۱۷٬۱۹۲
ویرایش
اسماء دختر عمیس: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
| آثار = | | آثار = | ||
}} | }} | ||
'''اَسْماء بِنت عُمَیس''' (درگذشت پس از [[سال ۳۸ قمری|۳۸ق]]) از صحابه [[پیامبر اسلام(ص)]] که در غسل دادن جنازه [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]] به [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] کمک کرد. اسماء همسر [[جعفر بن ابی‌طالب]] بود و پس از شهادت جعفر، به ازدواج [[ابوبکر بن ابی‌قحافه]] درآمد و پس از درگذشت ابوبکر، همسر امام علی(ع) شد. | '''اَسْماء بِنت عُمَیس''' (درگذشت پس از [[سال ۳۸ قمری|۳۸ق]]) از صحابه [[پیامبر اسلام(ص)]] که در غسل دادن جنازه [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]] به [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] کمک کرد. اسماء همسر [[جعفر بن ابی‌طالب]] بود و پس از شهادت جعفر، به ازدواج [[ابوبکر بن ابی‌قحافه]] درآمد و پس از درگذشت ابوبکر، همسر امام علی(ع) شد. اسما مادر [[عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب|عبدالله بن جعفر]] (شوهر [[حضرت زینب سلام الله علیها|حضرت زینب(س)]]) و [[محمد بن ابی‌بکر]]، کارگزار امام علی(ع) در مصر بود. | ||
اسماء همچنین نخستین تابوت در اسلام را برای فاطمه(س) ساخت تا بدن او نمایان نباشد و بنا بر روایتی در لحظات آخر عمر فاطمه، در کنار او بود و لحظات آخر عمر او و نیز مواجهه حسنین(ع) و حضرت علی(ع) با جنازه فاطمه را گزارش کرده است. | اسماء بنا بر [[وصیت حضرت فاطمه(س)]] به همراه امام علی(ع)، بدن او را غسل داد. همچنین او نخستین تابوت در اسلام را برای فاطمه(س) ساخت تا بدن او نمایان نباشد و بنا بر روایتی در لحظات آخر عمر فاطمه، در کنار او بود و لحظات آخر عمر او و نیز مواجهه [[حسنین(ع)]] و حضرت علی(ع) با جنازه فاطمه را گزارش کرده است. | ||
اسما از نخستین مسلمانان بود او به همراه همسرش جعفر به حبشه و مدینه مهاجرت کرد. او احادیثی از پیامبر(ص) نقل کرده است | اسما از نخستین مسلمانان بود او به همراه همسرش جعفر به حبشه و مدینه مهاجرت کرد. او احادیثی از پیامبر(ص) نقل کرده است. | ||
== زندگی‌نامه == | == زندگی‌نامه == | ||
اسما دختر عُمَیس بن مَعَد بود. پدرش از قبیله [[قبیله خَثعَم | اسما دختر عُمَیس بن مَعَد بود. پدرش از قبیله [[قبیله خَثعَم | ||
|بنی‌خثعم]] و مادرش هند دختر عون بود.<ref> ابن‌کلبی، نسب معد والیمن الکبیر، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۳۵۶-۳۵۸.</ref> سلمی بن عمیس همسر [[حمزة بن عبدالمطلب]] خواهر و [[میمونه دختر حارث بن حزن|میمونه همسر پیامبر(ص)]] خواهر مادری اسماء بودند.<ref> ابن‌کلبی، نسب معد والیمن الکبیر، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۳۵۸-۳۵۹.</ref> | |بنی‌خثعم]] و مادرش هند دختر عون بود.<ref> ابن‌کلبی، نسب معد والیمن الکبیر، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۳۵۶-۳۵۸.</ref> سلمی بن عمیس همسر [[حمزة بن عبدالمطلب]] خواهر و [[میمونه دختر حارث بن حزن|میمونه همسر پیامبر(ص)]] خواهر مادری اسماء بودند.<ref> ابن‌کلبی، نسب معد والیمن الکبیر، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۳۵۸-۳۵۹.</ref> | ||
اسماء با [[جعفر بن ابی‌طالب]] برادر امام علی(ع) ازدواج کرد. او جزو نخستین مسلمانان بود و قبل از ورود [[پیامبر(ص)]] به [[خانه ارقم بن ابی‌ارقم|خانه ارقم]] اسلام آورد.<ref> ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۱۹.</ref> اسماء در [[سال ۵ بعثت|سال پنجم بعثت]]<ref> مقریزی، امتاع الاسماع، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۱۱۶.</ref> همراه همسرش جعفر به [[حبشه]] هجرت کرد<ref> ابن‌هشام، السیرة النبویة، دارالمعرفه، ج۱، ص۳۲۳.</ref> و در [[سال ۷ هجری قمری|سال هفتم قمری]]، به [[مدینه]] مهاجرت کرد.<ref> ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۲۴۲.</ref> پس از آنکه در سال ۸ قمری جعفر در [[جنگ موته]] شهید شد،<ref> ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۱۹.</ref> اسماء به همسری [[ابوبکر]] درآمد و پس از درگذشت ابوبکر، همسر [[امام علی(ع)]] شد.<ref> ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۷۸۴-۱۷۸۵.</ref> | اسماء با [[جعفر بن ابی‌طالب]] برادر امام علی(ع) ازدواج کرد. او جزو نخستین مسلمانان بود و قبل از ورود [[پیامبر(ص)]] به [[خانه ارقم بن ابی‌ارقم|خانه ارقم]] اسلام آورد.<ref> ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۱۹.</ref> اسماء در [[سال ۵ بعثت|سال پنجم بعثت]]<ref> مقریزی، امتاع الاسماع، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۱۱۶.</ref> همراه همسرش جعفر به [[حبشه]] هجرت کرد<ref> ابن‌هشام، السیرة النبویة، دارالمعرفه، ج۱، ص۳۲۳.</ref> و در [[سال ۷ هجری قمری|سال هفتم قمری]]، به [[مدینه]] مهاجرت کرد.<ref> ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۲۴۲.</ref> پس از آنکه در سال ۸ قمری جعفر در [[جنگ موته]] شهید شد،<ref> ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۱۹.</ref> اسماء به همسری [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] درآمد و پس از درگذشت ابوبکر، همسر [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] شد.<ref> ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۷۸۴-۱۷۸۵.</ref> | ||
در روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]، اسماء از زنان بهشتی شمرده شده است.<ref>شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۳۶۳.</ref> | در روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]، اسماء از زنان بهشتی شمرده شده است.<ref>شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۳۶۳.</ref> | ||
== | ==رابطه اسماء با حضرت فاطمه(س) == | ||
اسماء بنا بر وصیت فاطمه(س) به کمک علی بن ابی‌طالب(ع)، جنازه [[حضرت فاطمه(س)]] را غسل داد.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۴۰۵.</ref> برپایه حدیثی که منابع روایی شیعه نقل شده اسماء نخستین تابوت را در اسلام برای حضرت فاطمه(س) ساخت. هنگامی که فاطمه در بستر بیماری بود از اسماء خواست زمانی که از دنیا رفت جنازه او را روی تابوتی که بدنش نمایان باشد قرار ندهد، ازاین‌رو اسما تابوتی را که در حبشه دیده بود برای او ساخت و فاطمه با دیدن آن خوشحال شد.<ref>اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۵۰۳.</ref> همچنین بنا بر روایتی او در ساعات پایانی عمر حضرت فاطمه در کنار بستر وی بوده است و آن لحظات و نیز چگونگی مواجهه [[حسنین(ع)]] و حضرت علی(ع) با جنازه فاطمه را گزارش کرده است.<ref> اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۵۰۰-۵۰۱.</ref> | اسماء بنا بر وصیت فاطمه(س) به کمک علی بن ابی‌طالب(ع)، جنازه [[حضرت فاطمه(س)]] را غسل داد.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۴۰۵.</ref> برپایه حدیثی که منابع روایی شیعه نقل شده اسماء نخستین تابوت را در اسلام برای حضرت فاطمه(س) ساخت. هنگامی که فاطمه در بستر بیماری بود از اسماء خواست زمانی که از دنیا رفت جنازه او را روی تابوتی که بدنش نمایان باشد قرار ندهد، ازاین‌رو اسما تابوتی را که در حبشه دیده بود برای او ساخت و فاطمه با دیدن آن خوشحال شد.<ref>اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۵۰۳.</ref> همچنین بنا بر روایتی او در ساعات پایانی عمر حضرت فاطمه در کنار بستر وی بوده است و آن لحظات و نیز چگونگی مواجهه [[حسنین(ع)]] و حضرت علی(ع) با جنازه فاطمه را گزارش کرده است.<ref> اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۵۰۰-۵۰۱.</ref> | ||
بر پایه برخی روایات اسماء در مراسم [[ازدواج علی(ع) و فاطمه(س)|ازدواج امام علی(ع) با حضرت فاطمه(س)]] نیز حاضر بود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به گنجی شافعی، کفایة الطالب، دار احیاء تراث اهل البیت، ص۳۰۶؛ اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۶۵-۳۶۶.</ref> همچنین بنا بر روایتی هنگام زایمان حضرت فاطمه به دستور پیامبر(ص) به عنوان قابله در کنار او حاضر بوده است.<ref>اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۵۵۱.</ref> به گفته [[علی بن عیسی اربلی]] متکلم | بر پایه برخی روایات اسماء در مراسم [[ازدواج علی(ع) و فاطمه(س)|ازدواج امام علی(ع) با حضرت فاطمه(س)]] نیز حاضر بود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به گنجی شافعی، کفایة الطالب، دار احیاء تراث اهل البیت، ص۳۰۶؛ اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۶۵-۳۶۶.</ref> همچنین بنا بر روایتی هنگام زایمان حضرت فاطمه به دستور پیامبر(ص) به عنوان قابله در کنار او حاضر بوده است.<ref> اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۵۵۱.</ref> به گفته [[علی بن عیسی اربلی]] متکلم شیعه قرن هفتم قمری، در ثبت این روایات میان [[اسماء بنت یزید انصاری]] و اسماء بنت عمیس خلط شده است چرا که ازدواج فاطمه در سال ۲ یا ۳ قمری بوده و اسماء بنت عمیس تا زمان [[جنگ خیبر|فتح خیبر]] (سال ۷ قمری) در [[حبشه]] بوده است.<ref>اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۷۳.</ref> همچنین اربلی احتمال داده که این خلط میان اسماء و سلمی بنت عمیس همسر حمزه رخ داده باشد.<ref> اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۶۶-۳۶۷.</ref> | ||
همچنین اسماء به هنگام بیماری که منجر به رحلت [[پیامبر(ص)]] شد بر بالین او حاضر بود.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۵۴۵.</ref> | همچنین اسماء به هنگام بیماری که منجر به رحلت [[پیامبر(ص)]] شد بر بالین او حاضر بود.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۵۴۵.</ref> | ||
== نقل حدیث == | == نقل حدیث == | ||
اسماء احادیثی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] روایت کرده است<ref>حمیدی، المسند، ۱۹۹۶م، ج۱، ص۳۲۸؛ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۷۶۶.</ref> و از وی فرزندش [[عبدالله بن جعفر]]، [[سعید بن مسیب]] و [[عروة بن زبیر]] و دیگران روایت کرده‌اند.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص۵۱۹.</ref> همچنین [[فاطمه دختر حضرت علی(ع)]]، [[حدیث منزلت]]<ref> ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۰۹۷.</ref> و [[حدیث رد الشمس|رد الشمس]]<ref> حرعاملی، اثبات الهداة، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۴۱۴.</ref> را از وی روایت کرده است. | اسماء احادیثی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] روایت کرده است<ref>حمیدی، المسند، ۱۹۹۶م، ج۱، ص۳۲۸؛ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۷۶۶.</ref> و از وی فرزندش [[عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب|عبدالله]]، [[سعید بن مسیب]] و [[عروة بن زبیر]] و دیگران روایت کرده‌اند.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص۵۱۹.</ref> همچنین [[فاطمه دختر حضرت علی(ع)]]، [[حدیث منزلت]]<ref> ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۰۹۷.</ref> و [[حدیث رد الشمس|رد الشمس]]<ref> حرعاملی، اثبات الهداة، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۴۱۴.</ref> را از وی روایت کرده است. | ||
[[احمد بن ابی‌یعقوب]] تاریخ‌نگار قرن سوم، از کتابی نزد اسماء نام برده که مشتمل بر سخنان پیامبر(ص) بوده است.<ref> یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۰۱.</ref> | [[احمد بن ابی‌یعقوب]] تاریخ‌نگار قرن سوم، از کتابی نزد اسماء نام برده که مشتمل بر سخنان پیامبر(ص) بوده است.<ref> یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۰۱.</ref> | ||
== فرزندان == | == فرزندان == | ||
اسماء، [[عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب|عبدالله]]، محمد و عون را برای [[جعفر بن ابی‌طالب]] به دنیا آورد.<ref> ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۱۹.</ref> او همچنین [[محمد بن ابی‌بکر]] را برای ابوبکر و یحیی را برای [[امام علی(ع)]] به دنیا آورد.<ref> ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ص۱۷۸۴-۱۷۸۵.</ref> اما یحیی در کودکی از دنیا رفت.<ref> ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دار المعرفه، ص۳۷.</ref> و محمد بن ابی‌بکر کارگزار امام علی(ع) در [[مصر]] بود.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۵۵۵-۵۵۶.</ref> | اسماء، [[عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب|عبدالله]]، محمد و عون را برای [[جعفر بن ابی‌طالب]] به دنیا آورد.<ref> ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۱۹.</ref> او همچنین [[محمد بن ابی‌بکر]] را برای ابوبکر و یحیی را برای [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] به دنیا آورد.<ref> ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ص۱۷۸۴-۱۷۸۵.</ref> اما یحیی در کودکی از دنیا رفت.<ref> ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دار المعرفه، ص۳۷.</ref> و محمد بن ابی‌بکر کارگزار امام علی(ع) در [[مصر]] بود.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۵۵۵-۵۵۶.</ref> | ||
== درگذشت == | == درگذشت == | ||
ابن‌کثیر دمشقی تاریخ‌نگار قرن هشتم قمری، درگذشت اسما را در حوادث [[سال ۳۸ قمری|سال ۳۸ق]] آورده است.<ref> ابن‌کثیر، البدایة و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۱۸.</ref> البته در برخی منابع، درگذشت او پس از شهادت امام علی(ع) ([[سال ۴۰ هجری قمری|۴۰ق]]) ذکر شده است.<ref> ابن‌حجر عسقلانی، تقریب التهذیب، ۱۴۰۶ق، ص۷۴۳.</ref> قبری در [[قبرستان | ابن‌کثیر دمشقی تاریخ‌نگار قرن هشتم قمری، درگذشت اسما را در حوادث [[سال ۳۸ قمری|سال ۳۸ق]] آورده است.<ref> ابن‌کثیر، البدایة و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۱۸.</ref> البته در برخی منابع، درگذشت او پس از شهادت امام علی(ع) ([[سال ۴۰ هجری قمری|۴۰ق]]) ذکر شده است.<ref> ابن‌حجر عسقلانی، تقریب التهذیب، ۱۴۰۶ق، ص۷۴۳.</ref> قبری در [[قبرستان باب‌الصغیر]] در دمشق به وی منسوب است.<ref>قائدان، اماکن زیارتی سیاحتی سوریه، ۱۳۸۷ش، ص۱۰۵.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
* شیخ صدوق، محمد بن علی، الخصال، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۲ش. | * شیخ صدوق، محمد بن علی، الخصال، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۲ش. | ||
* طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، الطبعة الثانیه، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م. | * طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، الطبعة الثانیه، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م. | ||
* قائدان، اصغر، اماکن زیارتی سیاحتی سوریه، تهران، مشعر، ۱۳۸۷ش. | |||
* گنجی شافعی، محمد بن یوسف، کفایة الطالب فی مناقب علی بن ابی‌طالب، دار احیاء التراث اهل البیت، بی‌تا. | |||
* مقریزی، احمد بن علی، امتاع الاسماع، تحقیق محمد عبدالحمید النمیسی، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۰ق/۱۹۹۹م. | * مقریزی، احمد بن علی، امتاع الاسماع، تحقیق محمد عبدالحمید النمیسی، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۰ق/۱۹۹۹م. | ||
* واقدی، محمد بن عمر، المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، الطبعة الثالثه، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م. | * واقدی، محمد بن عمر، المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، الطبعة الثالثه، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م. | ||
* یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دارصادر، بی‌تا. | * یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دارصادر، بی‌تا. | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/230425 دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | * [https://www.cgie.org.ir/fa/article/230425 دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | ||