حق والدین: تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح نویسه‌های عربی
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) |
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) (اصلاح نویسه‌های عربی) |
||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
در جوامع حدیثی [[شیعه]] و [[اهل سنت|سنّی]] نیز بر جایگاه ویژه والدین تأکید شده و بخش مستقلی بدان اختصاص یافته است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۱۵۷ـ۱۶۳؛ مجلسی، ج ۷۱، ص ۲۲ـ۸۶؛ بخاری، ۱۴۰۱، ج ۷، ص ۶۸ـ۷۱؛ مسلم‌بن حجاج، ج ۸، ص ۲ـ۶.</ref> تا جایی که حق‌ناشناسی و نافرمانی از آنان را [[حرام]] و در زمرهٔ [[گناهان کبیره]] برشمرده‌اند.<ref>رجوع کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۷۸؛ بخاری، ۱۴۰۱ق، ج۷، ص۷۰ـ۷۱.</ref> سفارش به حق و احترام والدین در برخی کتب ادیان دیگر همچون [[عهد عتیق]] هم آمده است.<ref>رجوع کنید به کتاب مقدس، سفر لاویان، ۱۹، آیه ۲ـ۴؛ سفر خروج، ۱۲، آیه ۲۰؛ سفر تثنیه، ۵، آیه ۱۶.</ref> | در جوامع حدیثی [[شیعه]] و [[اهل سنت|سنّی]] نیز بر جایگاه ویژه والدین تأکید شده و بخش مستقلی بدان اختصاص یافته است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۱۵۷ـ۱۶۳؛ مجلسی، ج ۷۱، ص ۲۲ـ۸۶؛ بخاری، ۱۴۰۱، ج ۷، ص ۶۸ـ۷۱؛ مسلم‌بن حجاج، ج ۸، ص ۲ـ۶.</ref> تا جایی که حق‌ناشناسی و نافرمانی از آنان را [[حرام]] و در زمرهٔ [[گناهان کبیره]] برشمرده‌اند.<ref>رجوع کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۲۷۸؛ بخاری، ۱۴۰۱ق، ج۷، ص۷۰ـ۷۱.</ref> سفارش به حق و احترام والدین در برخی کتب ادیان دیگر همچون [[عهد عتیق]] هم آمده است.<ref>رجوع کنید به کتاب مقدس، سفر لاویان، ۱۹، آیه ۲ـ۴؛ سفر خروج، ۱۲، آیه ۲۰؛ سفر تثنیه، ۵، آیه ۱۶.</ref> | ||
== | ==والدین چه حقوقی دارند؟== | ||
در منابع دینی احسان، احترام<ref>ابوالسعود، تفسیر ابی السعود، ۱۹۸۳م، ج۳، ص۱۹۸.</ref> و اطاعت از والدین و تأمین نیازهای مالی آنها، در شمار حقوق پدر و مادر نسبت به فرزندان قرار گرفته است. | |||
===احسان و احترام=== | ===احسان و احترام=== | ||
{{اصلی|احسان به والدین}} | |||
احسان و احترام به والدین جزو حقوق پدر و مادر شمرده می‌شود.<ref>ابوالسعود، تفسیر ابی السعود، ۱۹۸۳م، ج۳، ص۱۹۸.</ref> [[شیخ حر عاملی|شیخ حُر عاملی]] در [[وسائل الشیعة (کتاب)|کتاب وسائل]] بخشی را به حقوق والدین اختصاص داده و در آن، احادیثی از معصومان را جمع آوری نموده که دربارهٔ نیکی، احسان و احترام نسبت به پدر و مادر است.<ref>شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۲۱، ص۵۰۵.</ref><br> | |||
در احادیث معصومان نگاه کردن به والدین [[عبادت]] <ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج ۴، ص۲۴۰ </ref> و نیک‌رفتاری با آنان از محبوب‌ترین اعمال نزد [[خدا]] <ref> بخاری، ۱۴۰۱، ص ۶۹ </ref> و رضایت ایشان شرط [[جهاد]] در راه خدا (در غیر موارد [[وجوب |وجوب عینی]]) است.<ref> ابن‌حنبل، ج ۳، ص ۷۶؛ نیز رجوع کنید به صنعانی، ج ۸، ص ۴۶۳؛ ابن‌ابی‌شیبه، ج ۶، ص ۹۹؛ ابن‌حنبل، ج ۲، ص ۱۶۵؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۱۶۰.</ref> و رضا و غضب الهی در خشنودی یا ناخشنودی والدین از فرزندانشان است. <ref> ترمذی، ج ۳، ص ۲۰۷؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص ۴۲۸.</ref> به‌علاوه، در کوتاهی کردن نسبت به رعایت به ایشان هیچ عذری پذیرفته نیست <ref> رجوع کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۱۶۲.</ref> بر این اساس، [[پیامبر اکرم]] نیکی به والدین را از عوامل فضیلت فرد بر دیگران بیان کرده <ref> رجوع کنید به ه‌مان، ج ۲، ص ۵۷ </ref> و [[امام باقر|امام باقر علیه‌السلام]] نیز آن را از ویژگی های بارز [[شیعیان]] شمرده است <ref> رجوع کنید به ه‌مان، ج ۲، ص ۷۴ </ref> ازاین‌رو، مسلمانان به نیکی در حق والدین و تحمل سختی های آن امر شده‌اند، <ref> رجوع کنید به ه‌مان، ج ۲، ص ۱۶۲؛ ابن‌بابویه، ۱۴۱۴، ج ۴، ص ۳۶۱ </ref> حتی اگر والدین آنها [[شرک|مشرک]] باشند <ref> رجوع کنید به بخاری، ۱۴۰۱، ج ۷، ص ۷۱ </ref> یا در قید حیات نباشند. <ref> رجوع کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۱۵۸.</ref> | در احادیث معصومان نگاه کردن به والدین [[عبادت]] <ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج ۴، ص۲۴۰ </ref> و نیک‌رفتاری با آنان از محبوب‌ترین اعمال نزد [[خدا]] <ref> بخاری، ۱۴۰۱، ص ۶۹ </ref> و رضایت ایشان شرط [[جهاد]] در راه خدا (در غیر موارد [[وجوب |وجوب عینی]]) است.<ref> ابن‌حنبل، ج ۳، ص ۷۶؛ نیز رجوع کنید به صنعانی، ج ۸، ص ۴۶۳؛ ابن‌ابی‌شیبه، ج ۶، ص ۹۹؛ ابن‌حنبل، ج ۲، ص ۱۶۵؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۱۶۰.</ref> و رضا و غضب الهی در خشنودی یا ناخشنودی والدین از فرزندانشان است. <ref> ترمذی، ج ۳، ص ۲۰۷؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص ۴۲۸.</ref> به‌علاوه، در کوتاهی کردن نسبت به رعایت به ایشان هیچ عذری پذیرفته نیست <ref> رجوع کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۱۶۲.</ref> بر این اساس، [[پیامبر اکرم]] نیکی به والدین را از عوامل فضیلت فرد بر دیگران بیان کرده <ref> رجوع کنید به ه‌مان، ج ۲، ص ۵۷ </ref> و [[امام باقر|امام باقر علیه‌السلام]] نیز آن را از ویژگی های بارز [[شیعیان]] شمرده است <ref> رجوع کنید به ه‌مان، ج ۲، ص ۷۴ </ref> ازاین‌رو، مسلمانان به نیکی در حق والدین و تحمل سختی های آن امر شده‌اند، <ref> رجوع کنید به ه‌مان، ج ۲، ص ۱۶۲؛ ابن‌بابویه، ۱۴۱۴، ج ۴، ص ۳۶۱ </ref> حتی اگر والدین آنها [[شرک|مشرک]] باشند <ref> رجوع کنید به بخاری، ۱۴۰۱، ج ۷، ص ۷۱ </ref> یا در قید حیات نباشند. <ref> رجوع کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۱۵۸.</ref> | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
البته اگر والدین بخواهند فرزندانشان را به [[شرک]] وادارند، <ref> رجوع کنید به عنکبوت: ۸؛ لقمان: ۱۳ـ۱۴ </ref> امر به فرمانبرداری از ایشان، به‌دلیل تعارض با اطاعت از اوامر الهی، ملغا می‌شود، هرچند همچنان موظف‌اند با پدر و مادر خویش مدارا و خوش‌رفتاری کنند. <ref> رجوع کنید به احقاف: ۱۵ </ref> و التزام به اوامر الهی و رعایت [[عدالت|عدل]] بر رضایت والدین مقدّم است و علاقه و احترام به پدر و مادر نباید موجب شود که فرزندان از مسیر [[عدل]] و [[انصاف]] خارج شوند، <ref> رجوع کنید به نساء: ۱۳۵ </ref> زیرا خویشاوندان در روز [[قیامت]] نمی‌توانند به آنان سودی برسانند. <ref> رجوع کنید به ممتحنه: ۳؛ نیز رجوع کنید به معارج: ۱۱ـ۱۲؛ عبس: ۳۴ـ۳۵ </ref> | البته اگر والدین بخواهند فرزندانشان را به [[شرک]] وادارند، <ref> رجوع کنید به عنکبوت: ۸؛ لقمان: ۱۳ـ۱۴ </ref> امر به فرمانبرداری از ایشان، به‌دلیل تعارض با اطاعت از اوامر الهی، ملغا می‌شود، هرچند همچنان موظف‌اند با پدر و مادر خویش مدارا و خوش‌رفتاری کنند. <ref> رجوع کنید به احقاف: ۱۵ </ref> و التزام به اوامر الهی و رعایت [[عدالت|عدل]] بر رضایت والدین مقدّم است و علاقه و احترام به پدر و مادر نباید موجب شود که فرزندان از مسیر [[عدل]] و [[انصاف]] خارج شوند، <ref> رجوع کنید به نساء: ۱۳۵ </ref> زیرا خویشاوندان در روز [[قیامت]] نمی‌توانند به آنان سودی برسانند. <ref> رجوع کنید به ممتحنه: ۳؛ نیز رجوع کنید به معارج: ۱۱ـ۱۲؛ عبس: ۳۴ـ۳۵ </ref> | ||
خوش‌رفتاری (برّ) با آنان و اطاعت از ایشان را رفتاری عقلانی <ref> رجوع کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۲۲.</ref> و حاکی از شناخت صحیح بنده از خدا دانسته <ref>رجوع کنید به مصباح الشریعة، ص۷۰ </ref> | |||
در پاره‌ای [[سوره‌های مدنی|آیات مدنی]]، به فرزندان توصیه شده است که حقوق مالی و اقتصادی والدین را رعایت کنند. فرزندان باید از اموالشان به پدر و مادر [[انفاق]] کنند و در وصیت و [[ارث در قرآن|میراث]] سهم والدین را، آن‌گونه که دستور داده شده است، در نظر بگیرند. <ref> رجوع کنید به بقره: ۱۸۰، ۲۱۵؛ نساء: ۱۱؛ طبری؛ طوسی، التبیان، ذیل همین آیات </ref> | در پاره‌ای [[سوره‌های مدنی|آیات مدنی]]، به فرزندان توصیه شده است که حقوق مالی و اقتصادی والدین را رعایت کنند. فرزندان باید از اموالشان به پدر و مادر [[انفاق]] کنند و در وصیت و [[ارث در قرآن|میراث]] سهم والدین را، آن‌گونه که دستور داده شده است، در نظر بگیرند. <ref> رجوع کنید به بقره: ۱۸۰، ۲۱۵؛ نساء: ۱۱؛ طبری؛ طوسی، التبیان، ذیل همین آیات </ref> | ||
| خط ۹۲: | خط ۹۲: | ||
*سلیمان‌بن اشعث ابوداوود، سنن ابی‌داود، چاپ سعید محمد لحام، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰. | *سلیمان‌بن اشعث ابوداوود، سنن ابی‌داود، چاپ سعید محمد لحام، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰. | ||
*سیوطی، عبدالرحمان‌بن ابی‌بکر سیوطی، الدرالمنثور فی‌التفسیر بالمأثور، چاپ نجدت نجیب، بیروت ۱۴۲۱/۲۰۰۱. | *سیوطی، عبدالرحمان‌بن ابی‌بکر سیوطی، الدرالمنثور فی‌التفسیر بالمأثور، چاپ نجدت نجیب، بیروت ۱۴۲۱/۲۰۰۱. | ||
*شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل البیت(ع) چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | |||
*طباطبائی، محمدحسین طباطبائی، المیزان فی تفسیرالقرآن، بیروت ۱۳۹۰ـ۱۳۹۴/ ۱۹۷۱ـ۱۹۷۴. | *طباطبائی، محمدحسین طباطبائی، المیزان فی تفسیرالقرآن، بیروت ۱۳۹۰ـ۱۳۹۴/ ۱۹۷۱ـ۱۹۷۴. | ||
*طبرسی، فضل‌بن حسن، مجمع‌البیان فی تفسیرالقرآن، چاپ هاشم رسولی محلاتی و فضل‌الله یزدی طباطبائی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸. | *طبرسی، فضل‌بن حسن، مجمع‌البیان فی تفسیرالقرآن، چاپ هاشم رسولی محلاتی و فضل‌الله یزدی طباطبائی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸. | ||