پرش به محتوا

ریاض العلماء و حیاض الفضلاء (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Sama
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Smnazem
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش ۲|ماه=نوامبر|روز=۱۸|سال=۲۰۱۴|چند = 2}}
{{جعبه اطلاعات کتاب
'''ریاض العلماء و حیاض الفضلاء''' تألیف میرزا عبدالله افندی، کتابی است در شرح حال علمای شیعه و سنی. این کتاب در ده جلد؛ پنج جزء در ترجمه علمای شیعه و پنج جزء در ترجمه علمای عامه نگاشته شده و به ترتیب حروف الفبا تبویب شده است. دو جزء از بخش مربوط به علمای شیعه از بین رفته است.
| عنوان          = ریاض العلماء و حیاض الفضلاء
| عنوان اصلی      =
| برگرداننده      =
| تصویر          = کتاب ریاض العلماء.jpg
| زیرنویس تصویر  =
| نویسنده        = میرزا عبدالله افندی
| تصویرگر        =
| طراح جلد        =
| زبان            = عربی
| مجموعه          = ده مجلد
| موضوع          = شرح حال عُلما
| سبک            =
| ناشر            =
| ناشر فارسی      =
| محل انتشارات    =
| تاریخ نشر      =
| تاریخ نشر فارسی =
| محل ناشر فارسی  =
| نوع رسانه      =
| صفحه            =
| قطع            =
| شابک            =
| پس از          =
| پیش از          =
}}
'''رِیاضُ العُلماء و حِیاضُ الفُضلاء''' تألیف [[میرزا عبدالله افندی]](۱۰۶۶-۱۱۳۰ق)، کتابی است در شرح حال علمای [[شیعه]] و [[سنی]]. افندی این کتاب را در ده مجلد، پنج مجلد در شرح حال علمای شیعه و پنج مجلد در شرح حال علمای سنی، و به ترتیب حروف الفبا تدوین کرده است.


ریاض العلماء مهم ترین اثر افندی است. تدوین این اثر در ۴۰ سالگی افندی آغاز شد.<ref>افندی، ریاض العلماء، ج۳، ص ۲۳۳</ref> این کتاب تا پایان به صورت مسوّده باقی مانده است و شاید وجود مسامحاتی در عبارات و مطالب آن از همین روی باشد.<ref>برای نمونه، نک: ریاض العلماء، ج۲، ص ۷؛ ج ۳،ص ۳۸۷؛ ج۴، ص ۳۰۹</ref>
''ریاض العلماء'' مهم‌ترین اثر افندی است، به گونه‌ای که آن را در فن خود با ''[[جواهر الکلام]]'' ـ که در [[علم فقه]] [[امامیه]] کتابی برجسته است ـ مقایسه کرده‌اند<ref>نوری، ''الفیض القدسی''، ص۸۶.</ref> که نشان از اعتبار و اهمیت آن دارد. افندی تدوین این اثر را در ۴۰ سالگی آغاز کرد.<ref>افندی، ''ریاض العلماء''، ج۳، ص۲۳۳.</ref> او در این اثر قصد پرداختن به شرح حال علمای شیعه از زمان [[غیبت امام زمان]] تا عصر خود را داشته، اما گاه از این حد فراتر رفته است.<ref>مثلاً نک: شرح مفصلی از زندگی زید بن علی و خواجه ربیع، ج۲، ص۲۸۵-۳۱۴ و ۳۱۸ به بعد.</ref> این کتاب تا پایان به صورت پیش‌نویس باقی مانده است و شاید وجود مسامحاتی در عبارات و مطالب آن از همین روی باشد.<ref>برای نمونه، نک: افندی، ''ریاض العلماء''، ج۲، ص۷ و ج۳، ص۳۸۷ و ج۴، ص۳۰۹.</ref>


ریاض العلماء را در فن خود با جواهر الکلام در فقه امامیه مقایسه کرده اند. <ref>نوری، حسین، الفیض القدسی، ص ۸۶</ref> که نشان از اعتبار و اهمیت آن دارد. افندی در این اثر قصد پرداختن به شرح حال علمای شیعه از زمان غیبت تا عصر خود را داشته، اما گاه از این حد نیز فراتر رفته است. <ref>مثلاً نک: شرح مفصلی از زندگی زید بن علی و خواجه ربیع، ج۲، ص ۲۸۵-۳۱۴، ۳۱۸ به بعد</ref>
==مؤلف==
==مؤلف==
عبدالله بن عیسی بیگ جیرانی معروف به میرزا عبدالله افندی در اصفهان متولد شد. خانواده اش متمکن و تبریزی تبار بودند. تحصیلات را نزد پدر و برادر آغاز کرد. بسیاری از عمر خود را در مسافرت گذراند.
{{اصلی|عبدالله بن عیسی افندی}}
عبدالله بن عیسی بیگ جیرانی معروف به میرزا عبدالله افندی، هم بر علوم عقلی تسلط داشت و هم بر علوم نقلی و متخصص در کتاب‌شناسی و شرح حال نویسیِ علما بود. وی در ۱۰۶۶ق در عهد [[صفویه|صفوی]] در [[اصفهان]] متولد شد؛ اما خانواده‌اش متمکن و [[تبریز]]ی تبار بودند.
 
افندی نیمی از عمر خود را در مسافرت بود و بسیاری از سرزمین‌های اسلامی همچون [[حجاز]]، [[عراق]]، [[عثمانی]]، قفقاز، ترکستان، [[افغانستان]] و [[هند]] را سیاحت کرد. <ref>افندی، ''ریاض العلماء''، ج۳، ص ۲۳۰</ref> او پیش از حمله محمود افغان، در ۱۱۳۰ق درگذشت. <ref>جزایری، ''الاجازات الکبیرة''، ص ۱۴۷؛ خوانساری، ''روضات الجنات''، ج۴، ص۲۵۶-۲۵۷.</ref> مدفن وی تاکنون شناخته نشده است.<ref> مرعشی نجفی، «زهر الریاض»، ص۲۲.</ref>


==منابع کتاب==
==منابع کتاب==
منابع ریاض العلماء شامل مهمترین کتابهای عامه و خاصه در تاریخ، تراجم و ادب است و افزون بر اینها مؤلف از منابع جغرافیایی، اجازات علما، وقف نامه ها و غیر آن سود برده است. همچنین مشهودات و مسموعات او از معاصرانش اهمیت خاصی به این اثر بخشیده است.<ref>ساعدی خراسانی، محمدباقر، تاریخ و سفرنامه حزین، دیوان، به کوشش بیژن ترقی، تهران، ۱۳۵۰ش</ref> مؤلف در این کتاب اگرچه پس از تصحیح و مقابله منابع، نمونه های اصلاحی را آورده،<ref>نک: ریاض العلماء، ج۱، ص۱۶۳؛ ج۲، ص ۲۰</ref> اما هنگام نقل مستقیم، امانت را حفظ کرده و عین عبارات را آورده است. <ref>نک: ریاض العلماء، ج۱، ص ۱۸، ۲۳، ۳۰، ۸۲؛ ج۲، ص ۴۴۰</ref>
منابع ''ریاض العلماء'' شامل مهم‌ترین کتاب‌های [[شیعه]] و [[سنی]] در تاریخ، تَراجُم (شرح حال‌ها) و ادب است. افزون بر اینها، مؤلف از منابع جغرافیایی، [[اجازات]] عُلما، [[وقف]]‌نامه‌ها و غیر آن سود برده است. همچنین آنچه او دیده و از معاصرانش شنیده، اهمیت خاصی به این اثر بخشیده است.<ref>ساعدی خراسانی، ''تاریخ و سفرنامه حزین''، دیوان.</ref> مؤلف در این کتاب اگرچه پس از تصحیح و مقابله منابع، نمونه‌های اصلاحی را آورده،<ref>نک: افندی، ''ریاض العلماء''، ج۱، ص۱۶۳ و ج۲، ص۲۰.</ref> اما هنگام نقل مستقیم، امانت را حفظ کرده و عین عبارات را آورده است. <ref>نک: افندی، ''ریاض العلماء''، ج۱، صص۱۸، ۲۳، ۳۰، ۸۲ و ج۲، ص۴۴۰.</ref>
 
==ساختار کتاب==
==ساختار کتاب==
ریاض العلماء در دو بخش پنج جلدی و ده جلد تدوین شده است.پنج جلد بخش نخست به علمای شیعه و پنج جلد بخش دوم به علمای اهل سنت اختصاص دارد. هر دو بخش بر اساس حروف الفبا مرتب شده است.
''ریاض العلماء'' در دو بخش پنج جلدی، در مجموع ده مجلد، بر اساس حروف الفبا تدوین شده است که پنج مجلد نخست به علمای [[شیعه]] و پنج مجلد دوم به علمای [[سنی]] اختصاص دارد. دو جزء از بخش مربوط به علمای شیعه و سه جزء از بخش علمای سنی از بین رفته است؛ اما محقق کتاب با استفاده از تعلیقات میرزا عبدالله افندی بر کتاب ''[[امل الآمل]]'' [[شیخ حر عاملی]]، آن دو جزء مربوط به شیعه را بازسازی کرده است.<ref>[http://www.ensani.ir/fa/content/293070/default.aspx ذکاوتی قراگوزلو، «کتاب ریاض العلماء»، ص۳۸].</ref>


==ویژگی‎های کتاب==
==ویژگی‎های کتاب==
مؤلف به اوضاع اجتماعی زمان خویش پرداخته است و حتی گاهی در موضوعاتی چون خراج، نماز جمعه، استعمال تنباکو و اختلاف شیعه و سنی وارد شده و مستقلاً اظهار نظر کرده است. <ref>نک:ذکاوتی، ص ۴۳</ref> او طبق روح عصر خود با صوفیه، حکیمان و فیلسوفان روی آشتی نداشت و حتی اعتقاد و گرایش صوفیانه را گناه میشمرد. <ref>نک: ریاض العلماء، ج۲، ص ۲۵۸؛ ذکاوتی قراگوزلو، علیرضا، «کتاب ریاض العلماء»، نشر دانش، تهران، ۱۳۶۳ش۷، ش ۶</ref>
مؤلف به اوضاع اجتماعی زمان خویش پرداخته است و حتی گاهی در موضوعاتی چون [[خِراج]]، [[نماز جمعه]]، استعمال تنباکو و اختلاف [[شیعه]] و [[سنی]] وارد شده و مستقلاً اظهار نظر کرده است. <ref>نک: ذکاوتی قراگوزلو، «کتاب ریاض العلماء»، ص۴۳.</ref> او طبق روح عصر خود با [[صوفیه]]، [[فلسفه|حکیمان و فیلسوفان]] روی آشتی نداشت و حتی اعتقاد و گرایش صوفیانه را گناه می‌شمرد.<ref>نک: افندی، ''ریاض العلماء''، ج۲، ص۲۵۸؛ ذکاوتی قراگوزلو، «کتاب ریاض العلماء»، نشر دانش، تهران، ۱۳۶۳ش۷، ش ۶.</ref> او در این اثر قصد پرداختن به شرح حال علمای شیعه از زمان [[غیبت امام زمان]] تا عصر خود را داشته، اما گاه از این حد فراتر رفته است.<ref>مثلاً نک: شرح مفصلی از زندگی زید بن علی و خواجه ربیع، ج۲، ص۲۸۵-۳۱۴ و ۳۱۸ به بعد.</ref>
 
==چاپ‌ها==
==چاپ‌ها==
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==
==منابع==
* جزایری، عبدالله، الاجازات الکبیرة، به کوشش محمد سمامی، قم، ۱۴۰۹ق.
* خوانساری، محمد، روضات الجنات، قم، ۱۳۹۱ق.
*ساعدی خراسانی، محمدباقر، ''تاریخ و سفرنامه حزین''، دیوان، به کوشش بیژن ترقی، تهران، ۱۳۵۰ش.
* مرعشی نجفی، شهاب الدین، «زهر الریاض»، در مقدمه ریاض العلماء.
# [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17740 مقدمه احمد حسینی اشکوری بر ریاض العلماء،]
# [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17740 مقدمه احمد حسینی اشکوری بر ریاض العلماء،]
# [http://www.ensani.ir/fa/content/293070/default.aspx علیرضا ذکاوتی قراگوزلو، کتاب ریاض العلماء، مجله نشر دانش، مهر و آبان ۱۳۶۳، شماره ۲۴]
# [http://www.ensani.ir/fa/content/293070/default.aspx علیرضا ذکاوتی قراگوزلو، «کتاب ریاض العلماء»، مجله نشر دانش، مهر و آبان ۱۳۶۳، شماره ۲۴]
# [http://www.ical.ir/index.php?option=com_k2&view=item&id=3090:%D8%B3%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A1-/-%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%B6%D8%A7%D8%AA%DB%8C&Itemid=8 سرگذشت کتاب ریاض العلماء / سید محمد علی روضاتی]
# [http://www.ical.ir/index.php?option=com_k2&view=item&id=3090:%D8%B3%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A1-/-%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%B6%D8%A7%D8%AA%DB%8C&Itemid=8 سرگذشت کتاب ریاض العلماء / سید محمد علی روضاتی]
# [http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/303315/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%81%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D9%88-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%87---%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A1-%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%B6-%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84%D8%A7%D8%A1?q=%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%20%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A1 الشهرستانی،السید صالح، الأفندی و کتابه - ریاض العلماء حیاض الفضلاء،مجله العرفان، بهمن و اسفند ۱۳۴۷- شماره۵۶۹ و ۵۷۰]
# [http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/303315/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%81%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D9%88-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%87---%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A1-%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%B6-%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84%D8%A7%D8%A1?q=%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%20%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A1 الشهرستانی،السید صالح، الأفندی و کتابه - ریاض العلماء حیاض الفضلاء،مجله العرفان، بهمن و اسفند ۱۳۴۷- شماره۵۶۹ و ۵۷۰]
{{کتاب های رجالی شیعه}}
{{کتاب‌شناسی شیعه (قرن دوازدهم)}}
[[en:Riyad al-'ulama' wa hiyad al-fudala' (Book)]]
کاربر ناشناس