پرش به محتوا

نامه امام علی(ع) به عثمان بن حنیف: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش ۲|روز=[[۱]]|ماه=[[مهر]]|سال=[[۱۴۰۳]]|کاربر=Alikhani}}
'''نامه امام علی(ع) به عُثمان بن حُنَیف''' نامه‌ای از [[امام علی(ع)]] خطاب به [[عثمان بن حنیف]] کارگزارش در [[بصره]]. محور اصلی این نامه، توبیخ عثمان بن حنیف به دلیل شرکت در یک مهمانی اشرافی است.<ref>منتظری، درس‌هایی از نهج البلاغه، ۱۳۹۵ش، ج۱۳، ص۱۲۰.</ref> برخی محققان این نامه را قوی‌ترین مصداق برای نظریۀ حداکثری دین دانسته‌اند.<ref>منصوری لاریجانی، عرفان سیاسی، ۱۳۸۵ش، ص۵۷.</ref> به گفته برخی محققان از این نامه می‌توان شخصیت امام علی(ع) را در عرصه سیاست و مدیریت شناخت.<ref>عترت‌دوست، و مهدیه احمدی، «راهکارهای مقابله با اشرافی‌گری بر مبنای تحلیل محتوای نامه امام علی(ع) به عثمان بن حنیف»، ص۸۹-۹۰.</ref> ازاین‌رو در کتاب‌های با موضوع تبیین نظریه سیاسی اسلام، در موارد متعددی به این نامه اشاره شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: منصوری لاریجانی، عرفان سیاسی، ۱۳۸۵ش، ص۵۶-۵۷؛ اخلاقی، رابطه قدرت و عدالت در فقه سیاسی، ۱۳۹۰ش، ص۲۷۵؛ ایروانی، مبانی فقهی اقتصاد اسلامی، ۱۳۹۳ش، ص۳۶۲؛ مرتضوی، دانشنامه امام خمینی، ۱۴۰۰ش، ج۲، ص۶۷۴۳.</ref> از آنجا که در این نامه نوع حکمرانی امام علی(ع) بیان شده، این نامه را از نامه‌های مهم امام علی(ع) به کارگزاران معرفی کرده‌اند.<ref>عترت‌دوست، و مهدیه احمدی، «راهکارهای مقابله با اشرافی‌گری بر مبنای تحلیل محتوای نامه امام علی(ع) به عثمان بن حنیف»، ص۷۰-۷۱.</ref>
{| class="wikitable" style="float:left"
 
در بیشتر نسخه‌های نهج‌البلاغه این نامه در ردیف ۴۵ قرار گرفته است:<ref>نگاه کنید به:‌ دشتی، و کاظم محمدی، المعجم المفهرس لالفاظ نهج البلاغه، ۱۳۷۵ش، ص۵۱۵.</ref>
 
{| class="{{جدول واکنش‌گرا/کلاس پیشفرض}}"
|-
!'''نام نسخه'''!!'''شمارهٔ نامه'''<ref>دشتی، و کاظم محمدی، المعجم المفهرس لالفاظ نهج البلاغه، ۱۳۷۵ش، ص۵۱۵.</ref>
|-
|-
! نام نسخه !! شماره نامه
|المعجم المفهرس، صبحی صالح، فیض الاسلام، ملاصالح، ابن ابی الحدید، عبده||۴۵
|-
|-
| فیض الاسلام، ابن ابی‌الحدید{{سخ}} عبده، صبحی صالح || ۴۵
|خوئی، ابن میثم، فی ظلال||۴۴
|-
|-
| فی ظلال محمدجواد مغنیه || ۴۴
|ملافتح الله||۴۸
|}'''نامه امام علی(ع) به عُثمان بن حُنَیف''' نامه‌ای از [[امام علی(ع)]] خطاب به [[عثمان بن حنیف]] کارگزارش در [[بصره]].  
|}
 
پاکدامنی، پرهیزکاری، اهتمام به مساکین، کنترل خواهش‌های نفسانی، قناعت، پرهیز از اسراف، همدردی با مردم و ساده‌زیستی، پیروی از امام در شیوه زندگی، حساسیت داشتن نسبت به دعوت‌ها و مجالس پذیرایی از نکاتی که امام علی(ع) در این نامه به رعایت آنها توصیه کرده است.<ref>نگاه کنید به: نهج البلاغه، ....</ref> در این نامه علاوه بر آسیب‌شناسی اشرافی‌گری، راهکارهایی برای مقابله با آن بیان شده است.<ref>عترت‌دوست، و مهدیه احمدی، «راهکارهای مقابله با اشرافی‌گری بر مبنای تحلیل محتوای نامه امام علی(ع) به عثمان بن حنیف»، ص۹۰.</ref> به گفته محققان این نامه می‌تواند الگوی اخلاقی-اجتماعیِ مناسبی را در مواجهه با اشرافی‌گری اراده دهد.<ref>عترت‌دوست، و مهدیه احمدی، «راهکارهای مقابله با اشرافی‌گری بر مبنای تحلیل محتوای نامه امام علی(ع) به عثمان بن حنیف»، ص۷۰.</ref>


عثمان بن حنیف کارگزار امام علی(ع) در [[بصره]] بود. این نامه پس از اطلاع امام علی(ع) از رفتن عثمان به مهمانى‌ای در بصره که او را دعوت کرده بودند، نوشته شد. در این نامه از رفتن عثمان به مهمانی‌ای که تهی‌دستان به آن دعوت نمی‌شوند و مختص ثروتمندان است، انتقاد شده است.<ref>نهج البلاغه، تحقیق صبحی صالح، دارالکتب البنانی، نامه ۴۵، ص۴۱۶.</ref> میزبان عثمان بن حنیف در تعبیر امام (رَجُلاً مِنْ فِتْيَةِ أَهْلِ اَلْبَصْرَةِ) مردی از جوانان بصره است فِتیه می‌تواند هم به معنای جوان باشد و هم به معنای شخصی که اهل [[سخاوت]] است. <ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ناشر: مکتبة آیة الله العظمی المرعشي النجفي (ره)، ج۱۶، ص۲۰۶.
بخش‌هایی از این نامه در کتاب امالی نوشته شیخ صدوق<ref>شیخ صدوق، امالی، ۱۳۷۶ش، ص۶۲۰-۶۲۳.</ref> و نیز در کتاب‌های دیگر نقل شده است.<ref>برای دیدن منابع دیگر این نامه نگاه کنید به: الحسینی الخطیب، مصادر نهج البلاغه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳۶۲.</ref> به گفته برخی محققان این نامه، در ابتدای حکومت امام علی(ع) و در [[سال ۳۶ هجری قمری|سال ۳۶ق]] به عثمان بن حنیف نوشته شده است.<ref>نهج البلاغه، نامه ۴۵، ترجمه محمد دشتی، ۱۳۷۹ش، ص۵۵۳.</ref> علاوه بر شرح و ترجمه نامه ۴۵ نهج‌البلاغه در ترجمه‌ها و شرح‌هایی که به صورت کامل بر نهج‌البلاغه نوشته شده، شرح‌ها و ترجمه‌های اختصاصی به زبان فارسی و عربی نیز بر این نامه نوشته شده است. برخی از آنها به این شرح است:
</ref>[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] فتیه را به معنی مُتَمَکِّن( توانگر، ثروتمند) و  ولیمه را مهمانی ترجمه کرده است. <ref>مکارم شیرازی، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ۱۳۸۴ش،ص۶۵۱.</ref>{{یاد|[[محمدباقر محمودی|محمودی]] نویسنده نهج السعاده فی مستدرک نهج البلاغه میزبان عثمان حنیف را با عنوان «بعض المترفين من أهل البصرة»(برخی از پولداران خوشگذران)  معرفی کرده است. محمودی، نهج السعاده، ۱۹۶۸م، ج۴، ص۳۲.  }}
* نامه سرگشاده علی(ع) به عثمان بن حنیف استاندار بصره، به قلم [[محمد محمدی اشتهاردی]]؛<ref>محمدی اشتهاردی، نامه سرگشاده امام علی(ع) به عثمان بن حنیف، ۱۳۸۳ش، صفحه شناسنامه کتاب.</ref>
در فرازی از این نامه حضرت اشاره‌ای به [[فدک]] کرده و این که تنها دارایی [[اهل‌بیت(ع)|اهلبیت]] از دنیا همان بود ولی برخی بخیلانه آن را از دستشان بیرون کشیدند و آنان هم سخاوتمندانه از آن چشم پوشیدند تا فردای [[قیامت]] خداوند میانشان داوری کند.
* زمامداری و پارسایی، اثر [[مصطفی دلشاد تهرانی]]؛<ref>دلشاد تهرانی، زمامداری و پارسایی، ۱۳۹۷ش، صفحه شناسنامه کتاب.</ref>
در این نامه به ساده‌زیستی رهبران و کارگزاران حکومت اسلامی تأکید شده است چراکه امام جامعه باید در سختی‌های و تلخی‌های مردم شریک و الگوی آنان باشد. همچنین امام علی(ع) از کارگزارانش خواسته است که  چون به روش او که دو جامه كهنه و دو قرص نان [[قناعت]] می‌کرد، نمی‌توانند زندگی کنند لااقل با رعایت [[تقوا]]، كوشش در [[عبادت]]، پاكدامنی و درستی او را یاری کنند.
* شرح کتاب امیرالمؤمنین(ع) الی عثمان بن حنیف الانصاری، تألیف هاشم میلانی.<ref>میلانی، شرح کتاب امیرالمؤمنین(ع) الی عثمان بن حنیف الانصاری، ۱۴۳۳ق، صفحه شناسنامه کتاب.</ref>
* علی و کارگزاران حکومت، تألیف علی‌اکبر حمیدزاده؛<ref>حمیدزاده، علی و کارگزاران حکومت، ۱۳۸۹ش، صفحه شناسنامه.</ref>
== متن نامه ==
== متن نامه ==
{{نقل قول دوقلو طبقاتی تاشو
{{نقل قول دوقلو طبقاتی تاشو
confirmed، movedable، protected، templateeditor
۵٬۴۴۷

ویرایش