علم رجال: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
=== نفی نیاز به علم رجال توسط اخباریان === | === نفی نیاز به علم رجال توسط اخباریان === | ||
[[میرزا محمد استرآبادی|استرآبادی]] و اخباریان نیاز به علم رجال را رد کرده<ref>محمدامین استرآبادی، ص۱۱۸؛ بحرانی، لؤلؤة البحرین، ص۵؛ نوری، ج۳، ص۵، ۱۰–۱۱.</ref> و دلایلی ذکر کرده‌اند: | [[میرزا محمد استرآبادی|استرآبادی]] و اخباریان نیاز به علم رجال را رد کرده<ref>محمدامین استرآبادی، ص۱۱۸؛ بحرانی، لؤلؤة البحرین، ص۵؛ نوری، ج۳، ص۵، ۱۰–۱۱.</ref> و دلایلی ذکر کرده‌اند: | ||
* صحت احادیث [[کتب اربعه]]: استرآبادی همه احادیث کتب اربعه شیعه را صحیح می‌داند و لازمه این ادعا بی‌نیازی از علم رجال است.<ref>استرآبادی، ص۱۲۸–۱۲۹، | * صحت احادیث [[کتب اربعه]]: استرآبادی همه احادیث کتب اربعه شیعه را صحیح می‌داند و لازمه این ادعا بی‌نیازی از علم رجال است.<ref>استرآبادی، ص۱۲۸–۱۲۹، ۱۳۱، ۱۷۸، ۳۷۱؛ کرکی، ص۱۷؛ حر عاملی، ۱۴۱۶، ج۳، ص۱۹۱–۱۹۸؛ حرعاملی، ۱۴۱۲، ج۸، ص۵۶۴، سماهیجی، ص۳۶؛ بحرانی، لؤلؤة البحرین، ص۵.</ref> برخی اخباریان فراتر رفته‌اند و همه روایات موجود در منابع شیعی را قطعی الصدور یا دست‌کم، معتبر دانسته‌اند.<ref>حرعاملی، ۱۴۱۶، ج۳۰، ص۱۵۳–۱۶۵، ۲۴۹–۲۶۵؛ جزایری، ص۶۴؛ بحرانی، الحدائق الناضرة، ج۱، ص۲۵–۲۶؛ نیز مامقانی، ج۱، ص۹۹.</ref> | ||
* عدم اعتبار دیدگاه رجالیان: دیدگاه رجالیان، یا نظر اجتهادی آنان است که در این صورت برای دیگران حجتی ندارد چون تقلید در مباحث رجالی دلیل شرعی ندارد. یا اینکه نظرشان نوعی شهادت است و از آنجا که شهادت باید حسی باشد و از طرفی اقوال رجالیون از روی دیدار و شنیدار نیست پس شهادت حدسی است و اعتبار ندارد. | * عدم اعتبار دیدگاه رجالیان: دیدگاه رجالیان، یا نظر اجتهادی آنان است که در این صورت برای دیگران حجتی ندارد چون تقلید در مباحث رجالی دلیل شرعی ندارد. یا اینکه نظرشان نوعی شهادت است و از آنجا که شهادت باید حسی باشد و از طرفی اقوال رجالیون از روی دیدار و شنیدار نیست پس شهادت حدسی است و اعتبار ندارد. | ||
* شهادت صاحبان کتب روایی: اگر شهادت رجالیان بر [[ثقه|وثاقت]] افراد معتبر باشد، شهادت صاحبان کتاب‌های معتبر درباره راویان نیز معتبر است<ref>بحرانی، الحدیث الناضرة، ج۱، ص۲۲–۲۳؛ نیز: کنی، ص۴۶؛ سبحانی، ص۴۰–۴۱؛ صرامی، ص۱۷۲.</ref>و صاحبان کتاب‌ها در مقدمه بر صحت احادیث شهادت داده‌اند.<ref>برای نمونه: کلینی، ج۱، ص۸؛ ابن‌بابویه، ج۱، ص۲–۳.</ref> | * شهادت صاحبان کتب روایی: اگر شهادت رجالیان بر [[ثقه|وثاقت]] افراد معتبر باشد، شهادت صاحبان کتاب‌های معتبر درباره راویان نیز معتبر است<ref>بحرانی، الحدیث الناضرة، ج۱، ص۲۲–۲۳؛ نیز: کنی، ص۴۶؛ سبحانی، ص۴۰–۴۱؛ صرامی، ص۱۷۲.</ref>و صاحبان کتاب‌ها در مقدمه بر صحت احادیث شهادت داده‌اند.<ref>برای نمونه: کلینی، ج۱، ص۸؛ ابن‌بابویه، ج۱، ص۲–۳.</ref> | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
* [[قطعیت صدور روایات کتب اربعه]] حدیثی: سید ابوالقاسم خوئی با اشاره به مبنای برخی از علما که روایات [[کتب اربعه|کتب اربعه حدیثی]] را حجت می‌دانند، این نکته را متذکر می‌شود که استنباط احکام منحصر در روایات کتب اربعه نیست و به سایر منابع حدیثی هم نیاز است و به همین علم رجال اهمیت دارد.<ref>خوئی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۱.</ref> | * [[قطعیت صدور روایات کتب اربعه]] حدیثی: سید ابوالقاسم خوئی با اشاره به مبنای برخی از علما که روایات [[کتب اربعه|کتب اربعه حدیثی]] را حجت می‌دانند، این نکته را متذکر می‌شود که استنباط احکام منحصر در روایات کتب اربعه نیست و به سایر منابع حدیثی هم نیاز است و به همین علم رجال اهمیت دارد.<ref>خوئی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۱.</ref> | ||
* [[تعارض ادله|تعارض روایات]]: به گفته [[جعفر سبحانی]] در برخی روایات برای ترجیح بین روایات متعارض، صفات راوی از جمله عادل‌تر و فقیه‌تر بودن، ملاک قرار داده شده که احراز این صفات نیاز به علم رجال دارد.<ref>سبحانی تبریزی، کلیات فی علم الرجال، ۱۳۶۹ش، ص۲۵.</ref>در روایاتی که برای رفع تعارض احادیث نقل شده‌است، بر صفات و ویژگی‌های راویان تأکید شده است.<ref>کلینی، ج۱، ص۶۷–۶۸، ج۷، ص ۴۱۲؛ طوسی، ج۶، ص۲۱۸، ۳۰۱–۳۰۳.</ref> شناخت این اوصاف موضوع علم رجال است.<ref>مامقانی، ج۱، ص۵۹–۶۲؛ سبحانی، ص۲۵.</ref> | * [[تعارض ادله|تعارض روایات]]: به گفته [[جعفر سبحانی]] در برخی روایات برای ترجیح بین روایات متعارض، صفات راوی از جمله عادل‌تر و فقیه‌تر بودن، ملاک قرار داده شده که احراز این صفات نیاز به علم رجال دارد.<ref>سبحانی تبریزی، کلیات فی علم الرجال، ۱۳۶۹ش، ص۲۵.</ref>در روایاتی که برای رفع تعارض احادیث نقل شده‌است، بر صفات و ویژگی‌های راویان تأکید شده است.<ref>کلینی، ج۱، ص۶۷–۶۸، ج۷، ص ۴۱۲؛ طوسی، ج۶، ص۲۱۸، ۳۰۱–۳۰۳.</ref> شناخت این اوصاف موضوع علم رجال است.<ref>مامقانی، ج۱، ص۵۹–۶۲؛ سبحانی، ص۲۵.</ref> | ||
* [[جعل حدیث]]: به عقیده جعفر سبحانی در بین راویان، جاعلان و دروغگویان وجود داشتند که برای تشخیص آنها نیاز به علم رجال است.<ref>سبحانی تبریزی، کلیات فی علم الرجال، ۱۳۶۹ش، ص۲۵.</ref> | * [[جعل حدیث]]: به عقیده جعفر سبحانی در بین راویان، جاعلان و دروغگویان وجود داشتند که برای تشخیص آنها نیاز به علم رجال است.<ref>سبحانی تبریزی، کلیات فی علم الرجال، ۱۳۶۹ش، ص۲۵.</ref> آگاهی اجمالی درباره وجود اخبار جعلی و نیز روایات در باب اخبار مجعول، به ضرورت بررسی احوال راویان حکم می‌کند.<ref>کشی، ص۲۲۳–۲۲۸؛ محمدجعفر استرآبادی، ص۴۲۶؛ مامقانی، ج۱، ص۶۴–۶۷؛ نیز: سبحانی، ص۲۵–۲۸.</ref> | ||
* وجود افراد غیرامامی در سلسله سند: این امر محتمل است که امام در برابر افراد غیرامامی پاسخ را بر اساس [[تقیه]] داده باشد، از این رو برای شناخت احادیثی که از سر [[تقیه]] صادر شده است، نیازمند به بررسی‌های رجالی است.<ref>سبحانی، ص۲۸.</ref> | * وجود افراد غیرامامی در سلسله سند: این امر محتمل است که امام در برابر افراد غیرامامی پاسخ را بر اساس [[تقیه]] داده باشد، از این رو برای شناخت احادیثی که از سر [[تقیه]] صادر شده است، نیازمند به بررسی‌های رجالی است.<ref>سبحانی، ص۲۸.</ref> | ||
* اجماع: بنابر گفته جعفر سبحانی، عالمان [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] در همه دوران بر ضبط صفات راویان و تالیف کتاب‌های رجالی تاکید داشتند و این نشان از اهمیت علم رجال در فهم علوم دینی دارد.<ref>سبحانی تبریزی، کلیات فی علم الرجال، ۱۳۶۹ش، ص۲۸.</ref> عالمان امامیه و عالمان همه مذاهب اسلامی، بر اهمیت علم رجال اجماع داشته‌اند.<ref>کنی، ص۳۷؛ مامقانی، ج۱، ص۷۴–۷۶؛ سبحانی، ص۲۸–۲۹.</ref> | * اجماع: بنابر گفته جعفر سبحانی، عالمان [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] در همه دوران بر ضبط صفات راویان و تالیف کتاب‌های رجالی تاکید داشتند و این نشان از اهمیت علم رجال در فهم علوم دینی دارد.<ref>سبحانی تبریزی، کلیات فی علم الرجال، ۱۳۶۹ش، ص۲۸.</ref> عالمان امامیه و عالمان همه مذاهب اسلامی، بر اهمیت علم رجال اجماع داشته‌اند.<ref>کنی، ص۳۷؛ مامقانی، ج۱، ص۷۴–۷۶؛ سبحانی، ص۲۸–۲۹.</ref> | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
* [[رجال البرقی (کتاب)|رجال البرقی]] | * [[رجال البرقی (کتاب)|رجال البرقی]] | ||
* [[اختیار معرفة الرجال (کتاب)|اختیار معرفة الرجال]] | * [[اختیار معرفة الرجال (کتاب)|اختیار معرفة الرجال]] | ||
* [[رجال | * [[رجال ابن‌غضائری (کتاب)|رجال ابن‌غضائری]] | ||
* [[رجال الطوسی (کتاب)|رجال الطوسی]] | * [[رجال الطوسی (کتاب)|رجال الطوسی]] | ||
* [[الفهرست (شیخ طوسی)|الفهرست شیخ طوسی]] | * [[الفهرست (شیخ طوسی)|الفهرست شیخ طوسی]] | ||
* [[فهرست اسماء مصنفی الشیعة (کتاب)|فهرست نجاشی]] | * [[فهرست اسماء مصنفی الشیعة (کتاب)|فهرست نجاشی]] | ||
* [[معالم العلماء (کتاب)|معالم العلماء]] | * [[معالم العلماء (کتاب)|معالم العلماء]] | ||
* [[رجال | * [[رجال ابن‌داوود (کتاب)|رجال ابن‌داوود]] | ||
* [[خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال (کتاب)|خلاصة الاقوال]] | * [[خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال (کتاب)|خلاصة الاقوال]] | ||
* [[نقد الرجال (کتاب)|نقد الرجال]] | * [[نقد الرجال (کتاب)|نقد الرجال]] | ||
| خط ۱۰۸: | خط ۱۰۸: | ||
* آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳ | * آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳ | ||
* آقابزرگ طهرانی، مصفی ا لمقال فی مصنفی علم الرجال، چاپ احمد منزوی، تهران ۱۳۳۷ش | * آقابزرگ طهرانی، مصفی ا لمقال فی مصنفی علم الرجال، چاپ احمد منزوی، تهران ۱۳۳۷ش | ||
* | * ابن‌ابی‌الجمهور، محمد بن زین‌الدین، عوالی اللئالی العزیزیة فی الاحادیث الدینیة، تحقیق مجتبی عراقی، ج۴، قم، مطبعة سیدالشهداء، ۱۴۰۵ق. | ||
* | * ابن‌ابی‌حاتم، کتاب الجرح و التعدیل، حیدرآبارد، دکن، ۱۳۷۱–۱۳۷۳/۱۹۵۲–۱۹۵۳، چاپ افست، بیروت [بی‌تا]. | ||
* | * ابن‌ابی‌شبیه، المصنف فی الاحادیث و الآثار، تحقیق سعید محمد لحام، بیروت، ۱۴۰۹/۱۹۸۹. | ||
* | * ابن‌بابویه، کتاب الخصال، چاپ علی اکبر غفاری، قم ۱۳۶۲ش | ||
* | * ابن‌بابویه، کتاب من لایحضره الفقیه، چاپ علی اکبر غفاری، قم، ۱۴۰۴ | ||
* | * ابن‌حبان، کتاب الشقات، حیدرآباد، دکن، ۱۳۹۳–۱۴۰۳/۱۹۷۳–۱۹۸۳، چاپ افست، بیروت، [بی‌تا] | ||
* | * ابن‌حبان، کتاب المجروحین من المحدثین و الضعفاء و المتروکین، چاپ محمود ابراهیم زاید، حلب، ۱۳۹۵–۱۳۹۶/۱۹۷۶–۱۹۷۵ | ||
* | * ابن‌داوود حلی، کتاب الرجال، چاپ جلال‌الدین محدث ارموی، تهران ۱۳۸۳ش | ||
* | * ابن‌داوود حلی، کتاب الرجال، چاپ محمدصادق آل بحر العلوم، نجف ۱۳۹۲/۱۹۷۲، چاپ افست قم [بی‌تا] | ||
* | * ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، نجف، ۱۹۵۶ | ||
* | * ابن‌عبدالبر، التمهید لما فی الموطأ من المعنانی و الاسانید، چاپ مصطفی بن احمد علوی و محمد عبدالکبیر بکری [رباط] ۱۴۰۸/۱۹۸۸ | ||
* | * ابن‌عدی، الکامیل فی ضعفاء التاریخ، چاپ یحیی مختار غزنوی، بیروت، ۱۴۰۹/۱۹۸۸ | ||
* | * ابن‌غضائری، الرجال لابن‌الغضائری، چاپ محمدرضا حسینی جلالی، قم ۱۴۲۲ | ||
* | * ابن‌مبارک، کتاب الجهاد، چاپ نزیه حماد، جده، دارالمطبوعات الحدیث، [بی‌تا] | ||
* ابوالقاسم ابراهیمی، کتاب اجتهاد و تقلید،[ کرمان، ۱۳۶۲ّ | * ابوالقاسم ابراهیمی، کتاب اجتهاد و تقلید، [ کرمان، ۱۳۶۲ّ | ||
* ابولبابة طاهر، الجرح و التعدیل، | * ابولبابة طاهر، الجرح و التعدیل، تونس، ۱۴۳۱/۲۰۱۰ | ||
* ابن‌بابویه، کتاب من لایحضره الفقیه، چاپ علی اکبر غفاری، قم ۱۴۰۴ | * ابن‌بابویه، کتاب من لایحضره الفقیه، چاپ علی اکبر غفاری، قم ۱۴۰۴ | ||
* ابن‌سعد | * ابن‌سعد | ||
* احمد بن حنبل، کتاب العلل و معرفة الرجال، چاپ وصی‌الله عباس، بیروت، ۱۴۰۸/۱۹۸۸ | * احمد بن حنبل، کتاب العلل و معرفة الرجال، چاپ وصی‌الله عباس، بیروت، ۱۴۰۸/۱۹۸۸ | ||
* احمد بن عبدالله خزرجی، خلاصة تهذیب تهذیب الکمال فی اسماء | * احمد بن عبدالله خزرجی، خلاصة تهذیب تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، چاپ عبدالفتاح ابوعده حلب، ۱۴۱۱ | ||
* احمد بن علی خطیب بغداد، الکفایة فی علم الروایة، چاپ احمد عمر هاشم، بیروت، ۱۴۰۶/۱۹۸۶ | * احمد بن علی خطیب بغداد، الکفایة فی علم الروایة، چاپ احمد عمر هاشم، بیروت، ۱۴۰۶/۱۹۸۶ | ||
* احمد سمین، دروس تمهیدیه فی تاریخ علم الرجال عند الامامیة، تقریرا لمحاضرات حیدر حب الله [بی‌جا] دار الفقه الاسلامی المعاصر، ۱۴۳۲/۲۰۱۲ | * احمد سمین، دروس تمهیدیه فی تاریخ علم الرجال عند الامامیة، تقریرا لمحاضرات حیدر حب الله [بی‌جا] دار الفقه الاسلامی المعاصر، ۱۴۳۲/۲۰۱۲ | ||
| خط ۱۳۹: | خط ۱۳۹: | ||
* حسن بن عبدالرحمن رامهرمزی، المحدث الفاصل بین الراوی و الواعی، چاپ محمد عجاج خطیب، بیروت، ۱۴۲۰/۲۰۰ | * حسن بن عبدالرحمن رامهرمزی، المحدث الفاصل بین الراوی و الواعی، چاپ محمد عجاج خطیب، بیروت، ۱۴۲۰/۲۰۰ | ||
* حسن بن یوسف علامه حلی، ایضاح الاشتباه، چاپ محمد حسون، قم ۱۴۱۵ | * حسن بن یوسف علامه حلی، ایضاح الاشتباه، چاپ محمد حسون، قم ۱۴۱۵ | ||
* حسن بن یوسف علامه حلی، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، چاپ جواد قیومی اصفهانی،[قم] ۱۴۱۷ | * حسن بن یوسف علامه حلی، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، چاپ جواد قیومی اصفهانی، [قم] ۱۴۱۷ | ||
* حسین بن شهاب الدین کرکی، کتاب هدایة الابرار الی طریق الائمة الاطهار، چاپ رؤوف جمال الدین، بغداد ۱۹۷۷ | * حسین بن شهاب الدین کرکی، کتاب هدایة الابرار الی طریق الائمة الاطهار، چاپ رؤوف جمال الدین، بغداد ۱۹۷۷ | ||
* حسین بن محمدتقی نوری، خاتمه مستدرک الوسائل، قم ۱۴۱۵–۱۴۲۰ | * حسین بن محمدتقی نوری، خاتمه مستدرک الوسائل، قم ۱۴۱۵–۱۴۲۰ | ||
| خط ۱۵۰: | خط ۱۵۰: | ||
* طبری، تاریخ | * طبری، تاریخ | ||
* طلائیان، رسول، مأخذشناسی رجال شیعه، قم، انتشارات دارالحدیث، ۱۳۸۱ش. | * طلائیان، رسول، مأخذشناسی رجال شیعه، قم، انتشارات دارالحدیث، ۱۳۸۱ش. | ||
* عبدالحمید راضی، من مراجع علم الرجال عند الامامیه: کتاب الرجال | * عبدالحمید راضی، من مراجع علم الرجال عند الامامیه: کتاب الرجال لابن‌داوود، البلاغ، سال ۶، ش ۴ (۱۳۹۶) | ||
* عبدالرحمان بن ابی‌بکر سیوطی، کتاب المحاضرات و المحاورات، چاپ یحیی جوری، بیروت۷ ۱۴۲۴/۲۰۰۳ | * عبدالرحمان بن ابی‌بکر سیوطی، کتاب المحاضرات و المحاورات، چاپ یحیی جوری، بیروت۷ ۱۴۲۴/۲۰۰۳ | ||
* عبدالله بن صالح سماهیجی، منیة الممارسین، | * عبدالله بن صالح سماهیجی، منیة الممارسین، | ||
* عبدالله بن عبدالرحمان دارمی، سنن الدارمی، دمشق، ۱۳۴۹ | * عبدالله بن عبدالرحمان دارمی، سنن الدارمی، دمشق، ۱۳۴۹ | ||
* عبدالله بن محمد تونی، الوافیة فی اصول الفقه، چاپ محمدحسین رضوی کشمیری، قم، ۱۴۱۲ | * عبدالله بن محمد تونی، الوافیة فی اصول الفقه، چاپ محمدحسین رضوی کشمیری، قم، ۱۴۱۲ | ||
| خط ۲۱۶: | خط ۲۱۶: | ||
* نجاشی | * نجاشی | ||
* نعمت‌الله بن عبدالله جزائری، منبع الحیاة، در محمدبن شاه مرتضی فیض کاشانی، الشهاب الثاقت فی وجوب صلاة الجمعه العینی، چاپ رؤوف جمال الدین* قم ۱۴۰۱ | * نعمت‌الله بن عبدالله جزائری، منبع الحیاة، در محمدبن شاه مرتضی فیض کاشانی، الشهاب الثاقت فی وجوب صلاة الجمعه العینی، چاپ رؤوف جمال الدین* قم ۱۴۰۱ | ||
* یوسف | * یوسف ابن‌احمد بحرانی، لؤلؤة البحرین، چاپ محمدصادق بحرا لعلوم، قم [بی‌تا] | ||
* یوسف بن احمد بحرانی، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم ۱۳۶۳–۱۳۶۷ش | * یوسف بن احمد بحرانی، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم ۱۳۶۳–۱۳۶۷ش | ||
* یوسف بن عبدالرحمان مزی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲ | * یوسف بن عبدالرحمان مزی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲ | ||