طفلان مسلم: تفاوت میان نسخه‌ها

'''طِفْلان مُسْلِمْ''' عنوانی که در برخی منابع تاریخی برای اشاره به دو تن از فرزندان [[مسلم بن عقیل]] به نام‌های محمد و ابراهیم به کار برده شده است. طبق نقل [[شیخ صدوق]] در کتاب [[امالی (شیخ صدوق)|امالی]]، پس از [[شهادت]] [[امام حسین(ع)]]، دو فرزند مسلم در [[کوفه]] زندانی شدند و پس گریختن از زندان به دست یکی از لشکریان [[عبیدالله بن زیاد]] به شهادت رسیدند. برخی پژوهشگران در اینکه این دو، فرزند مسلم بن عقیل بوده‌اند، تردید کرده‌اند.

در برخی منابع، این دو کودک به عنوان فرزندان [[جعفر طیار]] یا [[عبدالله بن جعفر]] معرفی شده‌اند. برخی نیز فرار آنان را از زندان کوفه و عده‌ای از کربلا دانسته‌اند.

آرامگاهی در شهر مُسَیِّب نزدیک کربلا است که آن را به طفلان مسلم منتسب می‌کنند. سریالی به نام طفلان مسلم نیز در تلوزیون ایران تهیه شده است.

اطلاعی از تاریخ تولد و زندگی محمد و ابراهیم با عنوان طفلان [[مسلم بن عقیل]] در دست نیست و تنها در برخی منابع تاریخی از جمله [[امالی شیخ صدوق]]، [[مقتل الحسین خوارزمی]]،{{یادداشت|خورازمی ابراهیم و محمد را دو نفر از فرزندن [[جعفر طیار]] می‌داند که بعد از ماجرای کربلا از دست لشکریان [[ابن زیاد]] فرار کردند.(خوارزمی، مقتل الحسین، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۵۴}} و تاریخ طبری {{یادداشت| در تاریخ طبری این دو نوجوان از پسران عبدالله بن جعفر معرفی شده‌اند.(طبری، تاریخ الطبری، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۲۹۶.)}} به ماجرای اسارت و شهادت دو نوجوان از همراهان امام حسین(ع) پس از [[واقعه کربلا]] اشاره شده است.<ref> صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۸۳-۸۸؛ خوارزمی، مقتل الحسین، ج۲، ص۵۴-۵۸.</ref>

گزارش ماجرای شهادت دو نوجوان از کاروان اسرای کربلا در منابعی چون [[تاریخ طبری]]، [[امالی صدوق]] و [[مقتل الحسین (خوارزمی)|مقتل الحسین خوارزمی]] تفاوت‌هایی دارد. [[شیخ صدوق]] بدون ذکر نام، آنان را فرزندان مسلم بن عقیل می‌داند که در [[کوفه]] اسیر بوده و بعد از یک‌سال اسارت سخت به کمک پیرمرد زندانبان که از ارادتمندان [[اهل بیت(ع)]] بود، از زندان فرار کردند و به شهر مسیب فرار کردند و در آنجا به شهادت رسیدند.<ref>صدوق، امالی، ص۸۳</ref>، خوارزمی نام آنان را ابراهیم و محمد ذکر کرده که از نسل و فرزندان [[جعفر طیار]] هستند و بعد از شهادت امام حسین(ع) از دست لشکریان ابن زیاد فرار کرده و به شهر مسیب پناه بردند.<ref>خوارزمی، مقتل الحسین، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۵۴-۵۸.</ref> طبری و بلاذری دو نوجوان را از فرزندان [[عبدالله بن جعفر]] دانسته‌اند که به خانه مردی از قبیله طيّئ پناه بردند و او آن دو را به شهادت رساند.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۲۹۶؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۲۲۶.</ref>

[[علامه شعرانی]] پس از نقل داستان شیخ صدوق، با اشاره به حضور ابراهیم رجا، علی بن جابر و عثمان بن داوود در سند روایت صدوق که مجهول و ضعیف هستند، معتقد است این روایت ضعیف است و نمی‌توان به آن اعتماد کرد ولی از طرف دیگر از ضعف سند علم به کذب روایت پیدا نمی‌شود.<ref>شعرانی، دمع السجوم، ۱۳۸۱ش، ص۱۳۶.</ref> علامه شعرانی همچنین پس از نقل روایت [[مناقب ابن شهر آشوب]] درباره دو نوجوان فراری از دست لشکر ابن زیاد، می‌گوید: چون این داستان از دو طریق نقل شده، می‌توان اصل داستان را پذیرفت، ولی اینکه از فرزندان [[مسلم بن عقیل]] بوده‌اند یا از فرزندان [[عبدالله بن جعفر]]، مشخص نیست. به نظر شعرانی روایت مناقب که آنها از کربلا فرار کردند و به شهر مسیب پناه بردند صحیح‌تر به نظر می‌رسد؛ چون مسافت کربلا تا مسیب پنج فرسخ است و امکان پیمودن این مسیر برای دو کودک بیشتر است تا پیمودن مسافت کوفه تا مسیب که بسیار طولانی است.<ref>شعرانی، دمع السجوم، ۱۳۸۱ش، ص۱۳۶-۱۳۷.</ref>

نویسندگان دانشنامه امام حسین نیز گزارش‌های شیخ صدوق و خوارزمی را علاوه بر ضعف سند، بیشتر شبیه داستان‌سرایی می‌دانند به همین دلیل متن روایات‌های آنان را ضعیف ارزیابی کرده‌اند.<ref>ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۸، ص۲۰۳.</ref>

در کنار فرات در چهار فرسنگی [[کربلا]] شهری به نام [[مسیب|مُسَیِّب]] واقع است. در نزدیکی این شهر آرامگاهی است که گویند قبر محمد و ابراهیم، پسران مسلم بن عقیل در آن قرار دارد.<ref>کمونه، آرامگاه‌های خاندان پاک پیامبر(ص)،ص۳۰۲</ref>

تعزیه طفلان مسلم(ع) از تعزیه‌های [[دهه اول محرم]] است. موضوع این تعزیه که معمولا در روز سوم اجرا می‌شود، شهادت دو پسر مسلم بن عقیل‌ است که از [[مدینه]] همراه پدر به [[کوفه]] آمدند و اسیر شدند. در این تعزیه ماجرای اسارت و شهادت فرزندان مسلم و عاقبت قاتل آنها بازگو می‌شود.<ref>صالحی راد، مجالس تعزیه، ۱۳۸۰ش.</ref>

{{پانویس2}}