح کنند.<ref>موسوی خوانساری، روضات الجنات، ج ۷، ص۴۸.</ref>

سید محمد به عالم کثیرالتحقیق و قلیل التالیف معروف است آثار او شامل ردّیات فراوانی بر نظریات فقهی و اصولی مشهور بین علمای متاخر هستند.<ref>حر عاملی، امل الآمل، ج ۱، ص۱۶۸.</ref>

{{پایان}} بنابر تحقیق محسن امین در کتاب اعیان الشیعه، انتساب دو کتاب آخر به سید محمد اشتباه است و مؤلفان این دو کتاب افراد دیگری هستند.<ref>امین،اعیان الشیعه، ج۱۰، ص۷.</ref> شرح الالفیة ابن الناظم متعلق به سید محمد بن علی بن محیی الدین موسوی عاملی و کتاب شرح القصائد متعلق به سید محمد بن حسن بن ابی الرضا علوی بغدادی<ref> امین، اعیان الشیعه، ج ۱۰، ص۷.</ref>

سید محمد موسوی عاملی در شب [[۱۰ ربیع‌الاول]] سال ۱۰۰۹(یا در شب [[شنبه]] [[۱۸ ربیع‌الاول]] ۱۰۰۹ قمری) <ref>بحرانی، لؤلؤة البحرین، ص۵۰.</ref> ) در قریه جبع<ref>حرعاملی، امل الآمل، ج۱، ص۱۶۹.</ref> و در ۶۲ سالگی<ref>موسوی خوانساری، روضات الجنات، ج۷، ص۵۵.</ref>(در جنوب لبنان)درگذشت و در همانجا به خاک سپرده شد.<ref>[http://www.yasour.org/news.php?go=fullnews&newsid=22178 افتتاح مرقدي عالمين شهيدين في جباع]</ref>

در رابطه با وفات سید محمد شعری سروده شده <ref group="یادداشت"> : در اصطلاح تاریخ دانان این گونه اشعار دلالت بر تاریخ واقعه‌ای می‌کنند و مورخان آن را «ماده تاریخ» می‌نامند </ref> که به تاریخ وفات و سن وی در زمان مرگ اشاره دارد:

کلمه «نجاح» به حساب حروف ابجد بیانگر عدد ۶۲ است که اشاره به سن وی و جمله «و جد ذوالمدارک» اشاره به عدد ۱۰۰۹ است که سال وفات اوست.<ref>عاملی، مدارک الاحکام، ج ۱، ص۳۵ از مقدمه کتاب.</ref>

همچنین وی در فراغ سید محمد ابیاتی سوزناک سرود که آن هم بر مزار وی نوشته شده است.<ref> موسوی خوانساری، روضات الجنات، ج ۷، ص۵۴.</ref>