غزوه بنی‌قریظه: تفاوت میان نسخه‌ها

غزوه بنی‌قریظه (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۳۰ آوریل ۲۰۱۴، ساعت ۲۱:۴۰

۱۹۰ بایت اضافه‌شده ، ‏۳۰ آوریل ۲۰۱۴

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

کاربر ناشناس

imported>Sama

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 '''غزوه بنی قُرَیظه'''، نام آخرین غزوه از غزوه‌های [[پیامبر اکرم]] (ص) با یهودیان [[مدینه]] است. این غزوه در سال پنجم هجری و به دلیل پیمان‌شکنی یهودیان بنی قُرَیظه و هم‌پیمان شدن آنان با مشرکین در [[غزوه خندق]] روی داد. در این غزوه مسلمانان قلعه‌های بنی قُرَیظه را محاصره کردند. پس از حدود یک‌ماه، یهودیان به پیشنهاد خودشان تسلیم شده و به حکمیت [[سعد بن معاذ]] رضایت دادند. سعد به قتل مردان قبیله، اسارت زنان و کودکان و مصادره اموالشان حکم داده و رسول خدا این حکم را تایید کردند. پس از این غزوه، جامعه یهودی [[مدینه]] کاملا از هم پاشید.
-[[پرونده:غزوة بني قریظه.JPG|بندانگشتی|300px|موقعیت مکانی غزوه بنی قریظه]]
+[[پرونده:غزوة بنی قریظه.JPG|بندانگشتی|300px|موقعیت مکانی غزوه بنی قریظه]]
 ==تاریخچه قبیله بنی قریظه==
+دربارة منشأ قبیله بنی قُرَیظه و مهاجرتشان به این شهر گزارش‌های متفاوتی وجود دارد. براساس برخی روایات شفاهی یهود، بنی قریظه از اعقاب [[هارون]] برادر حضرت [[موسی]] (ع) به شمار می‌روند که پیش از رویداد [[سیل عرم|سیل عَرِم]] که به مهاجرت قبایل عربِ [[قبیله اوس|اَوْس]] و [[قبیله خزرج|خَزْرَجْ]] به [[مدینه |یثرب]] انجامید، در آنجا سکونت گزیده بودند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، ج۲۲، ص۱۰۷؛ مقدسی، ج۴، ص۱۲۹ـ ۱۳۰؛ یاقوت حموی، ج۵، ص۸۴.</ref>
-دربارة منشأ قبیله بنی قُرَیظه و مهاجرتشان به این شهر گزارش‌های متفاوتی وجود دارد. براساس برخی روایات شفاهی یهود، بنی قریظه از اعقاب [[هارون]] برادر حضرت [[موسی]] (ع) به شمار می‌روند که پیش از رویداد [[سیل عرم|سیل عَرِم]] که به مهاجرت قبایل عربِ [[قبیله اوس|اَوْس]] و [[قبیله خزرج|خَزْرَجْ]] به [[مدینه |یثرب]] انجامید، در آنجا سکونت گزیده بودند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، ج22، ص107؛ مقدسی، ج4، ص129ـ 130؛ یاقوت حموی، ج5، ص84.</ref>
+بنابر بعضی روایات، به دنبال جنگ رومیان با یهود(۷۰ میلادی)، بنی قریظه به [[حجاز]] گریخته و در مَهزور از نواحی یثرب ساکن شده بودند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، ج۲۲، ص۱۰۸ـ ۱۰۹.</ref> در مقابل، برخی منابع، بنی قریظه را از طایفه جُذام ساکن [[فلسطین]] می‌دانند که در عهد عادیا بن سموئل (شموئل؛ حکومت حدود ۱۰۷۵-۱۰۴۵ ق.م) به دین یهود گرویدند.<ref>یعقوبی، ج۱، ص۴۰۸.</ref>
-بنابر بعضی روایات، به دنبال جنگ رومیان با یهود(70 میلادی)، بنی قریظه به [[حجاز]] گریخته و در مَهزور از نواحی یثرب ساکن شده بودند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، ج22، ص108ـ 109.</ref> در مقابل، برخی منابع، بنی قریظه را از طایفه جُذام ساکن [[فلسطین]] می‌دانند که در عهد عادیا بن سموئل (شموئل؛ حکومت حدود 1075ـ1045 ق.م) به دین یهود گرویدند.<ref>یعقوبی، ج1، ص408.</ref>
+بنی قریظه در کنار دیگر قبایل یهود توانستند اداره و حکومت شهر را به دست گیرند. فرمانروای آنان القیطوان یا فطیون خراجگزار مرزبان ایرانی الزاره (در [[بحرین]]) بود.<ref>یاقوت حموی، ج۵، ص۸۳، ۸۵.</ref> شکست دولت یهودی [[یمن]] از پادشاه مسیحی [[حبشه]] که تحت حمایت [[روم]] بود (سال ۵۲۵ میلادی)، قدرت یهودیان را در [[مدینه]] کاهش داد. سرانجام، در جنگ قبیله [[خزرج]] با یهودیان، فرمانروای یهود به قتل رسید و اعراب اداره شهر را به دست گرفتند.<ref>مقدسی، ج۴، ص۱۳۰.</ref>
-بنی قریظه در کنار دیگر قبایل یهود توانستند اداره و حکومت شهر را به دست گیرند. فرمانروای آنان القیطوان یا فطیون خراجگزار مرزبان ایرانی الزاره (در [[بحرین]]) بود.<ref>یاقوت حموی، ج5، ص83، 85.</ref> شکست دولت یهودی [[یمن]] از پادشاه مسیحی [[حبشه]] که تحت حمایت [[روم]] بود (سال 525 میلادی)، قدرت یهودیان را در [[مدینه]] کاهش داد. سرانجام، در جنگ قبیله [[خزرج]] با یهودیان، فرمانروای یهود به قتل رسید و اعراب اداره شهر را به دست گرفتند.<ref>مقدسی، ج4، ص130.</ref>
 سلطه قبایل عرب بر [[مدینه]] موجب شد که بسیاری از یهودیان مدینه را ترک کنند. در دوران نزدیک به ظهور اسلام، قبایل یهود در بیرون شهر در دژها و قلعه‌های خود زندگی می‌کردند. بنی قریظه، که در این زمان به لحاظ جمعیت و نفوذ از دو قبیله دیگر یعنی [[غزوه بنی نضیر|بنی نَضیر]] و [[غزوه بنی قینقاع|بنی قَینُقاع]] مقتدرتر بودند، در جنوب‌شرقی [[مدینه]] سکونت داشتند و عمدتاً کشاورزی می‌کردند. تنها گزارش مستقل درباره بنی قریظه راجع به جنگ مسلمانان با آنان در سال پنجم هجری است. سایر گزارش‌های احوال آنان مربوط به تاریخ [[اوس]] و [[خزرج]]، دو قبیله عرب مدینه و غالبا مربوط به دوران نزدیک به ظهور[[اسلام]] است.
 ==دلیل وقوع غزوه==
+غزوه بنی قریظه در اواخر [[ذیقعده]] و اوایل [[ذیحجه]] سال پنجم هجری، آخرین جنگ مسلمانان با یهود مدینه بود. [[پیامبر (ص)]] در همان روز پراکنده شدن دشمنان در [[غزوه خندق]] به جنگ بنی قریظه رفت. علت جنگ، پیمان‌شکنی بنی قریظه و خیانت آنان به مسلمانان به خاطر همکاری با گروه‌های شرکت کننده ([[غزوه خندق|احزاب]]) در غزوه خندق بود.
-غزوه بنی قریظه در اواخر [[ذیقعده]] و اوایل [[ذیحجه]] سال پنجم هجری، آخرین جنگ مسلمانان با یهود مدینه بود. [[پیامبر (ص)]] در همان روز پراکنده شدن دشمنان در [[غزوه خندق]] به جنگ بنی قریظه رفت. علت جنگ، پیمان‌شکنی بنی قریظه و خیانت آنان به مسلمانان بخاطر همکاری با گروه‌های شرکت کننده ([[غزوه خندق|احزاب]]) در غزوه خندق بود.
+[[پرونده:قلعه‌های بنی قریظه.jpg|بندانگشتی|300px|آثار باقیمانده از قلعه‌های بنی قریظه]]
-[[پرونده:قلعه های بنی قریظه.jpg|بندانگشتی|300px|آثار باقیمانده از قلعه های بنی قریظه]]
 ==جنگ و سرنوشت آن==
+مسلمانان قلعه‌ها و خانه‌های بنی قریظه را محاصره کردند. مدت محاصره بین ۱۵ تا ۲۵ روز گزارش شده است. بنی قریظه خود پیشنهاد دادند که با همان شرایط [[غزوه بنی نضیر|بنی نضیر]] تسلیم شوند. بنی نضیر از اموال و دارایی خود چشم پوشیده و [[مدینه]] را ترک کرده بودند. ولی [[رسول خدا]] جز این که به حکم او گردن نهند، هر پیشنهادی را رد کرد.<ref>واقدی، ج۲، ص۵۰۱.</ref>
-مسلمانان قلعه‌ها و خانه‌های بنی قریظه را محاصره کردند. مدت محاصره بین 15 تا 25 روز گزارش شده است. بنی قریظه خود پیشنهاد دادند که با همان شرایط [[غزوه بنی نضیر|بنی نضیر]] تسلیم شوند. بنی نضیر از اموال و دارایی خود چشم پوشیده و [[مدینه]] را ترک کرده بودند. ولی [[رسول خدا]] جز این که به حکم او گردن نهند، هر پیشنهادی را رد کرد.<ref>واقدی، ج2، ص501.</ref>
+رسول اکرم حکمیت را به [[سعدبن معاذ]]، رئیس قبیله [[بنی عبد اشهل]] از اشراف [[اوس]]، واگذار نمود. بنی قریظه نیز حکمیت سعد بن معاذ را پذیرفتند، زیرا اوس قبل از اسلام متحد ایشان بود. سعد حکم به قتل مردان قبیله، اسارت زنان و کودکان و ضبط اموالشان داد. رسول اکرم این حکم را مطابق خواست پروردگار دانست. آیات ۵۶ تا ۵۸ سوره [[انفال]] و ۲۶ و ۲۷ سوره [[احزاب]] راجع به جنگ بنی قریظه است.<ref>طبری، سلسلة اول، ص۱۴۹۳؛ ابن هشام، ج۳، ص۲۶۵-۲۶۶؛ ابن سعد، ج۲، ص۷۵. </ref>
-رسول اکرم حکمیت را به [[سعدبن معاذ]]، رئیس قبیله [[بنی عبد اشهل]] از اشراف [[اوس]]، واگذار نمود. بنی قریظه نیز حکمیت سعد بن معاذ را پذیرفتند، زیرا اوس قبل از اسلام متحد ایشان بود. سعد حکم به قتل مردان قبیله، اسارت زنان و کودکان و ضبط اموالشان داد. رسول اکرم این حکم را مطابق خواست پروردگار دانست. آیات 56 تا 58 سوره [[انفال]] و 26 و 27 سوره [[احزاب]] راجع به جنگ بنی قریظه است.<ref>طبری، سلسلة اول، ص1493؛ ابن هشام، ج3، ص265ـ266؛ ابن سعد، ج2، ص75. </ref>
-مردان بنی قریظه و پسران بالغشان، که تعداد آنان بین 600تا 800نفر گزارش شده است، به قتل رسیدند. یک زن قریظی نیز، که یک مسلمان را کشته بود، به قتل رسید. یکی از مردان قبیله به نام رفاعة بن سِموال به وساطت سَلمی دختر قیس، از خاله‌های [[رسول اکرم]] بخشیده و جوانی نابالغ به نام عطیة قُرظی آزاد شد. این دو مسلمان شدند و نامشان در ردیف صحابه آمده است.<ref>طبری، سلسلة اول، ص 1497، 1500؛ ابن هشام، ج3، ص263ـ264.</ref>
+مردان بنی قریظه و پسران بالغشان، که تعداد آنان بین ۶۰۰تا ۸۰۰نفر گزارش شده است، به قتل رسیدند. یک زن قریظی نیز، که یک مسلمان را کشته بود، به قتل رسید. یکی از مردان قبیله به نام رفاعة بن سِموال به وساطت سَلمی دختر قیس، از خاله‌های [[رسول اکرم]] بخشیده و جوانی نابالغ به نام عطیة قُرظی آزاد شد. این دو مسلمان شدند و نامشان در ردیف صحابه آمده است.<ref>طبری، سلسلة اول، ص ۱۴۹۷، ۱۵۰۰؛ ابن هشام، ج۳، ص۲۶۳-۲۶۴.</ref>
-اموال بنی قریظه بین مسلمانان تقسیم شد. برای اولین بار، سهم سوار و پیاده مشخص گردید؛ به سوار دو سهم و به پیاده یک سهم تعلق گرفت. از فهرست اموال، بخصوص فهرست سلاح، که منابع ذکر کرده‌اند، بر می‌آید که مقدار غنایم به دست آمده از بنی قریظه زیاد بوده است. احتمالاً همین امر شیوه جدید تقسیم غنایم را ممکن ساخت.
+اموال بنی قریظه بین مسلمانان تقسیم شد. برای اولین بار، سهم سوار و پیاده مشخص گردید؛ به سوار دو سهم و به پیاده یک سهم تعلق گرفت. از فهرست اموال، به خصوص فهرست سلاح، که منابع ذکر کرده‌اند، بر می‌آید که مقدار غنایم به دست آمده از بنی قریظه زیاد بوده است. احتمالاً همین امر شیوه جدید تقسیم غنایم را ممکن ساخت.
 ==صحت و سقم روایات==
+از مجموع گزارش‌ها می‌توان نتیجه‌گیری کرد که مسلمانان به دلیل تجربه‌های گذشته که از اخراج [[غزوه بنی قینقاع|بنی قینقاع]] و [[غزوه بنی نضیر|بنی نضیر]] داشتند، دیگر به خروج بنی قریظه از [[مدینه]] رضایت نمی‌دادند، زیرا آنان نیز در صورت خروج از شهر مانند بنی نضیر به مخالفان مسلمانان در [[مکه]] و یهودیان بیرون [[مدینه]] می‌پیوستند. به هر حال، بیان [[قرآن]] (احزاب: ۲۶۲۷) حکایت از تأیید و اجرای حکم یادشده دارد.<ref>قطب، ج۶، ص۵۶۹.</ref>
-از مجموع گزارش‌ها می‌توان نتیجه‌گیری کرد که مسلمانان به دلیل تجربه‌های گذشته که از اخراج [[غزوه بنی قینقاع|بنی قینقاع]] و [[غزوه بنی نضیر|بنی نضیر]] داشتند، دیگر به خروج بنی قریظه از [[مدینه]] رضایت نمی‌دادند، زیرا آنان نیز در صورت خروج از شهر مانند بنی نضیر به مخالفان مسلمانان در [[مکه]] و یهودیان بیرون [[مدینه]] می‌پیوستند. به هر حال، بیان [[قرآن]] (احزاب: 26ـ27) حکایت از تأیید و اجرای حکم یادشده دارد.<ref>قطب، ج6، ص569.</ref>
+از سوی دیگر، این حُکم با شریعت یهود نیز هماهنگ دانسته شده<ref>حسنی، ص۵۱۹ ـ ۵۲۱.</ref> و از نظر خود آنان کیفری شرعی تلقی گردیده است.<ref>ابوزهره، ج۲، ص۶۷۱۶۷۲.</ref> با وجود این، برخی مؤلفان<ref>شهیدی، ص۷۳۷۵.</ref> با ذکر شواهد و قراینی، نسبت به روایات فوق و نحوه برخورد یادشده با بنی قریظه مناقشه کرده‌اند. پس از غزوه بنی قریظه، جامعة یهود مدینه کاملاً از هم پاشید.
-از سوی دیگر، این حُکم با شریعت یهود نیز هماهنگ دانسته شده<ref>حسنی، ص519 ـ 521.</ref> و از نظر خود آنان کیفری شرعی تلقی گردیده است.<ref>ابوزهره، ج2، ص671ـ672.</ref> با وجود این، برخی مؤلفان<ref>شهیدی، ص73ـ75.</ref> با ذکر شواهد و قراینی، نسبت به روایات فوق و نحوه برخورد یادشده با بنی قریظه مناقشه کرده‌اند. پس از غزوه بنی قریظه، جامعة یهود مدینه کاملاً از هم پاشید.
 ==پانویس==
@@ خط ۳۷: / خط ۳۳: @@
 ==منابع==
+*ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، ۱۳۷۶/۱۹۵۷.
-*ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، 1376/1957.
 *ابن هشام، السیرة النبویة، چاپ محمد محیی الدین عبدالحمید، قاهره، بی‌تا.
 *ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، کتاب الاغانی، بیروت، بی‌تا.
-*ابوزهره، محمد، خاتم پیامبران، ترجمه حسین صابری، مشهد، 1373 ش.
+*ابوزهره، محمد، خاتم پیامبران، ترجمه حسین صابری، مشهد، ۱۳۷۳ ش.
-*حسنی، هاشم معروف، سیرة المصطفی، بیروت، 1406/ 1986.
+*حسنی، هاشم معروف، سیرة المصطفی، بیروت، ۱۴۰۶/ ۱۹۸۶.
-* طبری، محمد بن جریر، تاریخ الرسل و الملوک، چاپ دخویه، لیدن، 1879ـ1896، چاپ افست تهران، 1965.
+* طبری، محمد بن جریر، تاریخ الرسل و الملوک، چاپ دخویه، لیدن، ۱۸۷۹-۱۸۹۶، چاپ افست تهران، ۱۹۶۵.
-*سید قطب، فی ظلال القرآن، بیروت، 1386/1967.
+*سید قطب، فی ظلال القرآن، بیروت، ۱۳۸۶/۱۹۶۷.
-*مقدسی، مطهر بن طاهر، کتاب البدء و التاریخ، پاریس، 1899ـ1919، چاپ افست تهران، 1962.
+*مقدسی، مطهر بن طاهر، کتاب البدء و التاریخ، پاریس، ۱۸۹۹-۱۹۱۹، چاپ افست تهران، ۱۹۶۲.
-*واقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، چاپ مارسدن جونز، لندن، 1966.
+*واقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، چاپ مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶.
-*یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، 1408/1988.
+*یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
-*یعقوبی، احمد بن اسحاق،  تاریخ الیعقوبی، بیروت، 1379/1960.
+*یعقوبی، احمد بن اسحاق،  تاریخ الیعقوبی، بیروت، ۱۳۷۹/۱۹۶۰.
 ==پیوندبه بیرون==
 منبع مقاله: دانشنامه جهان اسلام، ج4، ص1983، ذیل واژه «بنی قریظه»، نوشته آذر آهنچی.[http://lib.eshia.ir/23019/4/1983]