عجل فرجهم: تفاوت میان نسخه‌ها

«عَجِّلْ فَرَجَهم» ذکری است که در برخی از روایات شیعه، پس از صلوات ذکر شده است<ref>شیخ بهایی، مفتاح‌الفلاح، دارالکتب اسلامی، ص۸۷؛ نوری، مستدرک‌الوسائل، بیروت، ج۵، ص۷۴؛ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۳۶۸ش، ج۸۷،  ص۲۱۵.</ref> و شیعیان آن را بعد از صلوات به کار می‌برند.<ref>«[https://article.tebyan.net/190746/اهميت-فرستادن-صلوات-با-عجل-فرجهم اهمیت فرستان صلوات با عجل فرجهم]»، سایت تبیان.</ref> همراهی این دعا با صلوات را به دلیل نزدیک شدن آن به استجابت می‌دانند.<ref>الهی‌نژاد، «بررسی و تحلیل نقش دعا در تعجیل بخشی ظهور»، ص۱۰.</ref>   

طبق سلسله‌سند برخی روایات، قدمت این ذکر به امام علی(ع) برمی‌گردد.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۳۶۸ش، ج۹۵، ص۱۲۷.</ref> در دعایی که سندش به پیامبر(ص) برمی‌گردد<ref>کفعمی، بلدالامین، بی‌تا، ج۱، ص۹۱.</ref> نیز عبارت «عَجِّلْ اللّٰهُمَّ فَرَجَهُمْ» آمده است.<ref>کفعمی، بلدالامین، بی‌تا، ج۱، ص۹۶.</ref> ذکر «عجل فرجهم» در تزئین برخی مکان‌های مذهبی شیعیان، همچون کتیبه‌های [[مسجد جامع اصفهان]] و [[حرم حضرت معصومه(س)]] به همراه صلوات به کار رفته است.<ref>قوچانی، «خط بنایی معقلی، تجلی علی (ع) بر خط کوفی بنایی»، ص۹۱؛ ستوده، «کتیبه‌های آستانه مقدسه قم»، ص۳۳.</ref>  

معنای واژه فَرَج را دور شدن از اندوه و رفع گرفتاری دانسته‌اند.<ref>دهخدا ذیل واژه فرج.</ref> به گفته پژوهشگران، دعا برای فرج نیز گاهی به معنای عام فرج یعنی گشایش در کارِ اهل‌بیت(ع) و مومنان است{{یاد|طبق دیدگاه برخی صاحب‌نظران، فرج و گشایش در کار اهل بیت(ع) به معنای تبیین احکام دین و اجرای آن‌ها است و این به ضرورت تشکیل [[حکومت اسلامی]] اشاره دارد («[https://www.masjed.ir/fa/newsagency/31934/Qaem معنای وعجل فرجهم چیست؟]»، خبرگزاری مسجد).}} و گاهی در معنای خاص فرج یعنی [[ظهور امام زمان]] به کار رفته است.<ref>الهی‌نژاد، «بررسی و تحلیل نقش دعا در تعجیل بخشی ظهور»، ص۱۰. یزدی‌نژاد، «چند نکته در معنای حدیث امر به دعای فرج» ص۲۶۳-۲۶۴.</ref> این ذکر در متن برخی دعاها به صورت «عَجِّلْ فَرَجَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ»<ref>شیخ بهایی، مفتاح الفلاح، دارالکتب اسلامی، ص۸۷.</ref> یا «عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِیَائِکَ»<ref>کفعمی، البلدالأمین، بی‌تا، ج۱، ص۲۴۴.</ref> آمده است؛ اما در متن‌هایی همچون زیارت صبح‌گاهی [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام زمان(عج)]] عبارت «عجَل فرَجه» آمده است.<ref>نوری، مستدرک‌الوسائل، بیروت، ج۵، ص۷۴.</ref> همچنین در بعضی از احادیث شیعه بعد از این ذکر، عبارت «وَ أَهْلِکْ عَدُوَّهُمْ» (دشمنانشان را هلاک ساز) و عبارات مشابه آن آمده است.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۳۶۸ش، ج۸۷، ص۸۲؛ شیخ طوسی، مصباح المجتهد، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۶۵؛ کفعمی، بلدالأمین، بی‌تا، ج۱، ص۷۱.</ref>  

 

در روایات شیعه، صلوات با «عجل فرجهم» را در مواقعی چون روز جمعه و در بعد از ظهر پنجشنبه مستحب دانسته‌اند<ref>مجلسی، بحارالأنوار، ۱۳۶۸ش، ج۸۷، ص۲۱۵.</ref> و برای آن خواصی ذکر کرده‌اند. در روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده که هر کس بعد از نماز صبح و ظهر صلوات با «عجل فرجهم» بفرستد پیش از مرگش قائم را خواهد دید.<ref>نوری، مستدرک الوسائل، بیروت، ج۵، ص۹۶.</ref> [[شفاعت]] شدن در روز قیامت،<ref>مجلسی، بحارالأنوار، ۱۳۶۸ش، ج۸۶، ص۳۵۳.</ref> در امان بودن جان<ref>مستدرک الوسائل، ج۶، بیروت، ص۹۷.</ref> و دفع خطر جانوران نیز از دیگر خواص این ذکر بیان شده است.<ref>طبرسی، مکارم الاخلاق، ۱۳۷۰ش، ص۲۹۱.</ref>  

طبق [[فتوا|استفتائی]] که از برخی فقیهان شیعه شده است، گفتن عبارت «عجل فرجهم» پس از صلوات [[تشهد]] تحت شرایطی [[مباح|جایز]] است. [[میرزا جواد تبریزی|آیت‌الله تبریزی]] و [[سید علی حسینی سیستانی|سیستانی]] این ذکر را بعدا از صلوات تشهد جایز دانسته‌اند. از نظر [[محمدتقی بهجت|آیت‌الله بهجت]] و [[محمد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی]]، اگر به نیّت [[دعا]] باشد اشکال ندارد. از نظر [[سید علی حسینی خامنه‌ای|آیت‌الله خامنه‌ای]]، [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی]] و [[حسین نوری همدانی|نوری همدانی]] اگر به قصد ورود (یعنی به نیست عملی که خداوند به آن دستور داده است) نباشد اشکال ندارد؛ اما از نظر [[ناصر مکارم شیرازی|آیت‌الله مکارم شیرازی]] نمازگزار نباید به طور مداوم این ذکر را به صلوات تشهد اضافه کند و احتیاط در آن است که این کار را نکند.<ref>مکارم شیرازی، استفتائات جدید، ۱۴۲۷ق، ج۲، ص ۱۰۷، س ۲۶۳؛ نوری همدانی، هزار و یک مساله فقهی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۵۹؛ صافی گلپایگانی، جامع الاحکام، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۷۳؛ سیستانی، «[https://www.sistani.org/persian/qa/0855/ پرسش و پاسخ: تشهد]»، سایت دفتر آیت‌الله سیستانی؛ واحد پاسخگویی به سوالت جامعة الزهرا(س)، «دانسته‌ها: فقه وزندگی»، ص۵۵.</ref>