قیلوله: تفاوت میان نسخه‌ها

'''قیلوله''' یا خواب قیلوله نوعی خواب کوتاه مقارن با [[ظهر شرعی|ظهر]] است. در این که خواب قیلوله بعد از وقت [[نماز ظهر]] و یا قبل از آن است، اختلافاتی وجود دارد. در [[حدیث|روایات]] بر انجام خواب قیلوله سفارش شده است. گفته شده [[اهل‌بیت(ع)]] به خواب قیلوله در برنامه روزانه خود اهتمام داشتند. همچنین در [[قرآن|قرآن کریم]] به خواب قیلوله اشاره‌های کوتاهی شده است.

برخی از [[محدث|محدثان شیعه]] از جمله [[شیخ حر عاملی]] و [[علامه حلی]]، خواب قیلوله را [[مستحب]] دانسته و روایاتی را در این زمینه گرد آورده‌اند؛ اما بعضی محققان، استحباب این خواب را نپذیرفته‌اند و آن را صرفا ارشاد به یک کار عقلائی می‌دانند.

خواب قیلوله در متون [[اسلام|اسلامی]] مورد تأکید گفتاری و رفتاری [[اهل‌بیت(ع)|اهل‌بیت]] قرار گرفته است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، بی‌تا، ج۶، ص۵۰۱-۵۰۲.</ref> در روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] آمده که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] برای حل مشکل فراموش‌کاری یک بادیه‌نشین به او توصیه کرد که به عادت قبلی خود در انجام خواب قیلوله برگردد.<ref> شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ ق، ج۱، ص۵۰۳ و با اندکی اختلاف: حر عاملی، وسائل الشیعه، بی‌تا، ج۶، ص۵۰۱.</ref> در روایت دیگری از امام صادق(ع) چنین آمده که با خواب قیلوله، یکدیگر را بر عبادت شبانه یاری رسانید.<ref> شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ ق، ج۴، ص۱۹۹.</ref> همچنین [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم(ع)]] به [[روزه|روزه‌داران]] سفارش به خواب قیلوله کرده است.<ref> کلینی، کافی، ۱۴۰۷ ق، ج۴، ص۶۵.</ref> تأکید به خواب قیلوله در منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] نیز آمده است. در روایتی پیامبر اسلام(ص) به خواب قیلوله سفارش کرده است؛ چرا که [[شیطان]] خواب قیلوله نمی‌کند.<ref> متقی هندی، کنز العمال، ۱۴۰۱ ق، ج۷، ص۸۰۲. </ref>

سیره رفتاری [[اهل‌بیت(ع)]] نیز اشاره به خواب قیلوله دارد. مطابق نقل [[احمد بن حنبل|احمد بن حنبل]] و [[بخاری]] از [[انس بن مالک]]، اینطور آمده که پیامبر(ص) و [[صحابه|اصحاب]] بعد از [[نماز جمعه]] خواب قیلوله انجام می‌دادند.<ref> مبارکفوری، تحفة الاحوذی، ۱۹۹۰م، ج۳، ص۵۲-۵۳.</ref> در سیره [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] آمده که به خانه [[ام‌عطیه انصاری]] می‌رفت و در آنجا خواب قیلوله انجام می‌داد.<ref name=":0">ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۳۳۴؛ حسون، أعلام النساء المؤمنات، ۱۴۲۱ق، ص۲۰۳؛ ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۸، ص۴۳۸.</ref>

در [[قرآن|قرآن کریم]] نیز به خواب قیلوله اشاره شده لکن به خوبی یا بدی آن نپرداخته است. در [[آیه چهارم سوره اعراف]]، به عذاب [[کفر|کفار]] در وقت خواب نیمروزی اشاره دارد<ref> سوره اعراف، آیه۴.</ref> که بر اساس تفاسیر در مورد قوم [[شعیب (پیامبر)|شعیب]] است.<ref> فیض کاشانی، تفسیر صافی، ۱۴۱۵ ق، ج۲، ص۱۸۰.</ref> همچنین در [[آیه ۲۳ سوره فرقان]] به استراحت نیم‌روزی [[اهل بهشت]] اشاره شده است.<ref> سوره فرقان، آیه۲۴.</ref>

در اینکه زمان خواب قیلوله قبل از ظهر، مقارن و یا بعد از ظهر باشد، اختلاف است. گفته شده، مشهور چنین است که زمان خواب قیلوله قبل از ظهر شرعی است.<ref> دشتی، «تأملی بر روایات خواب قیلوله»، ص۷۵.</ref> [[علی‌اکبر غفاری|علی‌اکبر غفاری،]] حدیث‌شناس شیعه، در حاشیه [[الکافی (کتاب)|کتاب کافی]] توصیه [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم(ع)]] به قیلوله را به خواب قبل از ظهر تفسیر کرده است.<ref> غفاری، حاشیه کتاب کلینی، کافی، ۱۴۰۷ ق، ج۴، ص۶۵.</ref> در مقابل برخی باور دارند علاوه بر اینکه دلیلی برای تفسیر قیلوله به قبل از ظهر وجود ندارد؛ از لغت، فرهنگ عربی و روایات استفاده می‌شود که زمان خواب قیلوله بعد از نماز ظهر و خوردن غذای نیم‌روزی تا پیش از وقت [[نماز عصر]] است.<ref> دشتی، «تأملی بر روایات خواب قیلوله»، ص۷۵.</ref>

در روایتی، [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]]، زمان خواب قیلوله را بعد از نماز ظهر دانسته است. در این روایت، [[فضل بن شاذان نیشابوری|فضل بن شاذان]] (درگذشت: [[سال ۲۶۰ هجری قمری|۲۶۰ق]]) از امام سؤال می‌کند که چرا خداوند [[نمازهای یومیه|نمازهای پنج‌گانه]] را در این اوقات خاص قرار داده است؟ امام رضا(ع) پاسخ می‌دهد که خداوند دوست دارد اطاعت و [[عبادت]] بر کارهای روزمره از جمله خواب قیلوله مقدم شود.<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۳۹۸ش، ج۷۹، ص۳۴۹.</ref>

برخی از [[مجتهد|فقها]] باور به استحباب خواب قیلوله دارند. بدین رو [[شیخ حر عاملی|شیخ حر عاملی]] (درگذشته ۱۱۰۴ق)، فقیه و محدث امامی،  بابی در [[وسائل الشیعة (کتاب)|کتاب وسائل الشیعه]] تحت عنوان «استحباب خواب قیلوله» به آن اختصاص داده است.<ref> حر عاملی، وسائل الشیعه، بی‌تا، ج۶، ص۵۰۱. </ref> همچنین [[علامه حلی]] فقیه و متکلم شیعه ([[سال ۶۴۸ هجری قمری|۶۴۸]]-[[سال ۷۲۶ هجری قمری|۷۲۶ق]]) در [[منتهی المطلب (کتاب)|کتاب منتهی المطلب]] خواب قیلوله را مستحب شمرده است.<ref> حلی، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، ۱۴۱۲ ق، ج۱، ص۳۰۶.</ref> در مقابل بعضی از محققان، مستحب بودن خواب قیلوله را نپذیرفته‌اند. آنها مدعی‌اند توصیه [[اهل‌بیت(ع)]] به خواب قیلوله، تنها جنبه ارشادی داشته و برای توانایی جهت انجام عبادت‌های شبانه بوده است.<ref> دشتی، «تأملی بر روایات خواب قیلوله»، ص۷۳.</ref> بعضی معتقدند خواب قیلوله برای مناطقی است که روزهای طولانی و بسیار گرم دارند و فلسفه نیاز به خواب قیلوله به دو دلیل گرمای بسیار شدید و خستگی جسم است.<ref> دشتی، «تأملی بر روایات خواب قیلوله»، ص۷۳.</ref>