علم رجال: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
== جایگاه و اهمیت == | == جایگاه و اهمیت == | ||
بنابر گفته جعفر سبحانی، عالمان [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] در همه دوران بر ضبط صفات راویان و تالیف کتابهای رجالی تاکید داشتند و این نشان از اهمیت علم رجال در فهم علوم دینی دارد.<ref>سبحانی تبریزی، کلیات فی علم الرجال، ۱۳۶۹ش، ص۲۸.</ref> ولی برخی اخباریان نیاز به علم رجال را رد کرده و دلیل ذکر اسناد را در کتابهای معتبر حدیثی، تبرک و دفع ادعای مخالفان بر بیاساس بودن احادیث شیعه دانستهاند.<ref>محمدامین استرآبادی، ص۱۱۸؛ بحرانی، لؤلؤة البحرین، ص۵؛ نوری، ج۳، ص۵، ۱۰–۱۱.</ref> اصولیان و بهویژه [[عبدالله فاضل تونی|فاضل تونی]] و [[محمدباقر بهبهانی]] در برابر مدعای اخباریان ایستادند و پس از آن مباحث نظری به علم رجال راه یافت. | |||
=== نفی نیاز به علم رجال توسط اخباریان === | === نفی نیاز به علم رجال توسط اخباریان === | ||
[[میرزا محمد استرآبادی|استرآبادی]] و اخباریان نیاز به علم رجال را رد | [[میرزا محمد استرآبادی|استرآبادی]] و اخباریان نیاز به علم رجال را رد کرده<ref>محمدامین استرآبادی، ص۱۱۸؛ بحرانی، لؤلؤة البحرین، ص۵؛ نوری، ج۳، ص۵، ۱۰–۱۱.</ref> و دلایلی ذکر کردهاند: | ||
* صحت احادیث [[کتب اربعه]]: استرآبادی همه احادیث کتب اربعه شیعه را صحیح میداند و لازمه این ادعا بینیازی از علم رجال است.<ref>استرآبادی، ص۱۲۸–۱۲۹، ۱۳۱،۱۷۸،۳۷۱؛ کرکی، ص۱۷؛ حر عاملی، ۱۴۱۶، ج۳، ص۱۹۱–۱۹۸؛ حرعاملی، ۱۴۱۲، ج۸، ص۵۶۴، سماهیجی، ص۳۶؛ بحرانی، لؤلؤة البحرین، ص۵.</ref> برخی اخباریان فراتر رفتهاند و همه روایات موجود در منابع شیعی را قطعی الصدور یا دستکم، معتبر دانستهاند.<ref>حرعاملی، ۱۴۱۶، ج۳۰، ص۱۵۳–۱۶۵، ۲۴۹–۲۶۵؛ جزایری، ص۶۴؛ بحرانی، الحدائق الناضرة، ج۱، ص۲۵–۲۶؛ نیز مامقانی، ج۱، ص۹۹.</ref> | * صحت احادیث [[کتب اربعه]]: استرآبادی همه احادیث کتب اربعه شیعه را صحیح میداند و لازمه این ادعا بینیازی از علم رجال است.<ref>استرآبادی، ص۱۲۸–۱۲۹، ۱۳۱،۱۷۸،۳۷۱؛ کرکی، ص۱۷؛ حر عاملی، ۱۴۱۶، ج۳، ص۱۹۱–۱۹۸؛ حرعاملی، ۱۴۱۲، ج۸، ص۵۶۴، سماهیجی، ص۳۶؛ بحرانی، لؤلؤة البحرین، ص۵.</ref> برخی اخباریان فراتر رفتهاند و همه روایات موجود در منابع شیعی را قطعی الصدور یا دستکم، معتبر دانستهاند.<ref>حرعاملی، ۱۴۱۶، ج۳۰، ص۱۵۳–۱۶۵، ۲۴۹–۲۶۵؛ جزایری، ص۶۴؛ بحرانی، الحدائق الناضرة، ج۱، ص۲۵–۲۶؛ نیز مامقانی، ج۱، ص۹۹.</ref> | ||
* عدم اعتبار دیدگاه رجالیان: دیدگاه رجالیان، یا نظر اجتهادی آنان است که در این صورت برای دیگران حجتی ندارد چون تقلید در مباحث رجالی دلیل شرعی ندارد. یا اینکه نظرشان نوعی شهادت است و از آنجا که شهادت باید حسی باشد و از طرفی اقوال رجالیون از روی دیدار و شنیدار نیست پس شهادت حدسی است و اعتبار ندارد. | * عدم اعتبار دیدگاه رجالیان: دیدگاه رجالیان، یا نظر اجتهادی آنان است که در این صورت برای دیگران حجتی ندارد چون تقلید در مباحث رجالی دلیل شرعی ندارد. یا اینکه نظرشان نوعی شهادت است و از آنجا که شهادت باید حسی باشد و از طرفی اقوال رجالیون از روی دیدار و شنیدار نیست پس شهادت حدسی است و اعتبار ندارد. | ||
خط ۳۶: | خط ۲۹: | ||
=== ادله نیاز به علم رجال توسط اصولیان === | === ادله نیاز به علم رجال توسط اصولیان === | ||
در | در برخی کتب رجالی مقدمهای با عنوان نیاز به علم رجال مطرح شده که جایگاه و اهمیت این دانش را بیان کردهاند.<ref>خوئی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۹؛ سبحانی تبریزی، کلیات فی علم الرجال، ۱۳۶۹ش، ص۱۹.</ref> برخی از موارد مطرح شده توسط علمای رجالی در اهمیت و نیاز به علم رجال عبارتند از: | ||
* | |||
* | * [[استنباط]] [[احکام شرعی]]: [[سید ابوالقاسم خویی|آیتالله خوئی]] از [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید]]، استنباط احکام شرعی را در اکثر موارد متوقف بر [[حدیث|روایات]] دانسته و این در حالی است که همه روایات حجت نیستند بلکه فقط [[خبر ثقه]] و [[حدیث حسن|حسن]] حجت هستند که برای تشخیص وثاقت راوی نیاز به علم رجال است.<ref>خوئی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۰.</ref> دستیابی به حکم قطعی در احکام شرعی اندک است. عمل به ظن مطابق آیات قرآن جایز نیست.<ref>یونس، آیه ۳۶، ۵۹؛ اسراء، آیه ۳۶؛ دیگر ادله: انصاری، رسائل، ج۱، ص۱۳۱–۱۳۳؛ خویی، ج۱، ص۱۹.</ref> منبع غالب حکم شرعی روایات است و در میان روایات خبر متواتر اندک است. همه اخبار آحاد حجیت ندارند و برای تشخیص صحت و ضعف اخبار به علم رجال نیاز است.<ref>خویی، ج۱، ص۲۰–۲۱.</ref> | ||
* | * حصول ظن و [[امتثال ظنی]]: خوئی افزوده است که حتی بنابر عدم [[حجیت خبر ثقه]] و حجیت [[ظن انسدادی]] یا تنزل به امتثال ظنی، باز هم یکی از روشهای حصول ظن، اقوال علمای رجال است.<ref>خوئی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۰.</ref> | ||
* [[قطعیت صدور روایات کتب اربعه]] حدیثی: سید ابوالقاسم خوئی با اشاره به مبنای برخی از علما که روایات [[کتب اربعه|کتب اربعه حدیثی]] را حجت میدانند، این نکته را متذکر میشود که استنباط احکام منحصر در روایات کتب اربعه نیست و به سایر منابع حدیثی هم نیاز است و به همین علم رجال اهمیت دارد.<ref>خوئی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۱.</ref> | |||
* [[تعارض ادله|تعارض روایات]]: به گفته [[جعفر سبحانی]] در برخی روایات برای ترجیح بین روایات متعارض، صفات راوی از جمله عادلتر و فقیهتر بودن، ملاک قرار داده شده که احراز این صفات نیاز به علم رجال دارد.<ref>سبحانی تبریزی، کلیات فی علم الرجال، ۱۳۶۹ش، ص۲۵.</ref>در روایاتی که برای رفع تعارض احادیث نقل شدهاست، بر صفات و ویژگیهای راویان تأکید شده است.<ref>کلینی، ج۱، ص۶۷–۶۸، ج۷، ص ۴۱۲؛ طوسی، ج۶، ص۲۱۸، ۳۰۱–۳۰۳.</ref> شناخت این اوصاف موضوع علم رجال است.<ref>مامقانی، ج۱، ص۵۹–۶۲؛ سبحانی، ص۲۵.</ref> | |||
* [[جعل حدیث]]: به عقیده جعفر سبحانی در بین راویان، جاعلان و دروغگویان وجود داشتند که برای تشخیص آنها نیاز به علم رجال است.<ref>سبحانی تبریزی، کلیات فی علم الرجال، ۱۳۶۹ش، ص۲۵.</ref> آگاهی اجمالی درباره وجود اخبار جعلی و نیز روایات در باب اخبار مجعول، به ضرورت بررسی احوال راویان حکم میکند.<ref>کشی، ص۲۲۳–۲۲۸؛ محمدجعفر استرآبادی، ص۴۲۶؛ مامقانی، ج۱، ص۶۴–۶۷؛ نیز: سبحانی، ص۲۵–۲۸.</ref> | |||
* وجود افراد غیرامامی در سلسله سند: این امر محتمل است که امام در برابر افراد غیرامامی پاسخ را بر اساس [[تقیه]] داده باشد، از این رو برای شناخت احادیثی که از سر [[تقیه]] صادر شده است، نیازمند به بررسیهای رجالی است.<ref>سبحانی، ص۲۸.</ref> | * وجود افراد غیرامامی در سلسله سند: این امر محتمل است که امام در برابر افراد غیرامامی پاسخ را بر اساس [[تقیه]] داده باشد، از این رو برای شناخت احادیثی که از سر [[تقیه]] صادر شده است، نیازمند به بررسیهای رجالی است.<ref>سبحانی، ص۲۸.</ref> | ||
* | * اجماع: بنابر گفته جعفر سبحانی، عالمان [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] در همه دوران بر ضبط صفات راویان و تالیف کتابهای رجالی تاکید داشتند و این نشان از اهمیت علم رجال در فهم علوم دینی دارد.<ref>سبحانی تبریزی، کلیات فی علم الرجال، ۱۳۶۹ش، ص۲۸.</ref> عالمان امامیه و عالمان همه مذاهب اسلامی، بر اهمیت علم رجال اجماع داشتهاند.<ref>کنی، ص۳۷؛ مامقانی، ج۱، ص۷۴–۷۶؛ سبحانی، ص۲۸–۲۹.</ref> | ||
== محتوای علم رجال == | == محتوای علم رجال == |