آیه مودت: تفاوت میان نسخه‌ها
Rezai.mosavi (بحث | مشارکت‌ها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Hasanejraei (بحث | مشارکت‌ها) ویکی‌سازی تا شأن نزول |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات آیه | {{جعبه اطلاعات آیه | ||
| عنوان | | عنوان =آیه مودت | ||
| تصویر | | تصویر =قل لایسئلکم اجرا.jpg | ||
| توضیح تصویر=آیه مودت بر [[ضریح امام حسین(ع)]] | | توضیح تصویر=آیه مودت بر [[ضریح امام حسین(ع)]] | ||
| اندازه تصویر | | اندازه تصویر =300px | ||
| نام آیه | | نام آیه =مودت | ||
| واقع در سوره | | واقع در سوره =[[سوره شوری]] | ||
| شماره آیه | | شماره آیه =۲۳ | ||
| جزء | | جزء =۲۵ | ||
| شأن نزول | | شأن نزول =معرفی محبت [[اهل بیت(ع)]] به عنوان مزد [[رسالت]] حضرت محمد(ص) | ||
| مکان نزول | | مکان نزول = [[مدینه]] | ||
| | | موضوع =اعتقادی | ||
| درباره | | درباره = محبت اهل بیت(ع) | ||
| سایر | | سایر = | ||
| آیات مرتبط= | | آیات مرتبط= | ||
}} | }} | ||
'''آیه مَوَدَّت''' بخشی از آیه ۲۳ [[سوره شوری]] | '''آیه مَوَدَّت''' بخشی از آیه ۲۳ [[سوره شوری]] که به‌باور شیعیان درباره فضیلت [[اهل بیت علیهم‌السلام|اهل‌بیت پیامبر(ص)]] است و پاداش [[رسالت]] [[محمد|رسول خدا(ص)]] را تنها دوستی و محبت اهل‌بیت(ع) معرفی می‌کند. | ||
عالمان [[شیعه]] و برخی از [[ | بنابر روایاتی که مفسران شیعه و سنی ذکر کرده‌اند، آیه مودت زمانی [[شأن نزول|نازل]] شد که گروهی از [[انصار]] به رسول خدا(ص) گفتند که می‌تواند در صورت نیاز از اموال آنان استفاده کند، و پیامبر آیه مذکور را قرائت کرد: «بگو در ازای رسالتم مزدی از شما نمی‌خواهم، مگر دوستیِ خویشاوندانم». | ||
عالمان [[شیعه]] و برخی از [[اهل‌سنت]] به‌استناد [[روایات|روایاتی]] معتقدند که منظور از خویشان و «القربی» در این آیه، اهل‌بیت پیامبر(ص)، یعنی [[حضرت علی(ع)]]، [[حضرت فاطمه(س)|فاطمه(س)]] و یازده [[امام]] از نسل آنها هستند. با این حال نظراتی دیگر از سوی اهل‌سنت در [[تفسیر]] کلمه «القربی» بیان شده است. به‌گفته [[علامه طباطبایی]]، فلسفه سفارش پیامبر به محبت و مودت اهل‌بیت(ع)، ارجاع دادن مردم به آنان برای آگاهی از معانی و تفسیر [[قرآن]] و دین بوده است. | |||
==متن آیه== | ==متن آیه== | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۳: | ||
==جایگاه== | ==جایگاه== | ||
آیه | آیه مودت از جمله آیاتی است که به باور شیعیان درباره فضیلت [[اهل بیت|اهل‌بیت پیامبر(ص)]] و موقعیت ویژه آنان نازل شده و حاکی از لزوم محبت ورزیدن به آنها است.<ref>بابایی، «پژوهشی در آیه مودّت»، ص۶۳.</ref> همچنین برخی این آیه را از جمله دلایل [[امامت]] [[حضرت علی(ع)]] شمرده‌‌اند.<ref>علامه حلی، نهج الحق، دارالکتب اللبنانی، ص۱۷۵.</ref> | ||
==معنای واژگان== | ==معنای واژگان== | ||
«مَوَدَّت» به‌معنای محبت کردن و دوست داشتن است.<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ذیل واژه «ودد».</ref> راغب اصفهانی شدت محبت و همراهی با محبوب را نیز جزئی از مودت دانسته است. <ref>راغب اصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۸۶۱.</ref> «قُربی» نیز به‌معنای نزدیکان نسَبی و خویشاوندان است.<ref>فیروزآبادی، القاموس المحیط، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۵۲؛ ابن‌منظور، لسان العرب ذیل واژه «قرب».</ref> | |||
==شأن نزول== | ==شأن نزول== | ||
[[مفسران]] [[شیعه]]<ref>برای نمونه رجوع کنید: ابوحمزه ثمالی، | [[مفسران]] [[شیعه]]<ref>برای نمونه رجوع کنید: ابوحمزه ثمالی، تفسیر القرآن الکریم، ۱۴۲۰ق، ص۲۹۴؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۴۴؛ حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۵۸۷.</ref> و [[سنی]]<ref>برای نمونه رجوع کنید: آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۳۸؛ دروزة، التفسیر الحدیث، قاهره، ۱۳۸۳ق، ج۴، ص۴۵۷.</ref> از [[ابن‌عباس]] نقل کرده‌اند: هنگامی که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم|پیامبر(ص)]] وارد [[مدینه]] شد و پایههای [[اسلام]] محکم گردید، [[انصار]] گفتند: ما خدمت رسول خدا(ص) می‌رسیم و عرض می‌کنیم: اگر مشکلات مالی پیدا شد این اموال ما بدون هیچ قید و شرطی در اختیار تو باشد. هنگامی که این سخن را خدمتش عرض کردند، این آیه نازل شد: «بگو در ازای رسالتم مزدی از شما نمی‌خواهم، مگر دوستی درباره خویشاوندانم..». پیامبر(ص) آیه را [[تلاوت]] کرد و فرمود: نزدیکان مرا بعد از من دوست بدارید. آنها هم با خوشحالی و رضایت از محضرش بیرون آمدند. | ||
==مصادیق "قربی"== | ==مصادیق "قربی"== | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۷: | ||
*[[امام حسن(ع)]] پس از [[شهادت]] پدرش امام علی(ع)، برای مردم [[خطبه]] خواند و در ضمن آن فرمود: ما از اهل بیت و خاندانی هستیم که خداوند محبت آنها را بر هر مسلمانی واجب نمود، آنجا که می‌فرماید: «قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی...»<ref>علی بن جعفر، مسائل علی بن جعفر، ۱۴۰۹ق، ص۳۲۸</ref> | *[[امام حسن(ع)]] پس از [[شهادت]] پدرش امام علی(ع)، برای مردم [[خطبه]] خواند و در ضمن آن فرمود: ما از اهل بیت و خاندانی هستیم که خداوند محبت آنها را بر هر مسلمانی واجب نمود، آنجا که می‌فرماید: «قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی...»<ref>علی بن جعفر، مسائل علی بن جعفر، ۱۴۰۹ق، ص۳۲۸</ref> | ||
*از [[امام سجاد(ع)]] راجع به [[آیه]] مودّت سوال شد، امام(ع) فرمود: مراد از این آیه دوست داشتن ما [[اهل بیت پیامبر(ص)]] است.<ref>کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۳۹۲.</ref> | *از [[امام سجاد(ع)]] راجع به [[آیه]] مودّت سوال شد، امام(ع) فرمود: مراد از این آیه دوست داشتن ما [[اهل بیت پیامبر(ص)]] است.<ref>کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۳۹۲.</ref> | ||
*از [[امام باقر(ع)]] نقل شده است که [[ائمه معصومین]] مصداق آیه مودت هستند.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۱۳، ح۷.</ref> | *از [[امام باقر(ع)]] نقل شده است که [[ائمه معصومین]] مصداق آیه مودت هستند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۱۳، ح۷.</ref> | ||
===دیدگاه اهل سنت=== | ===دیدگاه اهل سنت=== | ||
عالمان اهل سنت در تفسیر "قربی" اختلاف نظر دارند: | عالمان اهل سنت در تفسیر "قربی" اختلاف نظر دارند: | ||
# دیدگاه عده‌ای از اهل سنت تقریبا هم‌سان با نظر شیعه است؛ [[حسکانی]] از علمای اهل سنت در [[شواهد التنزیل]]، | # دیدگاه عده‌ای از اهل سنت تقریبا هم‌سان با نظر شیعه است؛ [[حسکانی]] از علمای اهل سنت در [[شواهد التنزیل]]، هفت روایت را در ذیل آیه مودت آورده که منظور از "القربی" را حضرت علی(ع)، فاطمه(س) و [[حسنین(ع)|حَسَنَین(ع)]] معرفی می‌کنند؛<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۱۸۹-۱۹۶.</ref> از جمله حدیثی از [[ابن‌عباس]] نقل نموده که وقتی [[آیه]] "قل لا اسئلکم..." نازل شد، [[اصحاب]] به [[پیامبر(ص)]] عرض کردند: ای رسول خدا! خویشاوندان تو که مودت آنها بر ما واجب است چه کسانی هستند؟ فرمود: علی، فاطمه و دو فرزندشان.<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۱۹۴.</ref> [[احمد بن حنبل]] پیشوای [[مذهب حنبلی]]، هم این روایت را نقل کرده<ref>ابن‌حنبل، فضائل امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع)، ۱۴۳۳ق، ص۲۹۵.</ref> و [[علامه حلی]] نیز آن را به نقل از [[صحیحین]] در کتاب [[نهج الحق]] آورده است.<ref>علامه حلی، نهج الحق، دارالکتب اللبنانی، ص۱۷۵.</ref> [[آیت الله مرعشی نجفی]] در شرحی که بر [[احقاق الحق]] نوشته است، قریب به پنجاه نفر از علمای اهل سنت را نام می‌برد که روایات مربوط به آیه مودت را با سندهای متعدد در کتاب‌های خود آورده‌اند.<ref>شوشتری، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۲-۱۸، پاورقی ۲.</ref> | ||
#برخی می‌گویند واژه "قربی" به معنی قرابت و خویشاوندی است نه خویشاوند<ref>زمخشری، الکشاف، دارالمعرفه، ج۴، ص۲۱۹.</ref> و حرف (فی) به معنای سببیت است،<ref>آلوسی، روح المعانی، دارالکتب العلمیه، ج۱۳، ص۳۰.</ref> خطاب آیه نیز نسبت به [[قریش]] است؛ یعنی خدای تعالی به پیامبرش دستور می‌دهد که از قریش بخواهد اگر ایمان نمی‌آورند، حداقل به دلیل قرابت و خویشاوندی با پیامبر، با او دشمنی نکنند.<ref>طبری، جامع البیان، دارالمعرفه، ج ۲۵، ص۱۵.</ref> | #برخی می‌گویند واژه "قربی" به معنی قرابت و خویشاوندی است نه خویشاوند<ref>زمخشری، الکشاف، دارالمعرفه، ج۴، ص۲۱۹.</ref> و حرف (فی) به معنای سببیت است،<ref>آلوسی، روح المعانی، دارالکتب العلمیه، ج۱۳، ص۳۰.</ref> خطاب آیه نیز نسبت به [[قریش]] است؛ یعنی خدای تعالی به پیامبرش دستور می‌دهد که از قریش بخواهد اگر ایمان نمی‌آورند، حداقل به دلیل قرابت و خویشاوندی با پیامبر، با او دشمنی نکنند.<ref>طبری، جامع البیان، دارالمعرفه، ج ۲۵، ص۱۵.</ref> | ||
# بعضی هم گفته‌اند: مراد از "قربی" خویشان پیامبر از جهت [[آمنه بنت وهب|آمنه]] مادر پیامبر هستند که در [[مدینه]] ساکن بودند و آیه نیز خطاب به [[انصار]] است. بر اساس این قول، انصار مالی برای پیامبر آوردند تا به مصارف شخصی خود برساند، رسول خدا(ص) آن مال را رد کرد و به انصار خطاب کرد: من از شما مزدی نمی‌خواهم، تنها مزدم این باشد که با خویشانم که در بین شمایند (خویشان مادری) موّدت و دوستی کنید.<ref>آلوسی، روح المعانی، دارالکتب العلمیه، ج۱۳، ص۳۰.</ref> | # بعضی هم گفته‌اند: مراد از "قربی" خویشان پیامبر از جهت [[آمنه بنت وهب|آمنه]] مادر پیامبر هستند که در [[مدینه]] ساکن بودند و آیه نیز خطاب به [[انصار]] است. بر اساس این قول، انصار مالی برای پیامبر آوردند تا به مصارف شخصی خود برساند، رسول خدا(ص) آن مال را رد کرد و به انصار خطاب کرد: من از شما مزدی نمی‌خواهم، تنها مزدم این باشد که با خویشانم که در بین شمایند (خویشان مادری) موّدت و دوستی کنید.<ref>آلوسی، روح المعانی، دارالکتب العلمیه، ج۱۳، ص۳۰.</ref> | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۸: | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
*آلوسی، محمود بن عبدالله، روح المعانی فی تفسیر قرآن العظیم، محقق علی عبدالباری عطیه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۵ق. | *آلوسی، محمود بن عبدالله، روح المعانی فی تفسیر قرآن العظیم، محقق علی عبدالباری عطیه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۵ق. | ||
* | *ابن‌حنبل، احمد، فضائل امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب، تحقیق سید عبدالعزیز طباطبایی، قم، دارالتفسیر، ۱۴۳۳ق. | ||
* | *ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بی‌تا. | ||
*ابوحمزه ثمالی، ثابت بن دینار، تفسیرالقرآن الکریم لأبی حمزة ثابت بن دینار الثمالی، تحقیق عبدالرزاق محمدحسین حرزالدین، بیروت، دارالمفید، چاپ اول، ۱۴۲۰ق. | *ابوحمزه ثمالی، ثابت بن دینار، تفسیرالقرآن الکریم لأبی حمزة ثابت بن دینار الثمالی، تحقیق عبدالرزاق محمدحسین حرزالدین، بیروت، دارالمفید، چاپ اول، ۱۴۲۰ق. | ||
*بابایی، علی‌اکبر، «پژوهشی در آیه مودّت»، ماهنامه معرفت، شماره ۴۸، ۱۳۸۰ش. | *بابایی، علی‌اکبر، «پژوهشی در آیه مودّت»، ماهنامه معرفت، شماره ۴۸، ۱۳۸۰ش. | ||
نسخهٔ ۱۴ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۰۴
 آیه مودت بر ضریح امام حسین(ع) | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام آیه | مودت |
| واقع در سوره | سوره شوری |
| شماره آیه | ۲۳ |
| جزء | ۲۵ |
| اطلاعات محتوایی | |
| شأن نزول | معرفی محبت اهل بیت(ع) به عنوان مزد رسالت حضرت محمد(ص) |
| مکان نزول | مدینه |
| موضوع | اعتقادی |
| درباره | محبت اهل بیت(ع) |
آیه مَوَدَّت بخشی از آیه ۲۳ سوره شوری که به‌باور شیعیان درباره فضیلت اهل‌بیت پیامبر(ص) است و پاداش رسالت رسول خدا(ص) را تنها دوستی و محبت اهل‌بیت(ع) معرفی می‌کند.
بنابر روایاتی که مفسران شیعه و سنی ذکر کرده‌اند، آیه مودت زمانی نازل شد که گروهی از انصار به رسول خدا(ص) گفتند که می‌تواند در صورت نیاز از اموال آنان استفاده کند، و پیامبر آیه مذکور را قرائت کرد: «بگو در ازای رسالتم مزدی از شما نمی‌خواهم، مگر دوستیِ خویشاوندانم».
عالمان شیعه و برخی از اهل‌سنت به‌استناد روایاتی معتقدند که منظور از خویشان و «القربی» در این آیه، اهل‌بیت پیامبر(ص)، یعنی حضرت علی(ع)، فاطمه(س) و یازده امام از نسل آنها هستند. با این حال نظراتی دیگر از سوی اهل‌سنت در تفسیر کلمه «القربی» بیان شده است. به‌گفته علامه طباطبایی، فلسفه سفارش پیامبر به محبت و مودت اهل‌بیت(ع)، ارجاع دادن مردم به آنان برای آگاهی از معانی و تفسیر قرآن و دین بوده است.
متن آیه
قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی
[ای پیامبر!] بگو در ازای آن [رسالت] پاداشی از شما نمی‌خواهم، مگر دوستی درباره خویشاوندان.
جایگاه
آیه مودت از جمله آیاتی است که به باور شیعیان درباره فضیلت اهل‌بیت پیامبر(ص) و موقعیت ویژه آنان نازل شده و حاکی از لزوم محبت ورزیدن به آنها است.[۱] همچنین برخی این آیه را از جمله دلایل امامت حضرت علی(ع) شمرده‌‌اند.[۲]
معنای واژگان
«مَوَدَّت» به‌معنای محبت کردن و دوست داشتن است.[۳] راغب اصفهانی شدت محبت و همراهی با محبوب را نیز جزئی از مودت دانسته است. [۴] «قُربی» نیز به‌معنای نزدیکان نسَبی و خویشاوندان است.[۵]
شأن نزول
مفسران شیعه[۶] و سنی[۷] از ابن‌عباس نقل کرده‌اند: هنگامی که پیامبر(ص) وارد مدینه شد و پایههای اسلام محکم گردید، انصار گفتند: ما خدمت رسول خدا(ص) می‌رسیم و عرض می‌کنیم: اگر مشکلات مالی پیدا شد این اموال ما بدون هیچ قید و شرطی در اختیار تو باشد. هنگامی که این سخن را خدمتش عرض کردند، این آیه نازل شد: «بگو در ازای رسالتم مزدی از شما نمی‌خواهم، مگر دوستی درباره خویشاوندانم..». پیامبر(ص) آیه را تلاوت کرد و فرمود: نزدیکان مرا بعد از من دوست بدارید. آنها هم با خوشحالی و رضایت از محضرش بیرون آمدند.
مصادیق "قربی"
شیعیان درباره تفسیر واژه "قربی" در آیه مودت، نظر یکسانی دارند، ولی اهل سنت در این‌باره نظرات متفاوتی ارائه نمودند.
دیدگاه شیعه
عالمان شیعه به استناد روایاتی معتقدند، منظور از "القربی" اهل بیت پیامبر(ص)؛ یعنی حضرت علی(ع) و فاطمه(س) و یازده امام از نسل آنها هستند، که طبق این تفسیر، مراد از "المَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی" دوست داشتن اهل بیت رسول خدا(ص) است.[۸] روایات متواتری که از طریق شیعه و اهل سنت درباره وجوب محبت اهل بیت(ع) نقل شده، این تفسیر را تأیید می‌کند.[۹] علاوه اینکه احادیث متعددی از معصومان(ع)، مستقیما بر این تفسیر دلالت دارد؛ از جمله:
- امام حسن(ع) پس از شهادت پدرش امام علی(ع)، برای مردم خطبه خواند و در ضمن آن فرمود: ما از اهل بیت و خاندانی هستیم که خداوند محبت آنها را بر هر مسلمانی واجب نمود، آنجا که می‌فرماید: «قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی...»[۱۰]
- از امام سجاد(ع) راجع به آیه مودّت سوال شد، امام(ع) فرمود: مراد از این آیه دوست داشتن ما اهل بیت پیامبر(ص) است.[۱۱]
- از امام باقر(ع) نقل شده است که ائمه معصومین مصداق آیه مودت هستند.[۱۲]
دیدگاه اهل سنت
عالمان اهل سنت در تفسیر "قربی" اختلاف نظر دارند:
- دیدگاه عده‌ای از اهل سنت تقریبا هم‌سان با نظر شیعه است؛ حسکانی از علمای اهل سنت در شواهد التنزیل، هفت روایت را در ذیل آیه مودت آورده که منظور از "القربی" را حضرت علی(ع)، فاطمه(س) و حَسَنَین(ع) معرفی می‌کنند؛[۱۳] از جمله حدیثی از ابن‌عباس نقل نموده که وقتی آیه "قل لا اسئلکم..." نازل شد، اصحاب به پیامبر(ص) عرض کردند: ای رسول خدا! خویشاوندان تو که مودت آنها بر ما واجب است چه کسانی هستند؟ فرمود: علی، فاطمه و دو فرزندشان.[۱۴] احمد بن حنبل پیشوای مذهب حنبلی، هم این روایت را نقل کرده[۱۵] و علامه حلی نیز آن را به نقل از صحیحین در کتاب نهج الحق آورده است.[۱۶] آیت الله مرعشی نجفی در شرحی که بر احقاق الحق نوشته است، قریب به پنجاه نفر از علمای اهل سنت را نام می‌برد که روایات مربوط به آیه مودت را با سندهای متعدد در کتاب‌های خود آورده‌اند.[۱۷]
- برخی می‌گویند واژه "قربی" به معنی قرابت و خویشاوندی است نه خویشاوند[۱۸] و حرف (فی) به معنای سببیت است،[۱۹] خطاب آیه نیز نسبت به قریش است؛ یعنی خدای تعالی به پیامبرش دستور می‌دهد که از قریش بخواهد اگر ایمان نمی‌آورند، حداقل به دلیل قرابت و خویشاوندی با پیامبر، با او دشمنی نکنند.[۲۰]
- بعضی هم گفته‌اند: مراد از "قربی" خویشان پیامبر از جهت آمنه مادر پیامبر هستند که در مدینه ساکن بودند و آیه نیز خطاب به انصار است. بر اساس این قول، انصار مالی برای پیامبر آوردند تا به مصارف شخصی خود برساند، رسول خدا(ص) آن مال را رد کرد و به انصار خطاب کرد: من از شما مزدی نمی‌خواهم، تنها مزدم این باشد که با خویشانم که در بین شمایند (خویشان مادری) موّدت و دوستی کنید.[۲۱]
- بعضی دیگر گفته‌اند: مراد از مودت به قربی؛ دوستی مسلمانان با خویشانشان است؛ یعنی صلۀ رحم. و آیه معنایش این است که بگو: من از شما مزدی نمی‌خواهم مگر این که با نزدیکان خودتان دوستی داشته باشید.[۲۲]
- بعضی نیز بیان داشتند: معنای "قربی" تقرب به خداست و "مودت به قربی" عبارت است از مودت به خدا از راه تقرب جستن به او به وسیله اطاعت از فرامینش؛ یعنی از شما اجری نمی‌خواهم مگر اینکه به وسیله تقرب جستن به خدا، به او مودت کنید.[۲۳]
در هر حال، بزرگان اهل سنت بر وجوب مودت و دوستی نسبت به اهل بیت پیامبر(ص) تصریح نموده و به آن پای‌بند بوده‌اند، که اشعار شافعی یکی از نمونه‌های روشن این ادعاست:
یا آلَ بَیتِ رَسولِ الله حُبُّکُمُ | فَرضٌ مِنَ الله فی القُرآنِ أنزَلَهُ | یَکفیکُم فی عَظیم الفخر انّکم | مَن لم یُصَلّ عَلَیکم لا صَلاة له
ترجمه: ای خاندان پیامبر، دوستی شما، فریضه‌ای است که خدا در قرآن فرستاده است. در بزرگی مقام شما همین بس که هر کس بر شما درود نفرستد، نمازش باطل است. [۲۴]
فلسفه مودت اهل بیت
علامه طباطبایی درباره علت سفارش پیامبر بر محبت اهل بیت می‌نویسد:
اگر به روایاتی که از فریقین از رسول خدا(ص) رسیده و مردم را در فهم کتاب خدا و معارف دین به اهل‌بیت(ع) ارجاع داده -مانند حدیث ثقلین و حدیث سفینه- دقت کنیم، شکی باقی نمی‌ماند که علت وجوب مودت اهل‌بیت و اجر رسالت قرار دادن آن، به این دلیل است که این محبت موجب شود تا اهل‌بیت مرجع علمی مردم قرار گیرند. پس مودتی که اجر رسالت فرض شده، چیزی جز خود رسالت و بقا و دوام آن نیست و مفاد آیه شریفه، هیچ مغایرتی با آیات دیگر که اجر رسالت را نفی می‌کنند، ندارد.
بنابراین تفسیر، مودت اهل بیت در ظاهر اجر خوانده شده، وگرنه حقیقت آن، همان چیزی است که سایر آیات این باب (نفی اجر رسالت) برآن دلالت دارد و چیزی دیگر غیر آن را نمی‌گوید؛ چون اجری که در این آیه درخواست شده، نفعی است که عاید خود بشر می‌گردد نه عاید عترت.[۲۵] همانطور که در آیه‌ای دیگر می‌فرماید: «قُلْ مَا سَأَلْتُکُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَکُمْ»؛ ترجمه: بگو: آنچه من از شما [به عنوان] مزد رسالت خواستم آن هم برای شما [و به نفع شما] است.[۲۶]
جستارهای وابسته
پانویس
الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود
منابع
- آلوسی، محمود بن عبدالله، روح المعانی فی تفسیر قرآن العظیم، محقق علی عبدالباری عطیه، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
- ابن‌حنبل، احمد، فضائل امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب، تحقیق سید عبدالعزیز طباطبایی، قم، دارالتفسیر، ۱۴۳۳ق.
- ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بی‌تا.
- ابوحمزه ثمالی، ثابت بن دینار، تفسیرالقرآن الکریم لأبی حمزة ثابت بن دینار الثمالی، تحقیق عبدالرزاق محمدحسین حرزالدین، بیروت، دارالمفید، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.
- بابایی، علی‌اکبر، «پژوهشی در آیه مودّت»، ماهنامه معرفت، شماره ۴۸، ۱۳۸۰ش.
- بحرانی، هاشم بن سلیمان، غایةالمرام و حجةالخصام، محقق علی عاشور، بیروت، موسسة التاریخ العربی، بی‌تا.
- حسکانی عبید الله بن احمد، تحقیق: محمودی، محمدباقر، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تهران، سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
- حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم، ۱۴۱۵ق.
- دروزة محمد عزت، التفسیر الحدیث، قاهره، دار إحیاء الکتب العربیة، ۱۳۸۳ق.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، محقق مصطفی حسین احمد، بیروت، دارالکتب العربی، بی‌تا.
- شوشتری، نورالله بن شریف الدین، احقاق الحق و ازهاق الباطل، محقق شهاب الدین مرعشی، قم، مکتبة آیت الله المرعشی، ۱۴۰۹ق.
- طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، بی‌تا.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، نهج الحق و کشف الصدق، بیروت، دارالکتاب اللبنانی، بی‌تا.
- فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، تحقیق محمد الکاظم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۴۱۰ق.
فضائل اهل البیت علیهم‌السلام | ||
|---|---|---|
| قرآن |  | |
| روایات | ||
| وقایع | ||
| کتاب‌ها | مناقب • الثاقب فی المناقب • خصائص الأئمة • الیقین • نوادر المعجزات • اثبات الهداة • تأویل الآیات الظاهرة • الرسالة العلویة • الدر النظیم • عیون المعجزات • فضائل الخمسة • الکلمة الغراء • المناقب و المثالب • ریاض الابرار • فضائل اهل بیت • الهدایة الکبری • مدینة المعاجز • الخرائج و الجرائح • تنزیه الانبیاء • نور الابصار • نظم درر السمطین • فرائد السمطین • تذکرة الخواص • جواهر العقدین • الانوار الباهرة • مناقب آل محمد • مطالب السؤول • اتحاف السائل • المعیار و الموازنة • احیاء المیت • معارج الوصول • نخب المناقب • الفصول العلیة • غایة المرام فی فضائل علی | |
| مرتبط | ||
- ↑ بابایی، «پژوهشی در آیه مودّت»، ص۶۳.
- ↑ علامه حلی، نهج الحق، دارالکتب اللبنانی، ص۱۷۵.
- ↑ ابن‌منظور، لسان العرب، ذیل واژه «ودد».
- ↑ راغب اصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۸۶۱.
- ↑ فیروزآبادی، القاموس المحیط، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۵۲؛ ابن‌منظور، لسان العرب ذیل واژه «قرب».
- ↑ برای نمونه رجوع کنید: ابوحمزه ثمالی، تفسیر القرآن الکریم، ۱۴۲۰ق، ص۲۹۴؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۴۴؛ حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۵۸۷.
- ↑ برای نمونه رجوع کنید: آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۳۸؛ دروزة، التفسیر الحدیث، قاهره، ۱۳۸۳ق، ج۴، ص۴۵۷.
- ↑ برای نمونه رجوع کنید: فرات کوفی، تفسیر فرات کوفی، ۱۴۱۰ق، ص۱۹۷؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۴۴؛ حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۵۷۲و ۵۷۳.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۴۴.
- ↑ علی بن جعفر، مسائل علی بن جعفر، ۱۴۰۹ق، ص۳۲۸
- ↑ کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۳۹۲.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۱۳، ح۷.
- ↑ حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۱۸۹-۱۹۶.
- ↑ حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۱۹۴.
- ↑ ابن‌حنبل، فضائل امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع)، ۱۴۳۳ق، ص۲۹۵.
- ↑ علامه حلی، نهج الحق، دارالکتب اللبنانی، ص۱۷۵.
- ↑ شوشتری، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۲-۱۸، پاورقی ۲.
- ↑ زمخشری، الکشاف، دارالمعرفه، ج۴، ص۲۱۹.
- ↑ آلوسی، روح المعانی، دارالکتب العلمیه، ج۱۳، ص۳۰.
- ↑ طبری، جامع البیان، دارالمعرفه، ج ۲۵، ص۱۵.
- ↑ آلوسی، روح المعانی، دارالکتب العلمیه، ج۱۳، ص۳۰.
- ↑ آلوسی، روح المعانی، دارالکتب العلمیه، ج۱۳، ص۳۱.
- ↑ آلوسی، روح المعانی، دارالکتب العلمیه، ج۱۳، ص۳۱-۳۲.
- ↑ ابراهیم سلیم، دیوان الامام الشافعی، قاهره، ص۱۲۱.
- ↑ طباطبایی، المیزان، موسسه الاعلمی للمطبوعات، ج۱۸، ص۴۶.
- ↑ سوره سبأ، آیه ۴۷.