حوقله: تفاوت میان نسخه‌ها

برخی در تفاوت حول و قُوّه گفته‌اند: حول، توان تصرّف و تغییر است در حالی که قوّه، منشأ افعال سخت است.<ref>عسکری، معجم الفروق اللغویة، ۱۴۱۲ق، ص۲۰۴ و۲۰۵.</ref> در روایتی از [[امام علی(ع)]] در تفسیر «لاحَولَ وَ لاقُوَّةَ إِلّا بِاللّه» آمده است:  مانعی از [[گناه|گناهان]] و نیرویی بر طاعات نیست مگر به استعانت و [[توفیق]] الهی.<ref>عسکری، معجم الفروق اللغویة، ۱۴۱۲ق، ص۲۰۵.</ref>

در احادیث، ذکر «لا حَولَ ولا قُوّةَ إلّا بِاللّه»، به سه گونه تفسیر شده است:

در حدیثی از رسول اکرم(ص) آمده است: لا حَولَ عَن مَعصِیةِ اللّه ِ إلّا بِقُوَّةِ اللّه ِ، ولا قُوَّةَ عَلی طاعَةِ اللّه ِ إلّا بِعَونِ اللّه ِ.<ref>مرآة العقول، ج۱۲، ص۲۱۳</ref> هیچ بازدارنده‌ای از معصیت خدا نیست مگر به نیروی خدا، و هیچ توانی بر طاعت خدا نیست مگر به کمک خدا.

 

مطابق این تفسیر مالکیت انسان، در طول مالکیت خداوند متعال است، نه در عرض او، و در مالکیت طولی نیز خدا به مالکیت، سزاوارتر است تا انسان؛ زیرا مالکیت انسان، در ابتدا و ادامه‌اش وابسته به خواست و [[اراده الهی]] است. از امام علی(ع) در تبیین معنای «حوقله» روایت شده است که: إنّا لا نَملِکُ مَعَ اللّه ِ شَیئا، ولا نَملِکُ إلّا ما مَلَّکَنا، فَمَتی مَلَّکَنا ما هُوَ أملَکُ بِهِ مِنّا کَلَّفَنا، ومَتی أخَذَهُ مِنّا وَضَعَ تَکلیفَهُ عَنّا.<ref>مرآة العقول، ج۱۲، ص۲۱۳</ref> ما در کنار خدا مالک چیزی نیستیم، و تنها مالک آن چیزی هستیم که او به مالکیت ما درآورده است. پس تا آن گاه که او چیزی را که به مالکیت آن اولی از ماست در اختیار ما نهاده است، ما را [[مکلف|مکلّف]] نموده و آن گاه که آن را از ما بگیرد، تکلیف خود را نیز از عهده ما برمی‌دارد.

تفسیر سوم، تفسیر به لازم است، بدین معنا که وقتی انسان باور کند که توان و مالکیت او در طول قدرت و مالکیت خداست و بدون [[اراده تکوینی]] خداوند متعال، هیچ کاری از هیچ کس ساخته نیست و او تواناترین و بهترین کارگزار است، همه کارهای خود را به او واگذار می‌نماید. پیامبر(ص) فرمود: إذا قالَ العَبدُ: «لا حَولَ ولا قُوَّةَ إلّا بِاللّهِ» فَقَد فَوَّضَ أمرَهُ إلَی اللّه ِ، وحَقٌّ عَلَی اللّه ِ أن یکفِیهُ.<ref>بحارالانوار، ج۹۰، ص۱۸۹</ref> هر گاه بنده بگوید: «هیچ نیرو و توانی نیست مگر به مدد خداوند»، در واقع، کار خود را به خدا واگذاشته است و بر خداست که برایش کارسازی کند.

 

به سخن دیگر، کسی حقیقتا شایستگی گفتن «لا حول و لا قوّة إلّا باللّه» را دارد که به مرتبه [[توحید افعالی]] رسیده باشد؛ زیرا تا به این پایه از [[توحید]] نرسد، نمی‌تواند به طور مطلق، توان را از خود، سلب و به خداوند متعال منسوب نماید. [[علی(ع)]]، در پاسخ پرسشی از معنای این عبارت، فرمود: «ما در برابر خدا از خود اختیاری نداریم و جز قدرتی که او به ما ارزانی کند قدرتی نداریم (قدرت و اختیار ما ذاتی نیست)؛ پس چون ما را مالک آن قدرت که خود بدان سزاوارتر است گرداند، [[مکلف]] می‌شویم و اگر آن قدرت را از ما بگیرد تکلیف را از ما برمی‌دارد».<ref>نهج البلاغة، حکمت ۴۰۴</ref>

احادیث دیگر، این ذکر را این گونه معنا کرده‌اند؛ ما هیچ نیرویی برای ترک [[معصیت]] یا انجام [[طاعت]]، جز با کمک خدا نداریم<ref>رک. به ابن بابویه، ۱۳۶۱ش، ص۲۱</ref>بنابراین، هرکس این عبارت را بگوید کار خود را به [[خدا]] سپرده است.<ref>همو، ۱۳۶۲ش، ج ۱، ص۲۹۹</ref>