حلف الفضول: تفاوت میان نسخه‌ها

که مضمونش دادخواهی بود.{{یاد|اى مردان بداد ستمديده‌اى  برسید كه در وسط شهر مكه كالايش را به ستم برده‌اند و دستش از خانه و كسان دور است، و اى مردان به داد مُحرمى برسید که  هنوز ژوليده است و عمره‌اش را بجاى نياورده و ميان حِجر (اسماعيل) و حجر الاسود گرفتار است. براستى كه حرمت و احترام براى آن كسى است كه در بزرگوارى تمام باشد، و دو جامۀ فريبكار احترامى ندارد. }}<ref>ابن حبیب، کتاب المُنَمَّق، ص۵۲ـ۵۳، ۱۸۶؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ۱‍۹۹۶م،ج۲، ص۱۲؛ مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۹؛ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، نشردار صادر، ج۲، ص۱۷.</ref>

[[زبیر بن عبدالمطلب]]، عموی [[رسول اکرم(ص)]] و از بزرگان و اشراف قریش، نخستین کسی بود که درباره حلف‌الفضول سخن گفت و به آن دعوت کرد.<ref>ابن سعد، ج۱، ص۱۲۸؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۱۳۰.</ref> در پی آن، برخی طوایف قریش در [[دار الندوه|دارالنَّدوه]] (که محل حل و عقد امور بود) گرد آمدند و هم سخن شدند که داد مظلوم را از ظالم بگیرند.<ref>مسعودی، مروج، ج۳، ص۹.</ref> سپس، به کوشش زبیر بن عبدالمطلب، در خانه عبدالله بن جُدعان تَیمی، یکی از اشراف قریش، گرد آمدند. آنان دست در آب [[زمزم]] فرو کردند (و به قولی دستان خود را بر خاک مالیدند) <ref>ابن حبیب، کتاب المُنَمَّق، ص۱۸۷؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۲۳ـ۲۴؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۱۳۰ و ج۱۵، ص۲۰۳.</ref> و با یکدیگر پیمان بستند که اگر بر کسی از اهالی مکه یا بیگانه‌ای در این شهر ستمی رود، او را یاری کنند تا حق خود را از ظالم بگیرد، <ref>ابن هشام، السیرة النبویة، ج۱، ص۱۴۱؛ ابن حبیب، کتاب المُنَمَّق، ص۵۳.</ref> ظالم را از ظلم باز دارند و از هر منکری نهی کنند<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۱۳۰.</ref> و به تهیدستان در مال و معاش کمک کنند.<ref>ابن سعد، طبقات، ج۱، ص۱۲۹؛ ابن حبیب، کتاب المُنَمَّق، ص۱۸۷؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۵، ص۲۰۳.</ref>

این پیمان به جهت اهمیت، پیش از اسلام به عنوان مبدأ تاریخ قرار داده شده بود.<ref>مسعودی، تنبیه الاشراف، ص۲۰۹.</ref> همچنین برخی حلف‌الفضول را شریف‌ترین پیمانی می‌دانند که تا آن روز میان عرب‌ها وجود داشت.<ref>ابن حبیب، کتاب المُنَمَّق، ص۵۲، ۱۸۶؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۵، ص۲۰۳.</ref>