Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۳٬۲۷۶
ویرایش
حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←چه احادیثی معتبرند؟
P.motahari (بحث | مشارکتها) جز (←دیدگاه اهل‌سنت) |
P.motahari (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
[[کاظم مدیرشانه‌چی|کاظم مدیر شانه‌چی]] (درگذشت: [[سال ۱۳۸۱ هجری شمسی|۱۳۸۱ش]])، حدیث‌پژوه، در مقدمه کتاب علم‌الحدیث نوشته است همه علومی که در اسلام پدید آمده، بر حدیث مبتنی بوده و بدون حدیث به کمال نمی‌رسید: [[تفسیر قرآن|علم تفسیر]]، در آغاز تنها شامل روایات می‌شده است. [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] همواره با حدیث همراه بوده و در دانش [[کلام اسلامی|کلام]] و مناظره فرقه‌های اسلامی با هم، احادیث پیامبر(ص) تعیین‌کننده بود و درستی و نادرستی یک اندیشه را مشخص می‌کرد. تاریخ و سیره هم چیزی نبود، جز روایاتی که با [[اسناد|سلسله‌سند]] نقل می‌شد. در ادبیات هم سخنان پیامبر شاهد گرفته می‌شد.<ref>مدیر شانه چی، علم‌الحدیث و درایةالحدیث، ص۱-۲.</ref> | [[کاظم مدیرشانه‌چی|کاظم مدیر شانه‌چی]] (درگذشت: [[سال ۱۳۸۱ هجری شمسی|۱۳۸۱ش]])، حدیث‌پژوه، در مقدمه کتاب علم‌الحدیث نوشته است همه علومی که در اسلام پدید آمده، بر حدیث مبتنی بوده و بدون حدیث به کمال نمی‌رسید: [[تفسیر قرآن|علم تفسیر]]، در آغاز تنها شامل روایات می‌شده است. [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] همواره با حدیث همراه بوده و در دانش [[کلام اسلامی|کلام]] و مناظره فرقه‌های اسلامی با هم، احادیث پیامبر(ص) تعیین‌کننده بود و درستی و نادرستی یک اندیشه را مشخص می‌کرد. تاریخ و سیره هم چیزی نبود، جز روایاتی که با [[اسناد|سلسله‌سند]] نقل می‌شد. در ادبیات هم سخنان پیامبر شاهد گرفته می‌شد.<ref>مدیر شانه چی، علم‌الحدیث و درایةالحدیث، ص۱-۲.</ref> | ||
==کتابت حدیث== | ==کتابت حدیث== | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۲: | ||
=== چه احادیثی معتبرند؟ === | === چه احادیثی معتبرند؟ === | ||
بحث از حجیت و اعتبار احادیث، مسئله‌ای است در حوزه دانش [[اصول فقه|اصول‌فقه]].<ref> فضلی، اصول‌الحدیث، ۱۴۲۰ق، ص۸۱.</ref> به‌گفته عبدالهادی فضلی، اصولیان در خصوص حجیت حدیث متواتر، از آنجا که یقین‌آور است، اتفاق‌نظر دارند.<ref> فضلی، اصول‌الحدیث، ۱۴۲۰ق، ص۸۱-۸۲؛ برای نمونه نگاه کنید به شیخ انصاری، فرائدالاصول، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۳۸؛ آخوند خراسانی، کفایةالاصول، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۳۱۱.</ref> اصولیان همچنین حجیت خبر واحدی را که همراه با قرائن علم‌آور باشد، می‌پذیرند و تردیدی در آن ندارند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ انصاری، فرائدالاصول، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۳۸؛ آخوند خراسانی، کفایةالاصول، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۳۱۱؛ مظفر، اصول‌الفقه، ۱۴۳۰ق، ج۳، ص۷۲.</ref> اما درباره خبر | بحث از حجیت و اعتبار احادیث، مسئله‌ای است در حوزه دانش [[اصول فقه|اصول‌فقه]].<ref> فضلی، اصول‌الحدیث، ۱۴۲۰ق، ص۸۱.</ref> به‌گفته عبدالهادی فضلی، اصولیان در خصوص حجیت حدیث متواتر، از آنجا که یقین‌آور است، اتفاق‌نظر دارند.<ref> فضلی، اصول‌الحدیث، ۱۴۲۰ق، ص۸۱-۸۲؛ برای نمونه نگاه کنید به شیخ انصاری، فرائدالاصول، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۳۸؛ آخوند خراسانی، کفایةالاصول، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۳۱۱.</ref> اصولیان همچنین حجیت خبر واحدی را که همراه با قرائن علم‌آور باشد، می‌پذیرند و تردیدی در آن ندارند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ انصاری، فرائدالاصول، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۳۸؛ آخوند خراسانی، کفایةالاصول، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۳۱۱؛ مظفر، اصول‌الفقه، ۱۴۳۰ق، ج۳، ص۷۲.</ref> اما درباره خبر واحدی که همراه با قرائن علم‌آور نباشد، اختلاف‌نظر فراوان دارند:<ref>مظفر، اصول‌الفقه، ۱۴۳۰ق، ج۳، ص۷۲؛ فضلی، اصول‌الحدیث، ۱۴۲۰ق، ص۸۸.</ref> | ||
گروهی از فقیهان متقدم شیعه، ازجمله [[سید مرتضی|سید مرتَضی]] و [[ابن‌ادریس حلی|ابن‌ادریس]]، چنین حدیثی را حجت نمی‌دانستند.<ref>جناتی، منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامى، ۱۳۷۰ش، ص۱۰۵-۱۰۶؛ آخوند خراسانی، کفایةالاصول، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۳۱۱-۳۱۲.</ref> اما به‌گفته [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]] اکثر قریب به اتفاق [[مجتهد|فقیهان]] شیعه، خبر واحد را به‌طور کلی حجت می‌دانند؛<ref>شیخ انصاری، فرائدالأصول، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۳۷.</ref> ولی معیارهایی برای پذیرش آن مطرح می‌کنند و در خصوص این معیارها اختلاف‌نظر دارند.<ref>شیخ انصاری، فرائدالأصول، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۴۰-۲۴۱.</ref> | گروهی از فقیهان متقدم شیعه، ازجمله [[سید مرتضی|سید مرتَضی]] و [[ابن‌ادریس حلی|ابن‌ادریس]]، چنین حدیثی را حجت نمی‌دانستند.<ref>جناتی، منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامى، ۱۳۷۰ش، ص۱۰۵-۱۰۶؛ آخوند خراسانی، کفایةالاصول، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۳۱۱-۳۱۲.</ref> اما به‌گفته [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]] اکثر قریب به اتفاق [[مجتهد|فقیهان]] شیعه، خبر واحد را به‌طور کلی حجت می‌دانند؛<ref>شیخ انصاری، فرائدالأصول، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۳۷.</ref> ولی معیارهایی برای پذیرش آن مطرح می‌کنند و در خصوص این معیارها اختلاف‌نظر دارند.<ref>شیخ انصاری، فرائدالأصول، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۴۰-۲۴۱.</ref> | ||
| خط ۹۰: | خط ۸۸: | ||
به برخی از اخباریان نسبت می‌دهند که همه اخبار واحدی را که در کتب معتبر حدیثی شیعه آمده باشد، معتبر می‌دانند.<ref>شیخ انصاری، فرائدالأصول، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۴۰-۲۴۱.</ref> کسانی علاوه بر این شرط، معیار مخالف نبودن حدیث با مشهور را مطرح کرده‌اند.<ref>شیخ انصاری، فرائدالأصول، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۴۱.</ref> جمعی دیگر می‌گویند حدیثی را می‌پذیریم که راویانش عادل باشند.<ref>شیخ انصاری، فرائدالأصول، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۴۱.</ref> به‌گزارش عبدالهادی فضلی، دیدگاه بیشتر عالمان شیعه این است که تنها، خبر واحدی حجیت دارد که سلسله راویان آن [[ثقه]] باشند.<ref>فضلی، اصول‌الحدیث، ۱۴۲۰ق، ص۸۹-۹۰.</ref> | به برخی از اخباریان نسبت می‌دهند که همه اخبار واحدی را که در کتب معتبر حدیثی شیعه آمده باشد، معتبر می‌دانند.<ref>شیخ انصاری، فرائدالأصول، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۴۰-۲۴۱.</ref> کسانی علاوه بر این شرط، معیار مخالف نبودن حدیث با مشهور را مطرح کرده‌اند.<ref>شیخ انصاری، فرائدالأصول، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۴۱.</ref> جمعی دیگر می‌گویند حدیثی را می‌پذیریم که راویانش عادل باشند.<ref>شیخ انصاری، فرائدالأصول، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۴۱.</ref> به‌گزارش عبدالهادی فضلی، دیدگاه بیشتر عالمان شیعه این است که تنها، خبر واحدی حجیت دارد که سلسله راویان آن [[ثقه]] باشند.<ref>فضلی، اصول‌الحدیث، ۱۴۲۰ق، ص۸۹-۹۰.</ref> | ||
===دیدگاه اهل‌سنت=== | ==== دیدگاه اهل‌سنت ==== | ||
به‌گزارش شوکانی، فقیه سنی (درگذشت: ۱۲۵۰ق)، اهل‌سنت نیز در حجیت خبر متواتر حرفی ندارند و آن را علم‌آور می‌دانند؛<ref>شوکانی، ارشادالفحول، ۱۴۱۹ق/۱۹۹۹م، ج۱، ص۱۲۸.</ref> اما درباره حجیت خبر واحد صحیح<ref>شوکانی، ارشادالفحول، ۱۴۱۹ق/۱۹۹۹م، ج۱، ص۱۳۷.</ref> اختلاف دارند. بیشترشان ازجمله، احمد بن حنبل<ref>شوکانی، ارشادالفحول، ۱۴۱۹ق/۱۹۹۹م، ج۱، ص۱۳۳.</ref> بر این باورند که معتبر است.<ref>شوکانی، ارشادالفحول، ۱۴۱۹ق/۱۹۹۹م، ج۱، ص۱۳۴.</ref> برخی دیگر همچون نَظَام می‌گویند اعتبار ندارد، مگر آن‌که قرینه‌ای خارج از خود حدیث باعث شود به صدق آن یقین پیدا کنیم.<ref>شوکانی، ارشادالفحول، ج۱، ۱۴۱۹ق/۱۹۹۹م، ص۱۳۴-۱۳۵.</ref> | به‌گزارش شوکانی، فقیه سنی (درگذشت: ۱۲۵۰ق)، اهل‌سنت نیز در حجیت خبر متواتر حرفی ندارند و آن را علم‌آور می‌دانند؛<ref>شوکانی، ارشادالفحول، ۱۴۱۹ق/۱۹۹۹م، ج۱، ص۱۲۸.</ref> اما درباره حجیت خبر واحد صحیح<ref>شوکانی، ارشادالفحول، ۱۴۱۹ق/۱۹۹۹م، ج۱، ص۱۳۷.</ref> اختلاف دارند. بیشترشان ازجمله، احمد بن حنبل<ref>شوکانی، ارشادالفحول، ۱۴۱۹ق/۱۹۹۹م، ج۱، ص۱۳۳.</ref> بر این باورند که معتبر است.<ref>شوکانی، ارشادالفحول، ۱۴۱۹ق/۱۹۹۹م، ج۱، ص۱۳۴.</ref> برخی دیگر همچون نَظَام می‌گویند اعتبار ندارد، مگر آن‌که قرینه‌ای خارج از خود حدیث باعث شود به صدق آن یقین پیدا کنیم.<ref>شوکانی، ارشادالفحول، ج۱، ۱۴۱۹ق/۱۹۹۹م، ص۱۳۴-۱۳۵.</ref> | ||
| خط ۱۲۵: | خط ۱۲۳: | ||
* ناسخ و منسوخ: درباره احادیث متعارضی است که راهی برای حل تعارضشان یافت نشده است. در این صورت، حدیثی را که پیش‌تر صادر شده، منسوخ و حدیث متأخر را ناسخ می‌نامند.<ref>معارف، تاریخ عمومی حدیث، ۱۳۷۷ش، ص۱۹۱.</ref> | * ناسخ و منسوخ: درباره احادیث متعارضی است که راهی برای حل تعارضشان یافت نشده است. در این صورت، حدیثی را که پیش‌تر صادر شده، منسوخ و حدیث متأخر را ناسخ می‌نامند.<ref>معارف، تاریخ عمومی حدیث، ۱۳۷۷ش، ص۱۹۱.</ref> | ||
* [[فقه الحدیث|فقه‌الحدیث]]؛ از مبانی و ضوابط فهم متونِ روایات بحث می‌کند.<ref>نصیری، حدیث‌شناسی، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۲۱۴.</ref> | * [[فقه الحدیث|فقه‌الحدیث]]؛ از مبانی و ضوابط فهم متونِ روایات بحث می‌کند.<ref>نصیری، حدیث‌شناسی، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۲۱۴.</ref> | ||
== تأثیر حدیث بر هنر == | |||
به گفته [[کاظم مدیرشانه‌چی|کاظم مدیر شانه‌چی]]، حدیث بر ادبیات فارسی تأثیر گذاشته و آن را غنی‌تر کرده و گسترش داده است. کمتر شاعر فارسی‌زبانی یافت می‌شود که در اشعارش، حدیث به کار نبرده باشد. نکته‌های ادبی که در آن‌ها به حدیثی اشاره شده، جزو بهترین آثار در ادبیات فارسی است و اهمیت آموزشی و [[اخلاق|اخلاقی]] بسیار دارد.<ref>مدیر شانه‌چی، علم‌الحدیث و درایةالحدیث، ص۲-۳.</ref> آمیختگی حدیث در آثار شاعرانی چون [[ناصر خسرو قبادیانی|ناصرخسرو]]، [[سنائی غزنوی|سنایی]]، [[عطار نیشابوری]]، خاقانی، [[نظامی گنجوی|نظامی]]، [[مولوی]] و [[سعدی]] چنان است که بدون آشنایی با حدیث فهم اشعارشان ممکن نیست.<ref>مدیر شانه‌چی، علم‌الحدیث و درایةالحدیث، ص۲-۳.</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||