یا لثارات الحسین: تفاوت میان نسخه‌ها

* ثار به معنای خون‌خواه به کار رفته و در اصل، جمله به این صورت بوده است «ای کسانی که اهل خونخواهی هستید»؛ بنابراین، معنای عبارت چنین است: «ای خون‌خواهان حسین». مخاطبِ این عبارت، خون‌خواهان امام حسین هستند که برای خونخواهی فراخوانده می‌شوند.<ref>ابن اثیر، النهایة، ج۱، ص۲۰۴-۲۰۵</ref>

* ثار به معنای قاتل است؛ بنابراین، معنای عبارت چنین است: «ای قاتلان حسین». مشهورترین شاهد مثال برای این تعبیر، «یا ثارات عثمان» است که هم در حدیث و هم در شعر [[حسان بن ثابت|حسّان بن ثابت]] آمده است.<ref>حَسّان بن ثابت، دیوان، ج۱، ص۹۶</ref> منادا در این تعبیر قاتلان [[امام حسین]]‌ هستند که به منظور ایجاد وحشت در دل آنها، مورد خطاب قرار می‌گیرند.<ref>ابن اثیر، النهایة، ج۱، ص۲۰۴-۲۰۵</ref>

حرف لام در «یا لثارات» را لام [[استغاثه]]‌ می‌نامند که در عبارات استغاثه (طلب کمک) گاهی بر سر کلمات می‌آید.{{یادداشت|مانند جایی که کسی برای نجات شخصِ در حال غرق شدن، از مردم کمک می‌خواهد و می‌گوید: «یا لَلناسِ لِلغَریقِ» (یعنی‌ای مردم، برای نجات غریق کمک کنید). در این عبارت، هم بر سر کلمه ناس و هم بر سر کلمه غریق، لامِ استغاثه آمده است.}}<ref>عباس حسن، النحو الوافی، ج۴، ص۷۰؛ جامی، شرح ملا جامی، ص۱۲۶.</ref> گفته شده که ممکن است «یالَثاراتِ» تسهیل یا [[تصحیف]] شدهٔ «یا آل ثاراتِ» باشد.<ref>ابن طاووس، اقبال الاعمال، ج۳، ص۲۹؛ ابن نما، ذوب النضار فی شرح الثار،</ref>

«یا لثارات الحسین» شعار قیام‌هایی بوده که پس از [[شهادت]] امام حسین(ع) و به منظور خونخواهی از وی شکل گرفته بودند. این شعار همچنین در قیام‌های علیه خلفای اموی سر داده شد. پیروان [[بنی امیه]] معمولا در مقابل این شعار، شعار «یا لثارات العثمان» سرمی‌داده‌اند.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ج۶، ص۵۰</ref> شعار یالثارات، تأثیر فراوانی در تحریک دوستداران اهل بیت(ع) علیه حکومت [[اموی]] داشته و این شعار بر اساس منابع تاریخی، بر دل شیعیان و حتی هر مخالف حکومت اموی، تاثیر می‌گذاشته است؛<ref>قرشی، حیاة الإمام الحسین(ع)، ج۲،ص۲۷۸؛ قرشی، حیاة الإمام زین العابدین(ع)، ج۲، ص۳۸۴.</ref> بر همین اساس، مردان وقتی این شعار را می‌شنیده‌اند، از خانواده خود جدا می‌شده و عازم میدان جنگ می‌شده‌اند.<ref>ابن مسکویه، تجارب الأمم، ج۲، ص۱۱۲.</ref>

اولین قیامی که پس از شهادت امام حسین(ع) در [[کوفه]] اتفاق افتاد، و شعار یالثارات الحسین در آن سر داده شد، قیام توابین بود،<ref>أنساب الأشراف، ج۶، ص:۳۶۸.</ref> اولین کسانی که این جمله را بیان کردند [[حکیم بن منقذ کندی]] و [[ولید بن غضین کنانی]] بوده‌اند<ref>طبری، تاریخ الطبری، ج۵، ص۵۸۳.</ref> [[سلیمان بن صرد خزاعی]] رهبر این قیام، با یارانش به [[زیارت]] امام حسین(ع) رفته و شعار «یالثارات الحسین» سر دادند.<ref>أنساب الأشراف،ج۶،ص۳۷۰</ref>

بنابر منابع تاریخی، این شعار در قیام مختار، فراوان به کار می‌رفته است. اولین تحرک یاران مختار علیه [[عبدالله بن مطیع]] در کوفه با همین شعار آغاز شد.<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ص۲۹۱.</ref> مختار نیز هنگام پوشیدن لباس رزم، دستور داد مردم با شعارهای یا لثارات الحسین و [[یا منصور امت]] شروع قیام را اعلام کنند.<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ج۶، ص۳۹۰؛ طبری، تاریخ الطبری، ج۶، ص۲۰؛ ابن اعثم کوفی، الفتوح، ج۶، ص۲۳۳.</ref>

{{ب| او فی لیلة المختار ما یذهل الفتی| و یلهیه عن رود الشباب شموع}}{{ب|دعا: «یا لثارات الحسین،» فاقبلت| کتائب من همدان بعد هزیع<ref>دینوری، الأخبار الطوال،ص۲۹۱</ref>}}{{ب| و در آن شب مختار، یعنی آن جوانمرد| سراسیمه بود و شمع‌ها واله آن جوان بودند.}}{{ب|به شعار (یا لثارات الحسین) دعوت کرد| و گردان‌هایی از همدان و هزیع پذیرفتند.<ref>قرشی، حیاة الإمام زین العابدین(ع)، ج۲، ص۳۹۴</ref>}}

گاهی این شعار برای غیر از امام حسین(ع) نیز به کار برده شده است. [[قرامطه|قرمطیان]] با شعار یا لثارات الحسین به خونخواهی از [[حسین بن زکرویه]] پرداختند.<ref>تجارب الأمم، ج۵، ص۴۳.</ref> علت استفاده قرمطیان از این شعار، بهره‌گیری از تأثیر این شعار دانسته شده است.<ref>تجارب الأمم، ترجمه، ج۵، ص۳۹، پاورقی۲.</ref>

در روایات آمده است که [[حضرت مهدی]](عج) نیز با همین شعار قیام می‌کند.<ref>یزدی حائری، إلزام الناصب، ج۲، ص۲۴۴</ref> [[ابن مشهدی]] در [[المزار الکبیر]]، شعار شخص امام را یا لثارات ذکر کرده است.<ref>ابن المشهدی، المزار الکبیر، ص۱۰۷</ref> طبق گزارش [[صدوق دوم|صدوق]]،[[امام رضا(ع)]] در سخنانی به [[ریان بن شبیب]] ضمن توصیه به گریه‌کردن برای امام حسین، شعار اصحاب حضرت مهدی را یالثارات الحسین عنوان می‌نماید.<ref>شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۲۹۹ </ref> در همین روایت اشاره به فرشتگانی شده که تا [[ظهور|ظهور امام زمان(ع)]] بر سر مزار امام حسین(ع) تجمع کرده‌اند و هنگام ظهور امام عصر شعار یالثارات سرمی‌دهند.<ref>مجلسی، بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج۴۴، ص۲۸۶</ref>

به خونخواهی امام حسین(ع) توسط امام زمان در احادیث دیگری نیز اشاره شده است. از جمله بر اساس [[حدیث|حدیثی]] از [[امام صادق]](ع)، مراد از مظلوم در [[آیه]] ۳۳ [[سوره اسراء]] «...و مَن قُتِل مَظلوماً فَقَدْ جَعَلنا لِوَلیهِ سُلْطاناً...»، امام حسین(ع) و مراد از ولی او [[امام قائم]](عج) است که به خونخواهی آن حضرت قیام خواهد کرد.<ref>کوفی، تفسیر فرات کوفی، ص۲۴۰؛ عیاشی، تفسیر عیاشی، ج ۲، ص۲۹۰</ref> همچنین طبق احادیث دیگر هنگامی که [[فرشتگان]] با دیدن واقعه [[کربلا]] اندوهگین شدند، خداوند به آنان بشارت داد که به واسطه [[قائم|حضرت قائم(عج)]] از ظلم‌کنندگان بر امام حسین(ع) انتقام خواهد گرفت.<ref>کلینی، کافی، ج۱، ص۴۶۵؛ طوسی، الامالی، ص۴۱۸</ref>

* ابن اثیر، مبارک بن محمد، النهایه فی غریب الحدیث والاثر، تحقیق محمود محمد طناحی و طاهر احمد زاور، قم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، ۱۳۶۷ش.

* جامی، عبدالرحمن بن احمد نورالدین، شرح ملا جامی، تصحیح و تعلیق رضا یوسف آبادی، ابوالحسن قاسم فام، علی میبدی، مکتبه نهاوندی، ۱۳۸۸.

* طبری، محمد بن جریر(م۳۱۰)، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبو الفضل ابراهیم، بیروت،‌دار التراث، ط الثانیة، ۱۳۸۷.

* قرشی، باقر شریف، حیاة الإمام الحسین علیه‌السلام، مدرسه علمیه ایروانی، قم، ۱۴۱۳ ق.

* قرشی، باقر شریف حیاة، الإمام زین العابدین علیه‌السلام،‌دار الأضواء، بیروت، ۱۴۰۹ ق.