پرش به محتوا

عصمت حضرت فاطمه(س): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''عصمت حضرت فاطمه(س)''' پاکی و مصونیت [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها| فاطمه دختر پیامبر(س)]] از [[گناه]] و اشتباه است. به‌گفته [[شیخ مفید]] عصمت حضرت زهرا(س) مورد [[اجماع]] مسلمانان و به‌گفته [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] مورد اتفاق [[شیعه|شیعیان]] است. لازمه [[عصمت|معصوم بودن]] حضرت زهرا(س) آن است که از برخی شئون [[پیامبران]] و [[امامان شیعه|امامان(ع)]]، مانند حجیت گفتار و رفتار و [[تقریر معصوم|تقریر]] و مرجعیت دینی و صلاحیت تفسیر و تبیین دین برخوردار بوده و سیره عملی و موضع‌گیرهای او ملاک تشخیص حق از باطل باشد. همچنین او الگوی کامل در عرصه‌های زندگی به شمار می‌رود.
'''عصمت حضرت فاطمه(س)''' پاکی و مصونیت [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها| فاطمه دختر پیامبر(س)]] از [[گناه]] و اشتباه است. به‌گفته [[شیخ مفید]] عصمت حضرت فاطمه(س) مورد [[اجماع]] مسلمانان و به‌گفته [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] مورد اتفاق [[شیعه|شیعیان]] است. لازمه [[عصمت|معصوم بودن]] حضرت فاطمه(س) آن است که از برخی شئون [[پیامبران]] و [[امامان شیعه|امامان(ع)]]، مانند حجیت گفتار و رفتار و [[تقریر معصوم|تقریر]] و مرجعیت دینی و صلاحیت تفسیر و تبیین دین برخوردار بوده و سیره عملی و موضع‌گیرهای او ملاک تشخیص حق از باطل باشد. همچنین او الگوی کامل در عرصه‌های زندگی به شمار می‌رود.


گفته شده پیشینه طرح عصمت حضرت فاطمه به زمان [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] و نیز برخی آیات [[قرآن]] همچون [[آیه مباهله]] و [[آیه تطهیر]] و [[ماجرای فدک|ماجرای مصادره فدک]] بازمی‌گردد. ازجمله دلایلی که بر عصمت حضرت زهرا(س) ارائه شده است عبارتند از: [[آیه تطهیر]]، [[حدیث بضعه|حدیث بَضْعه]] و احادیثی که بر عصمت اهل‌بیت(ع) دلالت دارد؛ مانند [[حدیث ثقلین]] و [[حدیث سفینه|سفینه]].
گفته شده پیشینه طرح عصمت حضرت فاطمه به زمان [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] و نیز برخی آیات [[قرآن]] همچون [[آیه مباهله]] و [[آیه تطهیر]] و [[ماجرای فدک|ماجرای مصادره فدک]] بازمی‌گردد. ازجمله دلایلی که بر عصمت حضرت زهرا(س) ارائه شده است عبارتند از: [[آیه تطهیر]]، [[حدیث بضعه|حدیث بَضْعه]] و احادیثی که بر عصمت اهل‌بیت(ع) دلالت دارد؛ مانند [[حدیث ثقلین]] و [[حدیث سفینه|سفینه]].


بعضی از [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] در ذیل [[آیه ۴۲ سوره آل‌عمران]]، [[حضرت مریم(س)|حضرت مریم]] را از گناه و آلودگی پاک دانسته و سپس فاطمه(س) را برتر از مریم(س) دانسته‌اند. [[حسن حسن‌زاده آملی]] عالم شیعه، [[فخر رازی]] را نیز از معتقدان به عصمت و طهارت حضرت زهرا(س) دانسته است.
بعضی از [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] در ذیل [[آیه ۴۲ سوره آل‌عمران]]، حضرت مریم را از گناه و آلودگی پاک دانسته و سپس فاطمه(س) را برتر از [[حضرت مریم(س)|مریم(س)]] دانسته‌اند.


==اهمیت و جایگاه==
==اهمیت و جایگاه==
خط ۲۱: خط ۲۱:
در روایتی از پیامبر(ص) نقل شده است کسانی که آیه تطهیر در شأن آنها نازل شد، معصوم هستند و آنها عبارتند از‌: من، علی و فاطمه، حسن و حسین(ع).<ref>کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۳۳۹ و ۳۴۰.</ref> حضرت علی(ع) در [[ماجرای فدک]] با استناد به آیه تطهیر پاکی [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا(س)]] از هر گناه را اثبات کرده است.<ref>نگاه کنید به صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۱۹۱و۱۹۲.</ref> گفته شده [[آیه مباهله]] نیز بر عصمت فاطمه(س) دلالت دارد.<ref>نگاه کنید به:‌ انصاری زنجانی، موسوعة الکبری، نشر دلیلنا، ج۲۱، ص۱۳۲؛ [http://shabestan.ir/detail/News/694689 «آیات مباهله،‌ تطهیر و روایات، عصمت حضرت فاطمه(س) را ثابت می‌کند»]، خبرگزاری شبستان.</ref>
در روایتی از پیامبر(ص) نقل شده است کسانی که آیه تطهیر در شأن آنها نازل شد، معصوم هستند و آنها عبارتند از‌: من، علی و فاطمه، حسن و حسین(ع).<ref>کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۳۳۹ و ۳۴۰.</ref> حضرت علی(ع) در [[ماجرای فدک]] با استناد به آیه تطهیر پاکی [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا(س)]] از هر گناه را اثبات کرده است.<ref>نگاه کنید به صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۱۹۱و۱۹۲.</ref> گفته شده [[آیه مباهله]] نیز بر عصمت فاطمه(س) دلالت دارد.<ref>نگاه کنید به:‌ انصاری زنجانی، موسوعة الکبری، نشر دلیلنا، ج۲۱، ص۱۳۲؛ [http://shabestan.ir/detail/News/694689 «آیات مباهله،‌ تطهیر و روایات، عصمت حضرت فاطمه(س) را ثابت می‌کند»]، خبرگزاری شبستان.</ref>


== اثبات عصمت فاطمه با استفاده از حدیث بضعه ==
==اثبات عصمت فاطمه با استفاده از حدیث بضعه==
{{اصلی|حدیث بضعه}}
{{اصلی|حدیث بضعه}}
حدیث بَضْعَه را از جمله دلایل عصمت حضرت زهرا(س) شمرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۹۵؛ ابن‌شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۳۳۳؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۹، ص۳۳۵.</ref> در این حدیث که علامه مجلسی آن را [[متواتر]] شمرده،<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۹، ص۳۳۵.</ref> آزار و خشم فاطمه، اذیت و خشم رسول خدا(ص) و خشنودی او، خشنودی رسول خدا(ص) شمرده شده است. بر این اساس، اگر حضرت زهرا(س) مرتکب گناه می‌شد، به صورت مطلق و در هر حال، اذیت و آزار و خشم او، اذیت و خشم پیامبر(ص) محسوب نمی‌شد. پس اگر کسی با منع کردن او از گناه، موجب ناراحتی او می‌شد، ناراحتی او به جا بود و موجب ناراحتی پیامبر(ص) نبود.<ref>سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۹۵؛ ابن‌شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۳۳۳؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۹، ص۳۳۷ و۳۳۸.</ref> از آنجا که خداوند جز به [[عمل صالح|اعمال صالح]] خشنود نمی‌شود و به گناه و نافرمانی از دستوراتش رضایت نمی‌دهد، اگر حضرت زهرا(س) گناهی مرتکب می‌شد، در این صورت به چیزی خشنود شده بود که خدا از آن ناخشنود است.<ref>سبحانی، پژوهشی در شناخت و عصمت امام، ۱۳۸۹ش، ص۲۷.</ref> برخی از عالمان از این حدیث، عصمت از گناه و برخی همچون [[حسین وحید خراسانی|آیت‌الله وحید خراسانی]] عصمت مطلق (عصمت از گناه و خطا) را برداشت کرده‌اند.<ref>نگاه کنید به روحی برندق، «قلمرو عصمت فاطمه زهرا(س) در حدیث فاطمه بضعة منی»، ص۸۳-۸۵.</ref>
حدیث بَضْعَه را از جمله دلایل عصمت حضرت زهرا(س) شمرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۹۵؛ ابن‌شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۳۳۳؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۹، ص۳۳۵.</ref> در این حدیث که علامه مجلسی آن را [[متواتر]] شمرده،<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۹، ص۳۳۵.</ref> آزار و خشم فاطمه، اذیت و خشم رسول خدا(ص) و خشنودی او، خشنودی رسول خدا(ص) شمرده شده است. بر این اساس، اگر حضرت زهرا(س) مرتکب گناه می‌شد، به صورت مطلق و در هر حال، اذیت و آزار و خشم او، اذیت و خشم پیامبر(ص) محسوب نمی‌شد. پس اگر کسی با منع کردن او از گناه، موجب ناراحتی او می‌شد، ناراحتی او به جا بود و موجب ناراحتی پیامبر(ص) نبود.<ref>سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۹۵؛ ابن‌شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۳۳۳؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۹، ص۳۳۷ و۳۳۸.</ref> از آنجا که خداوند جز به [[عمل صالح|اعمال صالح]] خشنود نمی‌شود و به گناه و نافرمانی از دستوراتش رضایت نمی‌دهد، اگر حضرت زهرا(س) گناهی مرتکب می‌شد، در این صورت به چیزی خشنود شده بود که خدا از آن ناخشنود است.<ref>سبحانی، پژوهشی در شناخت و عصمت امام، ۱۳۸۹ش، ص۲۷.</ref> برخی از عالمان از این حدیث، عصمت از گناه و برخی همچون [[حسین وحید خراسانی|آیت‌الله وحید خراسانی]] عصمت مطلق (عصمت از گناه و خطا) را برداشت کرده‌اند.<ref>نگاه کنید به روحی برندق، «قلمرو عصمت فاطمه زهرا(س) در حدیث فاطمه بضعة منی»، ص۸۳-۸۵.</ref>
خط ۲۷: خط ۲۷:
حدیث بضعه در منابع اهل‌سنت مانند [[صحیح البخاری (کتاب)|صحیح بخاری]]<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۵، ص۲۱ و ۲۹.</ref> و [[صحیح مسلم (کتاب)|صحیح مسلم]]<ref>مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ۱۹۰۲ و ۱۹۰۳.</ref> نقل شده است.<ref>نگاه کنید به مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۹، ص۳۳۶ و ۳۳۷؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۱۵ق، ج۲۲، ص۴۰۴ و ۴۰۵.</ref> در برخی روایات، خشنودی و ناخشنودی فاطمه، خشنودی و ناخشنودی خداوند دانسته شده است.<ref>نگاه کنید به: صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۴۶ و ۴۷؛ مفید، الامالی، ۱۴۱۳ق، ص۹۵؛‌ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۰۸ و ج۲۲، ص۴۰۱؛ ابن‌مغازلی، مناقب الامام علی بن ابی‌طالب، دار الاضواء، ۲۸۴ و ۲۸۵.</ref>
حدیث بضعه در منابع اهل‌سنت مانند [[صحیح البخاری (کتاب)|صحیح بخاری]]<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۵، ص۲۱ و ۲۹.</ref> و [[صحیح مسلم (کتاب)|صحیح مسلم]]<ref>مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ۱۹۰۲ و ۱۹۰۳.</ref> نقل شده است.<ref>نگاه کنید به مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۹، ص۳۳۶ و ۳۳۷؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۱۵ق، ج۲۲، ص۴۰۴ و ۴۰۵.</ref> در برخی روایات، خشنودی و ناخشنودی فاطمه، خشنودی و ناخشنودی خداوند دانسته شده است.<ref>نگاه کنید به: صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۴۶ و ۴۷؛ مفید، الامالی، ۱۴۱۳ق، ص۹۵؛‌ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۰۸ و ج۲۲، ص۴۰۱؛ ابن‌مغازلی، مناقب الامام علی بن ابی‌طالب، دار الاضواء، ۲۸۴ و ۲۸۵.</ref>


== اثبات عصمت فاطمه با استفاده از احادیث ثقلین و سفینه ==
==اثبات عصمت فاطمه با استفاده از احادیث ثقلین و سفینه==
احادیثی که عصمت اهل‌بیت(ع) را اثبات می‌کنند مانند [[حدیث ثقلین]] و [[حدیث سفینه]] نیز از جمله دلایل عصمت فاطمه(س) شمرده شده‌اند.<ref>سبحانی، پژوهشی در شناخت و عصمت امام، ۱۳۸۹ش، ص۲۷؛ محقق، عصمت از دیدگاه شیعه و اهل تسنن، ۱۳۹۱ش، ص۲۵۶.</ref> این احادیث که بر عصمت اهل‌بیت(ع) دلالت دارند، به طریق اولویت عصمت حضرت زهرا(س) را اثبات می‌کنند؛ زیرا فاطمه(س) به طور مسلم از اهل‌بیت(ع)‌ است.<ref>محقق، عصمت از دیدگاه شیعه و اهل تسنن، ۱۳۹۱ش، ص۲۵۶.</ref> به گفته [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]]، احادیثی که بر وجوب تمسک به اهل‌بیت(ع) دلالت دارند مانند [[حدیث ثقلین |حدیث ثقلین]] و [[حدیث سفینه]]، بر عصمت حضرت فاطمه(س) نیز دلالت دارند؛ زیرا وجوب تمسک فقط برای [[چهارده معصوم|معصومان]] ثابت است. شخصی که مرتکب [[گناه]] می‌شود، نه تنها تمسک و پیروی از او [[واجب]] نیست، بلکه از باب [[امر به معروف و نهی از منکر|نهی از منکر]]، منع و انکار او واجب است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۹، ص۳۴۰.</ref>
احادیثی که عصمت اهل‌بیت(ع) را اثبات می‌کنند مانند [[حدیث ثقلین]] و [[حدیث سفینه]] نیز از جمله دلایل عصمت فاطمه(س) شمرده شده‌اند.<ref>سبحانی، پژوهشی در شناخت و عصمت امام، ۱۳۸۹ش، ص۲۷؛ محقق، عصمت از دیدگاه شیعه و اهل تسنن، ۱۳۹۱ش، ص۲۵۶.</ref>زیرا فاطمه(س) به طور مسلم از اهل‌بیت(ع)‌ است.<ref>محقق، عصمت از دیدگاه شیعه و اهل تسنن، ۱۳۹۱ش، ص۲۵۶.</ref> به گفته [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]]، احادیثی که بر وجوب تمسک به اهل‌بیت(ع) دلالت دارند مانند [[حدیث ثقلین |حدیث ثقلین]] و [[حدیث سفینه]]، بر عصمت حضرت فاطمه(س) نیز دلالت دارند؛ زیرا وجوب تمسک فقط برای [[چهارده معصوم|معصومان]] ثابت است. شخصی که مرتکب [[گناه]] می‌شود، نه تنها تمسک و پیروی از او [[واجب]] نیست، بلکه از باب [[امر به معروف و نهی از منکر|نهی از منکر]]، منع و انکار او واجب است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۹، ص۳۴۰.</ref>


در روایتی آمده است که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در [[معراج|شب معراج]]، نور فاطمه و [[امامان شیعه]] را مشاهده کرد و از خداوند پرسید اینان کیانند، ندا آمد که اینان [[امام علی علیه‌السلام|علی]]، فاطمه، [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن]]، [[امام حسین علیه‌السلام|حسین]] و فرزندان حسین هستند که پاک و معصوم‌اند.<ref>خزاز رازی، کفایة‌الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۱۸۵ و۱۸۶.</ref>
در روایتی آمده است که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در [[معراج|شب معراج]]، نور فاطمه و [[امامان شیعه]] را مشاهده کرد و از خداوند پرسید اینان کیانند، ندا آمد که اینان [[امام علی علیه‌السلام|علی]]، فاطمه، [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن]]، [[امام حسین علیه‌السلام|حسین]] و فرزندان حسین هستند که پاک و معصوم‌اند.<ref>خزاز رازی، کفایة‌الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۱۸۵ و۱۸۶.</ref>


==دیدگاه اهل‌سنت درباره عصمت حضرت فاطمه==
==دیدگاه اهل‌سنت درباره عصمت فاطمه==
برخی از [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] همچون شهاب‌الدین آلوسی (درگذشت: ۱۲۷۰ق)، مفسر قرآن، بر اساس آیه «وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَىٰ نِسَاءِ الْعَالَمِينَ؛ و [ياد كن‌] هنگامى را كه فرشتگان گفتند: «اى مريم، خداوند تو را برگزيده و پاك ساخته و تو را بر زنان جهان برترى داده است»<ref>سوره آل عمران، آیه ۴۲.</ref> [[حضرت مریم(س)|حضرت مریم]] را از گناه و آلودگی پاک دانسته و سپس فاطمه(س) را برتر از مریم(س) شمرده‌اند.<ref>نگاه کنید به آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۴۹-۱۵۰؛ مظهری، تفسیر المظهری، ۱۴۱۲ق، ج۲، قسم۱، ص۴۷ و ۴۸.</ref>
برخی از [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] همچون [[شهاب‌الدین آلوسی]] (درگذشت: ۱۲۷۰ق)، مفسر قرآن، بر اساس آیه «وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَىٰ نِسَاءِ الْعَالَمِينَ؛ و [ياد كن‌] هنگامى را كه فرشتگان گفتند: «اى مريم، خداوند تو را برگزيده و پاك ساخته و تو را بر زنان جهان برترى داده است»<ref>سوره آل عمران، آیه ۴۲.</ref> [[حضرت مریم(س)|حضرت مریم]] را از گناه و آلودگی پاک دانسته و سپس فاطمه(س) را برتر از مریم(س) شمرده‌اند.<ref>نگاه کنید به آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۴۹-۱۵۰؛ مظهری، تفسیر المظهری، ۱۴۱۲ق، ج۲، قسم۱، ص۴۷ و ۴۸.</ref>


به گفته [[حسن حسن‌زاده آملی]]، [[فخر رازی]]، [[مجتهد|فقیه]] و مفسر اهل‌سنت در قرن ششم قمری، با اینکه در همه چیز شک می‌کرد و به «امام المُشَکِّکین» معروف بود، اما در عصمت حضرت زهرا(س) شک و تردیدی نداشت.<ref>حسن‌زاده آملی، هزار و یک نکته، ۱۳۶۵ش، ص۶۰۳، نکته ۷۴۸.</ref>
به گفته [[حسن حسن‌زاده آملی]] (درگذشت: ۱۴۰۰ش) عالم شیعه، [[فخر رازی]]، مفسر اهل‌سنت در قرن ششم قمری، با اینکه در همه چیز شک می‌کرد و به «امام المُشَکِّکین» معروف بود، اما در عصمت حضرت زهرا(س) شک و تردیدی نداشت.<ref>حسن‌زاده آملی، هزار و یک نکته، ۱۳۶۵ش، ص۶۰۳، نکته ۷۴۸.</ref>


==پانویس==
==پانویس==