کاربر ناشناس
یا لثارات الحسین: تفاوت میان نسخه‌ها
ویرایش محتوایی و صوری، اصلاح تیترها
imported>Mohamadhaghani جز (←ترجمه و توضیح: بازنویسی بخش معنای لغوی) |
imported>Mohamadhaghani (ویرایش محتوایی و صوری، اصلاح تیترها) |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
==معنای لغوی == | ==معنای لغوی == | ||
ثار از ماده «ث أ ر» است که | ثار از ماده «ث أ ر» است (که همزه به الف بدل شده است). ثأر در لغت به معنای خونخواهی و طلب‌کردن خون مقتول است (معانی خون و قاتل و دشمن نیز برای این کلمه ذکر شده است) و جمله «ثأرتُ فلاناً بفلانٍ» به معنای كُشتنِ قاتل برای انتقام خون مقتول است.<ref>لسان العرب؛ معجم الوسیط؛ معجم رائد؛ ذیل «ثأر»</ref> | ||
لغت‌شناسان دو معنا برای ثار در تعبیر «یا ثارات فلان»، مطرح کرده‌اند: | |||
* ثار به معنای خونخواه به کار رفته | * ثار به معنای خونخواه به کار رفته و در اصل، جمله به این صورت بوده است «ای کسانی که اهل خونخواهی هستید»؛ بنابراین، معنای عبارت چنین است: «ای خونخواهان حسین». مخاطبِ این عبارت، خونخواهان امام حسین هستند که برای خونخواهی فراخوانده می‌شوند.<ref>ابن اثیر، النهایة، ج۱، ص۲۰۴-۲۰۵</ref> | ||
* ثار به معنای قاتل است؛ بنابراین، معنای | * ثار به معنای قاتل است؛ بنابراین، معنای عبارت چنین است: «ای قاتلان حسین». مشهورترین شاهد مثال برای این تعبیر، «یا ثارات عثمان» است که هم در حدیث و هم در شعر [[حسان بن ثابت|حسّان بن ثابت]] آمده است.<ref>حَسّان بن ثابت، دیوان، ج۱، ص۹۶</ref> منادا در این تعبیر قاتلان [[امام حسین]] هستند که به منظور ایجاد وحشت در دل آنها، مورد خطاب قرار می‌گیرند.<ref>ابن اثیر، النهایة، ج۱، ص۲۰۴-۲۰۵</ref> | ||
گفته شده که ممکن است «یالَثاراتِ» تسهیل یا تصحیف شدهٔ «یا آل ثاراتِ» باشد.<ref>ابن طاووس، اقبال الاعمال،ج ۳، ص۲۹؛ ابن نما، ذوب النضار فی شرح الثار،</ref> | |||
==شعار قیام‌های شیعی== | |||
«یا لثارات الحسین» شعار قیام‌هایی بود که پس از [[شهادت]] امام حسین(ع) و به منظور خونخواهی از آن امام(ع) شکل گرفت و در قیام‌های بر ضد خلفای اموی به کار رفت. پیروان [[بنی امیه]] معمولا در مقابل این شعار، شعار «یا لثارات عثمان» سرمی‌دادند.<ref>تاریخ الطبری،ج۶،ص:۵۰</ref> شعار یالثارات تأثیر فراوانی در تحریک دوستداران اهل بیت(ع) علیه حکومت [[اموی]] داشت و این شعار حماسی در دل‌های [[شیعه]]، بلکه در دل هر مخالف حکومت اموی، حرارتی ایجاد کرد.<ref>القرشی، حیاة الإمام الحسین(ع)، ج۲،ص۲۷۸؛ القرشی، حیاة الإمام زین العابدین(ع)، ج۲،ص:۳۸۴؛</ref> مردم هنگامی‌که این شعار را می‌شنیدند از خانواده خود دل کنده، و با گریه آنان را وداع کرده و عازم میدان جنگ می‌شدند.<ref> تجارب الأمم،ج۲،ص:۱۱۲</ref> | |||
== | ===قیام توابین=== | ||
{{اصلی|قیام توابین}} | {{اصلی|قیام توابین}} | ||
اولین قیامی که پس از شهادت امام حسین(ع) در [[کوفه]] اتفاق افتاد، قیام توابین بود، شرکت کنندگان در این قیام از شعار یالثارات الحسین استفاده می‌کردند.<ref>أنساب الأشراف،ج۶،ص:۳۶۸</ref> اولین کسانی که این جمله را بیان کردند [[حکیم بن منقذ کندی]] و [[ولید بن غضین کنانی]] بودند،<ref>تاریخ الطبری،ج۵،ص:۵۸۳</ref> [[سلیمان بن صرد خزاعی]] رهبر این قیام، با یارانش به [[زیارت]] امام حسین(ع) رفته و ندای یالثارات الحسین سر دادند.<ref>أنساب الأشراف،ج۶،ص:۳۷۰</ref> | اولین قیامی که پس از شهادت امام حسین(ع) در [[کوفه]] اتفاق افتاد، قیام توابین بود، شرکت کنندگان در این قیام از شعار یالثارات الحسین استفاده می‌کردند.<ref>أنساب الأشراف،ج۶،ص:۳۶۸</ref> اولین کسانی که این جمله را بیان کردند [[حکیم بن منقذ کندی]] و [[ولید بن غضین کنانی]] بودند،<ref>تاریخ الطبری،ج۵،ص:۵۸۳</ref> [[سلیمان بن صرد خزاعی]] رهبر این قیام، با یارانش به [[زیارت]] امام حسین(ع) رفته و ندای یالثارات الحسین سر دادند.<ref>أنساب الأشراف،ج۶،ص:۳۷۰</ref> | ||
== | === قیام مختار=== | ||
{{اصلی|قیام مختار}} | {{اصلی|قیام مختار}} | ||
گزارش‌ها حاکی از آن | گزارش‌ها حاکی از آن است که این شعار، با عنوان بانگ اعلام در جای‌جای قیام مختار به کار می‌رفته است. اولین تحرک یاران مختار علیه [[عبدالله بن مطیع]] در کوفه با همین شعار آغاز شد.<ref>الأخبارالطوال،ص:۲۹۱</ref> مختار نیز هنگام پوشیدن لباس رزم، دستور داد مردم با شعارهای یا لثارات الحسین و [[یا منصور امت]] شروع قیام را اعلام کنند.<ref>أنساب الأشراف،ج۶،ص۳۹۰؛ تاریخ الطبری،ج۶،ص۲۰؛ الفتوح،ج۶،ص:۲۳۳</ref> | ||
این شعار همواره در قیام مختار مورد استفاده قرار می‌گرفته‌است. سپاه [[خشبیه]] هنگامی که برای نجات [[بنی‌هاشم]] و در راس آنان [[محمد بن حنفیه]] وارد [[مکه]] شدند با شعار یالثارات الحسین بر طرفداران [[عبدالله بن زبیر]] تاختند.<ref>أخبارالدولةالعباسیة،ص۱۰۶؛ تجارب الأمم،ج۲،ص:۱۸۹</ref> همچنین هنگامی که [[عمر بن سعد]] کشته شد، کوفیان ندای یالثارات الحسین سر دادند.<ref>أنساب الأشراف،ج۶،ص:۴۰۷</ref> | |||
این | یاران مختار علاوه بر بیان این عبارت به صورت شعار، در اشعار خویش نیز از آن بهره بردند تا تأثیر بیشتری داشته باشد و در تحریک مردم کاراتر باشد. [[عبدالله بن همام سلولی]] شاعر آن عصر می‌گوید: | ||
{{شعر}} | |||
{{ب| او فی لیلة المختار ما یذهل الفتی| و یلهیه عن رود الشباب شموع}}{{ب|دعا: «یا لثارات الحسین،» فاقبلت| کتائب من همدان بعد هزیع<ref>الأخبارالطوال،ص:۲۹۱</ref>}}{{ب| و در آن شب مختار، یعنی آن جوانمرد| سراسیمه بود و شمعها واله آن جوان بودند.}}{{ب|به شعار (یا لثارات الحسین) دعوت کرد| و گردانهایی از همدان و هزیع پذیرفتند.<ref>حیاة الإمام زین العابدین(ع)، القرشی،ج۲،ص:۳۹۴</ref>}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
===قیام‌های بعدی === | |||
=== | در قیام‌های شیعیان پس از مختار، شعار یا لثارات دیده نمی‌شود. برای مثال در [[قیام زید بن علی|قیام زید]] و [[قیام یحیی بن زید|قیام یحیی]] علیه امویان و قیام [[محمد نفس زکیه]]، قیام ابراهیم بن عبدالله معروف به [[قتیل باخمرا]]، و قیام [[شهید فخ]] علیه [[عباسیان]]، این شعار به کار نرفته‌است. | ||
اما در مقابل، خراسانیان در قیام علیه امویان از این شعار بهره برده‌اند.<ref>انساب الاشراف، ج۹ص ۳۱۷</ref> | |||
با این | گاهی این شعار برای غیر از امام حسین(ع) نیز به کار برده شده‌است. [[قرامطه|قرمطیان]] با شعار یا لثارات الحسین به خوانخواهی از [[حسین بن زکرویه]] پرداختند.<ref>تجارب الأمم،ج۵،ص:۴۳</ref> علت استفاده قرمطیان از این شعار، بهره‌گیری از تأثیر این شعار دانسته شده اگرچه آن را برای غیر امام حسین(ع) و برای حسین بن زکرویه به کار بردند.<ref>تجارب الأمم/ترجمه، ج۵، ص۳۹، پاورقی۲</ref> | ||
==قیام حضرت مهدی(عج)== | ==شعار قیام حضرت مهدی(عج)== | ||
در روایات آمده است که [[حضرت مهدی]](عج) نیز با همین شعار قیام می‌کند.<ref>إلزام الناصب، الیزدی الحائری،ج۲،ص:۲۴۴</ref> [[ابن مشهدی]] در [[المزار الکبیر | در روایات آمده است که [[حضرت مهدی]](عج) نیز با همین شعار قیام می‌کند.<ref>إلزام الناصب، الیزدی الحائری،ج۲،ص:۲۴۴</ref> [[ابن مشهدی]] در [[المزار الکبیر]]، شعار شخص امام را یا لثارات ذکر کرده است.<ref>المزار الکبیر، محمد بن المشهدی،ص:۱۰۷</ref> طبق گزارش [[صدوق دوم|صدوق]]،[[امام رضا(ع)]] در سخنانی به [[ریان بن شبیب]] ضمن توصیه به گریه‌کردن برای امام حسین، شعار اصحاب حضرت مهدی را یالثارات الحسین عنوان می‌نماید.<ref>عیون أخبار الرضا(ع)، الشیخ الصدوق،ج۱،ص:۲۹۹ </ref> در همین روایت اشاره به فرشتگانی شده که تا [[ظهور|ظهور امام زمان(ع)]] بر سر مزار امام حسین (ع) تجمع کرده‌اند و هنگام ظهور امام عصر شعار یالثارات سرمی‌دهند.<ref>بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج۴۴، ص: ۲۸۶</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس2}} | {{پانویس2}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* ابن اثیر، مبارک بن محمد، النهايه في غريب الحديث والاثر، تحقیق محمود محمد طناحی و طاهر احمد زاور، قم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، ۱۳۶۷ش. | |||
* ابن اعثم، محمد بن احمد(م۳۱۴) کتاب الفتوح، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالأضواء، ط الأولی، ۱۴۱۱ق. | * ابن اعثم، محمد بن احمد(م۳۱۴) کتاب الفتوح، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالأضواء، ط الأولی، ۱۴۱۱ق. | ||
* ابن مشهدی، محمد بن جعفر(۶۱۰ق)، المزار الکبیر(لابن المشهدی)، دفتر انتشارات اسلامی، قم،۱۴۱۹ ق. | * ابن مشهدی، محمد بن جعفر(۶۱۰ق)، المزار الکبیر(لابن المشهدی)، دفتر انتشارات اسلامی، قم،۱۴۱۹ ق. | ||