لولا السنتان لهلک النعمان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''لَولا السَّنَتان لَهَلَکَ النُّعْمان''' (اگر آن دو سال نبود، نعمان هلاک می‌شد)، عبارتی مشهور است که گفته می‌شود [[ابوحنیفه|ابوحَنیفه پیشوای حنفیان]]، با این تعبیر به اهمیت دوسال شاگردی خود نزد [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] اشاره کرده است. علمای شیعه این سخن را گواهی بر عظمت علمی امام ششم می‌دانند. برخی علمای اهل‌سنت آن را ساخته [[شیعه|شیعیان]] دانسته و گروهی این تعبیر را دلیل بر قرابت علمی و فکری اهل سنت به [[اهل‌بیت(ع)|اهل‌بیت پیامبر(ص)]] می‌دانند. | '''لَولا السَّنَتان لَهَلَکَ النُّعْمان''' (اگر آن دو سال نبود، نعمان هلاک می‌شد)، عبارتی مشهور است که گفته می‌شود [[ابوحنیفه|ابوحَنیفه پیشوای حنفیان]]، با این تعبیر به اهمیت دوسال شاگردی خود نزد [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] اشاره کرده است. علمای شیعه این سخن را گواهی بر عظمت علمی امام ششم می‌دانند. برخی علمای اهل‌سنت آن را ساخته [[شیعه|شیعیان]] دانسته و گروهی این تعبیر را دلیل بر قرابت علمی و فکری اهل سنت به [[اهل‌بیت(ع)|اهل‌بیت پیامبر(ص)]] می‌دانند. همچنین گفته شده ممکن است قرائت صحیح عبارت «السُنَّتان» (دو سنت) باشد که در این صورت می‌توان مراد ابوحنیفه را دو سُنَّت اصلی حاکم بر زندگی او دانست. خطیب بغدادی دو سنت اصلی زندگی او را توجه به [[حق الله|حق‌الله]] و عبادت‌های شبانه و اهمیت بسیار بر [[حق‌الناس]] معرفی می‌کند. | ||
این سخن نخستین بار در اوایل قرن ۱۳ قمری توسط [[عبدالعزیز دهلوی|عبدالعزیز دِهْلوی]] در [[تحفه اثنا عشریه (کتاب)|کتاب تُحْفه اِثْناعَشَریه]] گزارش شده است و آثار دیگر با استناد به این کتاب و خلاصه آن یا بدون ذکر منبع به نقل عبارت ابوحنیفه پرداخته‌اند. مشخص نبودن منشأ گزارش دهلوی و مطرح نشدن این عبارت در آثار علمای پیش از او را با وجود انگیزه بالا قرینه‌ای بر مجعول بودنش دانسته‌اند. | این سخن نخستین بار در اوایل قرن ۱۳ قمری توسط [[عبدالعزیز دهلوی|عبدالعزیز دِهْلوی]] در [[تحفه اثنا عشریه (کتاب)|کتاب تُحْفه اِثْناعَشَریه]] گزارش شده است و آثار دیگر با استناد به این کتاب و خلاصه آن یا بدون ذکر منبع به نقل عبارت ابوحنیفه پرداخته‌اند. مشخص نبودن منشأ گزارش دهلوی و مطرح نشدن این عبارت در آثار علمای پیش از او را با وجود انگیزه بالا قرینه‌ای بر مجعول بودنش دانسته‌اند. | ||
گفته شده تطبیق «السنتان» (دو سال)، به ایام شاگردی ابوحنیفه نزد امام صادق(ع) تطبیقی بدون دلیل است. قرائنی در زندگی و سخنان ابوحنیفه و امام صادق(ع) وجود دارد که احتمال تطبیق گفته شده را تضعیف می‌کند. در مقابل شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این دو سال می‌تواند اشاره به مدت زمان شاگردی ابوحنیفه نزد [[زید بن علی|زید پسر امام سجاد(ع)]] باشد | گفته شده تطبیق «السنتان» (دو سال)، به ایام شاگردی ابوحنیفه نزد امام صادق(ع) تطبیقی بدون دلیل است. قرائنی در زندگی و سخنان ابوحنیفه و امام صادق(ع) وجود دارد که احتمال تطبیق گفته شده را تضعیف می‌کند. در مقابل شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این دو سال می‌تواند اشاره به مدت زمان شاگردی ابوحنیفه نزد [[زید بن علی|زید پسر امام سجاد(ع)]] باشد. | ||
==سخنی مورد توجه علمای شیعه و سنی: دو سال یا دو سنّت؟== | ==سخنی مورد توجه علمای شیعه و سنی: دو سال یا دو سنّت؟== | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
این عبارت در آثار علمای شیعه پیش از قرن سیزدهم هجری قمری ذکر نشده است. با وجود این که ایشان انگیزه زیادی برای اظهار کمالات ائمّه داشته‌اند. همین مسئله را قرینه‌ای بر عدم وجود این عبارت در منابع، پیش از گزارش عبدالعزیز دهلوی دانسته‌اند. همچنین گفته شده مشخص نیست [[عبدالعزیز دهلوی|دهلوی]] این سخن را چگونه به دست آورده و گزارش کرده است.<ref>رستگار، «بررسی سخن پیشوای حنفیان: لو لا السنتان لهلک النعمان»، ص۱۰۸.</ref> | این عبارت در آثار علمای شیعه پیش از قرن سیزدهم هجری قمری ذکر نشده است. با وجود این که ایشان انگیزه زیادی برای اظهار کمالات ائمّه داشته‌اند. همین مسئله را قرینه‌ای بر عدم وجود این عبارت در منابع، پیش از گزارش عبدالعزیز دهلوی دانسته‌اند. همچنین گفته شده مشخص نیست [[عبدالعزیز دهلوی|دهلوی]] این سخن را چگونه به دست آورده و گزارش کرده است.<ref>رستگار، «بررسی سخن پیشوای حنفیان: لو لا السنتان لهلک النعمان»، ص۱۰۸.</ref> | ||
== دو سال شاگردی نزد امام صادق(ع) یا زید بن علی(ع)؟ == | ==دو سال شاگردی نزد امام صادق(ع) یا زید بن علی(ع)؟== | ||
[[ابوحنیفه]] در عبارت «لولا السنتان لهلک النعمان» مراد از دوسالی که نبودش موجب هلاکت او بود را مشخص نکرده است. براین اساس گفته شده معلوم نیست چگونه این دو سال را به دو سال شاگردی او نزد امام صادق (ع) تطبیق داده‌اند.<ref>رستگار، «بررسی سخن پیشوای حنفیان: لو لا السنتان لهلک النعمان»، ص۱۰۸.</ref> قرائنی همچون رویکرد کلی ابوحنیفه نسبت به [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]، اقامت حدود شش‌ساله ابوحنیفه در [[مدینه]]، خرده‌گیری و نقدهای تند متقابل ابوحنیفه و امام صادق(ع) و دیدگاه‌های متفاوت کلامی و سیاسی این دو شخصیت از جمله قرائنی است که نشان می‌دهد این سخن نمی‌تواند درباره ایام شاگردی او نزد امام صادق(ع) باشد.<ref>رستگار، «بررسی سخن پیشوای حنفیان: لو لا السنتان لهلک النعمان»، ص۱۰۴-۱۰۶.</ref> | [[ابوحنیفه]] در عبارت «لولا السنتان لهلک النعمان» مراد از دوسالی که نبودش موجب هلاکت او بود را مشخص نکرده است. براین اساس گفته شده معلوم نیست چگونه این دو سال را به دو سال شاگردی او نزد امام صادق (ع) تطبیق داده‌اند.<ref>رستگار، «بررسی سخن پیشوای حنفیان: لو لا السنتان لهلک النعمان»، ص۱۰۸.</ref> قرائنی همچون رویکرد کلی ابوحنیفه نسبت به [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]، اقامت حدود شش‌ساله ابوحنیفه در [[مدینه]]، خرده‌گیری و نقدهای تند متقابل ابوحنیفه و امام صادق(ع) و دیدگاه‌های متفاوت کلامی و سیاسی این دو شخصیت از جمله قرائنی است که نشان می‌دهد این سخن نمی‌تواند درباره ایام شاگردی او نزد امام صادق(ع) باشد.<ref>رستگار، «بررسی سخن پیشوای حنفیان: لو لا السنتان لهلک النعمان»، ص۱۰۴-۱۰۶.</ref> | ||