کاربر ناشناس
طوس: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mahdiemadi جز (شناسه) |
imported>Mahdiemadi جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''طوس''' یا '''توس''' یکی از شهرهای تاریخی [[خراسان بزرگ|خراسان]]، در دوره کنونی نزدیک [[مشهد]] مرکز استان [[خراسان رضوی]] در شرق [[ایران]] واقع شده است. بنیاد این شهر به پیش از اسلام و دوره [[ساسانیان]] برمی‌گردد. پس از فتح خراسان توسط مسلمانان، طوس به مرکز ولایت و یکی از شهرهای پررونق [[خراسان بزرگ|خراسان]] تبدیل شد. ولایت طوس دارای چهار شهر بزرگ [[طابران]]، [[نوقان]]، بزدغور(طرقبه) و رادکان بود. | '''طوس''' یا '''توس''' یکی از شهرهای تاریخی [[خراسان بزرگ|خراسان]]، در دوره کنونی نزدیک [[مشهد]] مرکز استان [[خراسان رضوی]] در شرق [[ایران]] واقع شده است. بنیاد این شهر به پیش از اسلام و دوره [[ساسانیان]] برمی‌گردد. پس از فتح خراسان توسط مسلمانان، طوس به مرکز ولایت و یکی از شهرهای پررونق [[خراسان بزرگ|خراسان]] تبدیل شد. ولایت طوس دارای چهار شهر بزرگ [[طابران]]، [[نوقان]]، بزدغور(طرقبه) و رادکان بود. | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۵: | ||
با ورود [[اسلام]] به [[خراسان بزرگ|خراسان]] طوس نیز در سال [[۲۹هجری قمری|۲۹ق]] توسط عبدالله بن کریز فتح شد.<ref>خلوصی‌راد، مختصری از سابقه تاریخی ناحیه طوس، فصلنامه مشکوة، ش۲۲، بهار ۱۳۶۸ش، ص۱۳۷-۱۳۸.</ref> طوس در سده‌های نخست هجری دارای چهار بخش(شهر) طابران، [[نوقان]]، بزدغور(طرقبه)و رادکان بوده است که در این میان نوقان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شهر ولایت طوس در [[قرن سوم هجری قمری|سده سوم هجری]] به شمار می‌آمده است.<ref>زنگنه، شهرستان مشهد و ولایت طوس، فصلنامه مشکوة، ش۵۱، ص۱۴۷.</ref> | با ورود [[اسلام]] به [[خراسان بزرگ|خراسان]] طوس نیز در سال [[۲۹هجری قمری|۲۹ق]] توسط عبدالله بن کریز فتح شد.<ref>خلوصی‌راد، مختصری از سابقه تاریخی ناحیه طوس، فصلنامه مشکوة، ش۲۲، بهار ۱۳۶۸ش، ص۱۳۷-۱۳۸.</ref> طوس در سده‌های نخست هجری دارای چهار بخش(شهر) طابران، [[نوقان]]، بزدغور(طرقبه)و رادکان بوده است که در این میان نوقان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شهر ولایت طوس در [[قرن سوم هجری قمری|سده سوم هجری]] به شمار می‌آمده است.<ref>زنگنه، شهرستان مشهد و ولایت طوس، فصلنامه مشکوة، ش۵۱، ص۱۴۷.</ref> | ||
والی طوس در دوره [[هارون]] و [[مأمون]] [[بنی عباس|عباسی]] فردی به نام [[حمید بن قحطبه طائی]] بود. او در [[سناباد]] کاخ باشکوهی داشت. هارون که برای سرکوب شورش‌های خراسان به طوس سفر کرده بود در راه بیمار شده و پس از توقف در سناباد در [[سال۱۹۳هجری قمری|۱۹۳ق]] درگذشت. پیکر او را در [[بقعه هارونیه| باغ حمید بن قحطبه طائی]] که بعدها به بقعه هارونیه مشهور شد، دفن کردند.<ref> | والی طوس در دوره [[هارون]] و [[مأمون]] [[بنی عباس|عباسی]] فردی به نام [[حمید بن قحطبه طائی]] بود. او در [[سناباد]] کاخ باشکوهی داشت. هارون که برای سرکوب شورش‌های خراسان به طوس سفر کرده بود در راه بیمار شده و پس از توقف در سناباد در [[سال۱۹۳هجری قمری|۱۹۳ق]] درگذشت. پیکر او را در [[بقعه هارونیه| باغ حمید بن قحطبه طائی]] که بعدها به بقعه هارونیه مشهور شد، دفن کردند.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، دارصادر، ج۲، ص۴۳۰.</ref> | ||
بر اساس گزارش مورخان و جغرافیدانان مسلمان سده‌های سوم تا نهم هجری نظیر [[احمد بن ابی یعقوب|یعقوبی]](درگذشته۲۸۴ق)،اصطخری، ابن‌حوقل، ابنخلکان، مقدسی، هروی و مستوفی طوس در این سده‌ها شهری آباد و پررونق، مرکز ولایت و بیش از هزار روستا را در برمی‌گرفت.<ref>یعقوبی، البلدان، ترجمه آیتی، تهران ۱۳۴۳، ص۵۳؛ اصطخری، المسالک و الممالک، ترجمه ایرج افشار، تهران، ۱۳۴۰ش، ص۲۰۵؛مقدسی، احسن التقاسیم، ج۱، ص۷۲.</ref> حمله ترکان غزو، [[مغولان]] و [[تیموریان]] در سده‌های ششم تا هشتم هجری قتل عام مردم و ویرانی طوس را به دنبال داشت. اگرچه طوس در دوره تیموریان پس از تخریب، به فرمان شاهرخ پسر تیمور دستور آبادانی شهر و بازگشت مردم آواره داده شد اما دیگر شکوه سابق خود را ندید.<ref>زنگنه، شهرستان مشهد و ولایت طوس، مشکوه، ش۵۱، ص۱۵۱.</ref> | بر اساس گزارش مورخان و جغرافیدانان مسلمان سده‌های سوم تا نهم هجری نظیر [[احمد بن ابی یعقوب|یعقوبی]](درگذشته۲۸۴ق)،اصطخری، ابن‌حوقل، ابنخلکان، مقدسی، هروی و مستوفی طوس در این سده‌ها شهری آباد و پررونق، مرکز ولایت و بیش از هزار روستا را در برمی‌گرفت.<ref>یعقوبی، البلدان، ترجمه آیتی، تهران ۱۳۴۳، ص۵۳؛ اصطخری، المسالک و الممالک، ترجمه ایرج افشار، تهران، ۱۳۴۰ش، ص۲۰۵؛مقدسی، احسن التقاسیم، ج۱، ص۷۲.</ref> حمله ترکان غزو، [[مغولان]] و [[تیموریان]] در سده‌های ششم تا هشتم هجری قتل عام مردم و ویرانی طوس را به دنبال داشت. اگرچه طوس در دوره تیموریان پس از تخریب، به فرمان شاهرخ پسر تیمور دستور آبادانی شهر و بازگشت مردم آواره داده شد اما دیگر شکوه سابق خود را ندید.<ref>زنگنه، شهرستان مشهد و ولایت طوس، مشکوه، ش۵۱، ص۱۵۱.</ref> | ||
| خط ۳۰: | خط ۲۹: | ||
{{اصلی|جابر بن حیان}} | {{اصلی|جابر بن حیان}} | ||
[[جابر بن حیان]]، دانشمند [[شیعه|شیعی]] [[قرن دوم هجری قمری]] که مجموعه بزرگی از آثار علمی در [[کیمیا]]، [[فلسفه اسلامی|فلسفه]]، طب، ریاضیات، [[نجوم]] و [[موسیقی]] به او نسبت داده شده است؛ هرچند شهرت او به سبب کیمیا است. آثار منسوب به او چارچوبی شیعی دارد. نام او در منابع متقدم [[علم رجال|رجالی]] شیعه ذکر نشده است اما شماری از تاریخ‌نگاران و شرح حال نویسان نظیر [[ابن خلکان|ابن خَلَّکان]]، [[ابن ندیم]]، [[سید بن طاووس|ابن طاووس]]، [[صفدی|صَفَدی]]، [[سید محسن امین]] و [[صدیق حسن خان]] جابر را از شاگردان [[امام صادق علیه السلام|امام جعفر صادق(ع)]] دانسته‌اند.<ref>دایرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، ۱۳۸۸ش، ج۱۷، ص۱۴۳-۱۴۹؛ دانشنامه جهان اسلام، تهران، ۱۳۸۴ش، ج۹، ص۱۶۷-۱۷۰.</ref> | [[جابر بن حیان]]، دانشمند [[شیعه|شیعی]] [[قرن دوم هجری قمری]] که مجموعه بزرگی از آثار علمی در [[کیمیا]]، [[فلسفه اسلامی|فلسفه]]، طب، ریاضیات، [[نجوم]] و [[موسیقی]] به او نسبت داده شده است؛ هرچند شهرت او به سبب کیمیا است. آثار منسوب به او چارچوبی شیعی دارد. نام او در منابع متقدم [[علم رجال|رجالی]] شیعه ذکر نشده است اما شماری از تاریخ‌نگاران و شرح حال نویسان نظیر [[ابن خلکان|ابن خَلَّکان]]، [[ابن ندیم]]، [[سید بن طاووس|ابن طاووس]]، [[صفدی|صَفَدی]]، [[سید محسن امین]] و [[صدیق حسن خان]] جابر را از شاگردان [[امام صادق علیه السلام|امام جعفر صادق(ع)]] دانسته‌اند.<ref>دایرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، ۱۳۸۸ش، ج۱۷، ص۱۴۳-۱۴۹؛ دانشنامه جهان اسلام، تهران، ۱۳۸۴ش، ج۹، ص۱۶۷-۱۷۰.</ref> | ||
==محمد بن اسلم طوسی== | ===محمد بن اسلم طوسی=== | ||
{{اصلی|محمد بن اسلم طوسی}} | {{اصلی|محمد بن اسلم طوسی}} | ||
محمد بن اسلم طوسی(۱۸۰-۲۴۲ق) از محدثان، شماری از علمای [[علم رجال|رجال]] از وی به نیکی یاد کرده‌اند. [[شیخ طوسی]] او را در شمار راویان و اصحاب امام رضا (ع) آورده است. او | محمد بن اسلم طوسی(۱۸۰-۲۴۲ق) از محدثان، شماری از علمای [[علم رجال|رجال]] از وی به نیکی یاد کرده‌اند. [[شیخ طوسی]] او را در شمار راویان و اصحاب امام رضا (ع) آورده است. او راوی [[حدیث سلسلةالذهب]] از امام رضا است که [[علی بن عیسی اربلی|اربلی]] در [[کشف الغمة فی معرفة الائمة (کتاب)|کشف الغمه]] آن را از تاریخ نیشابور نقل کرده است.<ref>اربلی، کشف الغمة، شریف رضی، 1421ق، ج2، ص827.</ref> محمد بن اسلم در [[نیشابور]] درگذشت و در مقبره شادیاخ در کنار اسحاق بن راهویه دفن شد. از آثار وی می‌توان به المسند، الرد علی الجهمیه، الایمان و الاعمال، در رد کرامیه و الاربعون حدیثا اشاره کرد.<ref>[http://shamela.ws/index.php/author/279 محمد بن اسلم طوسی، مکتبة الشاملة.]</ref> | ||
===ابوالقاسم فردوسی=== | ===ابوالقاسم فردوسی=== | ||
===شیخ طوسی=== | |||
{{اصلی|شیخ طوسی}} | |||
محمد بن حسن بن علی بن حسن (۳۸۵-۴۶۰ق)، مشهور به [[شیخ طوسی]] و شیخ الطائفه (به معنای بزرگ قوم/بزرگ شیعیان) که یکی از [[حدیث|محدثان]] و [[فقه|فقیهان]] بزرگ [[شیعه]] به شمار می‌رود. او در طوس به دنیا آمد و در ۲۳ سالگی از [[خراسان بزرگ|خراسان]] به [[عراق]] هجرت کرد. از مهم‌ترین اساتید وی می‌توان به [[شیخ مفید]] و [[سید مرتضی]] اشاره کرد. او از سوی [[خلافت|خلیفه]] [[بنی‌عباس|عباسی]] عهده‌دار کرسی تدریس [[کلام|علم کلام]] [[بغداد]] شد. شیخ طوسی پس از آتش گرفتن [[کتابخانه جندی شاپور]]، به ناچار به [[نجف]] رفت و در آنجا [[حوزه علمیه]] ساخت. او پس از درگذشت سید مرتضی مرجعیت و رهبری شیعیان را بر عهده گرفت. | |||
نظریات و تألیفات فقهی او نظیر نهایه، الخلاف و مبسوط، مورد توجه فقیهان شیعه بوده است. دو کتاب [[ تهذیب الاحکام (کتاب)|التهذیب]] و [[الاستبصار فی ما اختلف من الاخبار (کتاب)|الاستبصار]] از [[کتب اربعه|کتاب‌های چهارگانه حدیثی شیعه]] است و به طور کلی آثار شیخ طوسی از کتاب‌های مرجع شیعه به شمار می‌رود. | |||
او در نجف از دنیا رفت و در منزلش دفن شد. [[مسجد شیخ طوسی|مقبره شیخ طوسی]] به مسجدی که به نام خودش است تبدیل شده است. این مسجد در کنار [[حرم امام علی (ع)]] واقع شده است. | |||
===خواجه نصیرالدین طوسی=== | ===خواجه نصیرالدین طوسی=== | ||
{{اصلی|خواجه نصیرالدین طوسی}} | {{اصلی|خواجه نصیرالدین طوسی}} | ||
خواجه نصیرالدین طوسی (درگذشته۶۷۲ق) [[حکمت|حکیم]] و [[علم کلام|متکلم]] [[قرن هفتم هجری قمری]] است. شواهد زیادی بر [[امامیه|اثناعشری]] بودن او وجود دارد.<ref> نعمة، فلاسفة | خواجه نصیرالدین طوسی (درگذشته۶۷۲ق) [[حکمت|حکیم]] و [[علم کلام|متکلم]] [[قرن هفتم هجری قمری]] است. شواهد زیادی بر [[امامیه|اثناعشری]] بودن او وجود دارد.<ref> نعمة، فلاسفة الشیعة، بیروت،ص۴۷۴-۵۰۱. </ref> خواجه نصیر نویسنده کتاب‌ها و رساله‌های بسیاری در علوم [[اخلاق]]، [[منطق]]، [[فلسفه]]، [[علم کلام|کلام]]، ریاضیات و [[نجوم]] است. [[اخلاق ناصری (کتاب)|اخلاق ناصری]]، [[اوصاف الاشراف]]، [[اساس الاقتباس (کتاب)|اساس الاقتباس]]، [[شرح الاشارات]]، [[تجرید الاعتقاد (کتاب)|تجرید الاعتقاد]]، [[جامع الحساب]] و کتاب مشهور [[زیج ایلخانی (کتاب)|زیج ایلخانی]] و [[التذکرة فی علم الهیئة (کتاب)|تذکرة فی علم الهیئة]] در علم نجوم از آثار مهم و مشهور وی است. از جمله اقدامات او ساخت [[رصدخانه مراغه|رصدخانه]] و [[کتابخانه مراغه]] مشتمل بر بیش از ۴۰۰هزار جلد کتاب است.<ref>ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ج۱۷، ص۳۸۷؛ کتبی، فوات الوفیات، ج۳، ص۲۴۶-۲۵۲.</ref> او سرانجام در [[بغداد]] درگذشت و طبق وصیت خود در جوار [[حرم کاظمین|حرم کاظمین(ع)]] دفن شد.<ref>امین، اعیان الشیعة، ج۹، ص۴۱۸.</ref> | ||
| خط ۴۸: | خط ۵۴: | ||
{{ب|و قَبْرٌ بِطُوسٍ يالَها مِنْ مُصيبَةٍ |اَلَحَّتْ عَلَى اْلاَحْشآءِ بِالزَّفَراتِ}} | {{ب|و قَبْرٌ بِطُوسٍ يالَها مِنْ مُصيبَةٍ |اَلَحَّتْ عَلَى اْلاَحْشآءِ بِالزَّفَراتِ}} | ||
{{ب|اِلَى الْحَشْرِ حَتّى يَبْعَثَ اللّهُ قائِما |يُفَرِّجُ عَنَّا الْهَمَّ | {{ب|اِلَى الْحَشْرِ حَتّى يَبْعَثَ اللّهُ قائِما |يُفَرِّجُ عَنَّا الْهَمَّ وَالْکُرُباتِ}} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
ترجمه: قبری هم در طوس است که مصیبتش جانکاه و سوزنده است تا خداوند قائمی را برانگیزد و همّ و غم ما را بزداید. | ترجمه: قبری هم در طوس است که مصیبتش جانکاه و سوزنده است تا خداوند قائمی را برانگیزد و همّ و غم ما را بزداید. | ||
پس از آن دعبل پرسید: من چنین قبری نمی‌شناسم، در طوس قبر کیست؟ | پس از آن دعبل پرسید: من چنین قبری نمی‌شناسم، در طوس قبر کیست؟ | ||
علی بن موسی فرمود: «آنجا قبر من است. چند روزی بیشتر نمی‌گذرد که طوس محل رفت و آمد [[شیعه|شیعیان]] و [[زیارت|زائران]] من می‌شود.<ref> | علی بن موسی فرمود: «آنجا قبر من است. چند روزی بیشتر نمی‌گذرد که طوس محل رفت و آمد [[شیعه|شیعیان]] و [[زیارت|زائران]] من می‌شود.<ref>عیون أخبار الرضا، ج۲، ص۶۵۱.</ref> | ||
==طرح بازسازی مجموعه تاریخی طوس== | ==طرح بازسازی مجموعه تاریخی طوس== | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۶: | ||
*عطاردی قوچانی، عزیزالله، فرهنگ خراسان، انتشارات عطارد ج۱، پاییز ۱۳۸۱ش. | *عطاردی قوچانی، عزیزالله، فرهنگ خراسان، انتشارات عطارد ج۱، پاییز ۱۳۸۱ش. | ||
*عیون أخبار الرضا علیه‌السلام، تهران، نشر صدوق، ۱۳۷۲ش. | *عیون أخبار الرضا علیه‌السلام، تهران، نشر صدوق، ۱۳۷۲ش. | ||
* | *کتبی، فوات الوفیات، دارصادر، بیروت،۱۹۷۳م. | ||
*مستوفی، نزهة القلوب، قزوین، حدیث امروز، ۱۳۸۱ش. | *مستوفی، نزهة القلوب، قزوین، حدیث امروز، ۱۳۸۱ش. | ||
*مقدسی، احسن التقاسیم، مترجم: علی نقی منزوی، تهران، کومش، ۱۳۶۱ش. | *مقدسی، احسن التقاسیم، مترجم: علی نقی منزوی، تهران، کومش، ۱۳۶۱ش. | ||