حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

==روش‌های حدیث‌نگاری==

{{همچنین| خبر واحد|حدیث متواتر}}

خبر متواتر را هم در دو قسمِ لفظی و معنوی جای می‌دهند: متواتر لفظی آن است که مضمونی را با الفاظ و عبارات یکسان روایت کنند؛ مانند حدیث [[خطبه غدیر|«مَن کُنتُ مولاه فهذا علی مولاه»]]. متواتر معنوی آن است که مضمونی مشترک، با عبارات و الفاظ گوناگون نقل شود؛<ref>سبحانی، اصول الحدیث و احکامه، دار احیاء التراث العربی، ص۳۵.</ref> مانند احادیث مربوط به [[ظهور امام زمان|ظهور مهدی(ع)]] که الفاظشان مختلف است و به حد تواتر نمی‌رسد؛ اما مضمون مشترکشان در خصوص ظهور مهدی متواتر است.<ref>فضلی، اصول‌الحدیث، ۱۴۲۰ق، ص۸۰.</ref>

بحث از حجیت و اعتبار احادیث، مسئله‌ای است در حوزه دانش [[اصول فقه|اصول‌فقه]].<ref> فضلی، اصول‌الحدیث، ۱۴۲۰ق، ص۸۱.</ref> به‌گفته عبدالهادی فضلی، اصولیان در خصوص حجیت حدیث متواتر، از‌ آنجا که یقین‌آور است، اتفاق‌نظر دارند.<ref> فضلی، اصول‌الحدیث، ۱۴۲۰ق، ص۸۱-۸۲؛ برای نمونه نگاه کنید به شیخ انصاری، فرائدالاصول، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۳۸؛ آخوند خراسانی، کفایةالاصول، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۳۱۱.</ref> اصولیان همچنین حجیت خبر واحدی را که همراه با قرائن علم‌آور باشد، می‌پذیرند و تردیدی در آن ندارند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ انصاری، فرائدالاصول، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۳۸؛ آخوند خراسانی، کفایةالاصول، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۳۱۱؛ مظفر، اصول‌الفقه، ۱۴۳۰ق، ج۳، ص۷۲.</ref> اما درباره خبر واحدی که همراه با قرائن علم‌آور نباشد، اختلاف‌نظر فراوان دارند:<ref>مظفر، اصول‌الفقه، ۱۴۳۰ق، ج۳، ص۷۲؛ فضلی، اصول‌الحدیث، ۱۴۲۰ق، ص۸۸.</ref>

به برخی از اخباریان نسبت می‌دهند که همه اخبار واحدی را که در کتب معتبر حدیثی شیعه آمده باشد، معتبر می‌دانند.<ref>شیخ انصاری، فرائدالأصول، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۴۰-۲۴۱.</ref> کسانی علاوه بر این شرط، معیار مخالف نبودن حدیث با مشهور را مطرح کرده‌اند.<ref>شیخ انصاری، فرائدالأصول، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۴۱.</ref> جمعی دیگر می‌گویند حدیثی را می‌پذیریم که راویانش عادل باشند.<ref>شیخ انصاری، فرائدالأصول، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۴۱.</ref> به‌گزارش عبدالهادی فضلی، دیدگاه بیشتر عالمان شیعه این است که خبر واحدی حجیت دارد که سلسله راویان آن [[ثقه]] باشند.<ref>فضلی، اصول‌الحدیث، ۱۴۲۰ق، ص۸۹-۹۰.</ref>

به‌گزارش شوکانی، [[مجتهد|فقیه]] سنی (درگذشت: ۱۲۵۰ق)، عالمان [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نیز در حجیت خبر متواتر حرفی ندارند و آن را علم‌آور می‌دانند؛<ref>شوکانی، ارشادالفحول، ۱۴۱۹ق/۱۹۹۹م، ج۱، ص۱۲۸.</ref> اما درباره حجیت خبر واحد صحیح<ref>شوکانی، ارشادالفحول، ۱۴۱۹ق/۱۹۹۹م، ج۱، ص۱۳۷.</ref> اختلاف دارند. بیشترشان ازجمله، [[احمد بن حنبل]]<ref>شوکانی، ارشادالفحول، ۱۴۱۹ق/۱۹۹۹م، ج۱، ص۱۳۳.</ref> بر این باورند که معتبر است.<ref>شوکانی، ارشادالفحول، ۱۴۱۹ق/۱۹۹۹م، ج۱، ص۱۳۴.</ref> برخی دیگر همچون نَظّام می‌گویند اعتبار ندارد، مگر‌ آن‌که قرینه‌ای خارج از خود حدیث باعث شود به صدق آن یقین پیدا کنیم.<ref>شوکانی، ارشادالفحول، ج۱، ۱۴۱۹ق/۱۹۹۹م، ص۱۳۴-۱۳۵.</ref>