ما منا الا مقتول شهید: تفاوت میان نسخه‌ها

«ما منّا الا مقتولٌ شهیدٌ» (هیچ یک از ما نیست مگر این که کشته و شهید است)، مضمون چند حدیث است که بر اساس آن به [[شهادت]] همه [[امامان شیعه|ائمه(ع)]] یا [[اهل‌بیت(ع)]]<ref>عاملی، الصحيح من سيرة النبی الأعظم، ۱۴۲۶ق، ج۳۳، ص۱۸۲.</ref>، حتی آنانی که دلایل تاریخی قابل‌اتکایی برای شهادت آنان وجود ندارد، حکم شده است.<ref>امینی و اشکانی آقبلاغ، «روایت ما منا الا مقتول او مسموم در ترازوی نقد»، ص۲۰۳؛ محسنی، صراط الحق، ۱۴۲۸ق، ج۳، ص۳۰۷.</ref> [[شیخ صدوق]] با اتکا به این روایت، و روایات مشابه آن، شهادت همه [[چهارده معصوم|معصومان(ع)]] را نتیجه گرفته و آن را جزء [[امامیه|اعتقادات شیعه]] قلمداد کرده و کسی که معتقد به آن نباشد را [[کفر|کافر]] و خارج از اسلام دانسته است.<ref>صدوق، الاعتقادات، ۱۴۱۳ق، ص۹۹.</ref>  

برخی [[مناقب‌نگاری|مناقب‌نگاران]] ائمه(ع)، مانند [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]]<ref>طبرسی، إعلام الورى، دارالکتب الاسلامیة، ص۳۶۷.</ref>، [[ابن‌شهرآشوب]]<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ۱۴۳۱ق، ج۵، ص۱۶۵.</ref> و [[علی بن عیسی اربلی|اربلی]]<ref>اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۴۳۰.</ref> تأکید کرده‌اند که بسیاری از عالمان شیعه بر اساس این روایت به شهادت همه [[امامان شیعه|ائمه(ع)]] معتقد شده‌اند.<ref>عاملی، الصحيح من سيرة النبی الأعظم، ۱۴۲۶ق، ج۳۳، ص۱۸۴.</ref> [[محمدباقر مجلسی|مجلسی]] یک باب از احادیث [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]] را به این موضوع اختصاص داده که اهل‌بیت(ع) جز با شهادت از دنیا نمی‌روند<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳، ج۲۷، ص۲۰۷.</ref> و در انتهای باب تصریح می‌کند که با وجود کثرت این روایات نمی‌توان آنها را رد کرد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳، ج۲۷، ص۲۱۶.</ref> نیز این روایات مستند نظریه شهادت [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام مهدی(ع)]] پس از دوران ظهور قرار گرفته‌اند.<ref>سلیمیان، «تحلیل نظریه شهادت امام مهدی(ع) از نگاه روایات»، ص۵۲.</ref> [[سید محمدکاظم قزوینی|قزوینی]] پژوهشگر زندگانی اهل‌بیت(ع) تصریح می‌کند که هر چند هیچ دلیلی بر قتل یا مسموم شدن امام مهدی(ع) نداریم، بر اساس این روایات او به مرگ طبیعی از دنیا نخواهد رفت.<ref>قزوینی، الامام المهدی من المهد الی الظهور، ۱۴۲۷ق، ص۶۳۸-۶۳۹.</ref> با این حال، استناد به این روایات از سوی برخی عالمان و نویسندگان مورد تشکیک قرار گرفته است.<ref>امینی و اشکانی آقبلاغ، «روایت ما منا الا مقتول او مسموم در ترازوی نقد»، ص۲۱۴؛ سلیمیان، «تحلیل نظریه شهادت امام مهدی(ع) از نگاه روایات».</ref>  

محققان، قدیمی‌ترین منابع روایی که حدیث «ما منا الا مقتول شهید» در آن نقل شده را برخی از آثار [[شیخ صدوق]] دانسته‌اند.<ref>امینی و اشکانی آقبلاغ، «روایت ما منا الا مقتول او مسموم در ترازوی نقد»، ص۲۰۴.</ref> صدوق این روایت را در کتاب‌های [[عیون اخبار الرضا (کتاب)|عیون اخبار الرضا]]،<ref>صدوق، عيون أخبار الرضا عليه السلام‏، نشر جهان، ج۲، ص۲۰۳.</ref> [[من لایحضره الفقیه (کتاب)|من لا یحضره الفقیه]]<ref>صدوق، من لا يحضره الفقيه، ۱۴۱۳ق،‏ ج۲، ص۵۸۵.</ref> و [[الامالی (شیخ صدوق)|الامالی]]<ref>صدوق، الأمالی‏، ۱۳۷۶ش، ص۶۳.</ref> آورده است. پس از شیخ صدوق شاگرد او، [[علی بن محمد خزاز قمی|علی بن محمد خزاز]]، دو روایت به همین مضمون را با اسنادی متفاوت<ref>سلیمیان، «تحلیل نظریه شهادت امام مهدی(ع) از نگاه روایات»، ص۵۴</ref> در کتاب خود، [[کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر (کتاب)|کفایة الاثر]]،<ref>خزاز رازى، كفاية الأثر، ۱۴۰۱ق، ص۱۶۲؛ خزاز رازى، كفاية الأثر، ۱۴۰۱ق، ص۲۲۷.</ref> نقل کرده است.<ref>امینی و اشکانی آقبلاغ، «روایت ما منا الا مقتول او مسموم در ترازوی نقد»، ص۲۰۴.</ref> منبع سایر کتاب‌های روایی و تفسیری چون [[بحار الانوار (کتاب)|بحارالانوار]]،<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۹، ص۳۲.</ref> [[وسائل الشیعة (کتاب)|وسائل الشیعه]]،<ref>حر عاملی، وسائل الشيعة، ۱۴۰۹ق، ج۱۴، ص۵۶۸.</ref> [[تفسیر الصافی (کتاب)|تفسیر صافی]]<ref>فیض کاشانی، التفسير الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۵۱۳.</ref> و [[تفسیر نور الثقلین (کتاب)|تفسیر نور الثقلین]]،<ref>عروسى حويزى، تفسير نور الثقلين، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۵۶۵.</ref> که این روایت با صورت‌های مختلف در آنها آمده، کتاب‌های صدوق و شاگردش خزاز قلمداد شده است.<ref>امینی و اشکانی آقبلاغ، «روایت ما منا الا مقتول او مسموم در ترازوی نقد»، ص۲۰۴-۲۰۵.</ref>