بیع الخیار: تفاوت میان نسخه‌ها

== مفهوم بیع الخیار ==

بیع الخیار یعنی این که شخصی کالایی را بفروشد و شرط کند که اگر طی مدت مشخصی مبلغی را که از مشتری دریافت کرده به او برگرداند، مشتری نیز کالای فروخته شده را به فروشنده برگرداند.<ref>علامه حلی، تذکره الفقهاء، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۵۹؛ مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۱۷؛ فاضل لنکرانی، [http://fazellankarani.com/persian/lesson/2518/ «مکاسب/خیارات»]، وبگاه محمدجواد فاضل لنکرانی.</ref> به گفته فقها منظور از بیع الخیار معنای لغوی آن نیست؛ بلکه معنای اصطلاحی آن است.<ref>فاضل لنکرانی، [http://fazellankarani.com/persian/lesson/2518/ «مکاسب/خیارات»]، وبگاه محمدجواد فاضل لنکرانی.</ref> به این نوع معامله، بیع شرط یا بیع به شرط گفته می‌شود.<ref>صادق‌خانی قمی، [https://www.virascience.com/thesis/798899/ «بررسی ماهیت بیع الخیار(بیع شرط) و تحولات فقهی و حقوقی آن»]، وبگاه ویراساینس.</ref> [[باقر ایروانی]]، از فقهای شیعه این تفسیر از بیع الخیار را از اختصاصات شیعه [[امامیه]] دانسته‌است.<ref>ایروانی، [https://www.eshia.ir/Feqh/Archive/text/iravani/feqh/42/430401/بيع%20الخيار بحث الفقه]، مدرسه الفقاهه.</ref>

[[شیخ طوسی]] و [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] معنای گسترده‌تری برای بیع الخیار در نظر گرفته و معتقدند که بیع الخیار شامل [[خیار مجلس]]، شرط سقوط خیار مجلس و شرط بازگرداندن کالا در صورت بازگردان مبلغ پرداختی می‌شود.<ref>شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۸و۹؛ طبرسی، المؤتلف من المختلف بین ائمه السلف، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۴۳.</ref> خیار مجلس به معنای وجود امکان فسخ معامله در زمانی است که معامله کنندگان هنوز صحنه معامله را ترک نکرده‌اند.<ref>مروارید، الینابیع الفقهیه، ۱۴۱۰ق، ج۳۵، ص۵.</ref>

به تصریح فقهای امامیه مدت زمان تعیین شده برای برگرداندن کالا و مبلغ آن، می‌تواند یک سال یا بیشتر از آن باشد.<ref>علامه حلی، تذکره الفقهاء، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۵۹</ref> [[علامه حلی]] تصریح می‌کند در صورتی که مدت زمان شرط به پایان برسد و فروشنده مبلغ را برنگرداند، معامله قطعی می‌شود و دیگر امکان [[فسخ معامله|فسخ]] وجود ندارد.<ref>علامه حلی، تذکره الفقهاء، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۶۰.</ref> [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]] و دیگر فقها، بیع الخیار را یکی از مصادیق [[خیار شرط]](داشتن حق فسخ معامله، از طریق شرط کردن) دانسته‌اند.<ref>شیخ انصاری، المکاسب، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۳۵۴؛ سبحانی، دراسات موجزه فی الخیارات والشروط، ۱۴۲۳ق، ص۲۸.</ref>

* دلائل عمومی که بر وفای به شرط تأکید دارند. مانند: المؤمنون عند شروطهم؛ مؤمنان به شروط خود وفا می‌کنند.<ref>فاضل لنکرانی، [http://fazellankarani.com/persian/lesson/2518/ «مکاسب/خیارات»]، وبگاه محمدجواد فاضل لنکرانی.</ref>

* [[خبر مستفیض|روایات مُستَفیض]] همچون مُوَثَّقه اسحاق بن عمار<ref>شیخ انصاری، المکاسب، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۳۵۴.</ref> و [[حدیث|روایت منقول]] از [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] که می‌گوید: اگر کالایی را به صورت مشروط به کسی فروختی و سپس آن را برگرداند، مالش را به او برگردان. اما اگر آن را برنگرداند، معامله قطعی می‌شود.<ref>علامه حلی، تذکره الفقهاء، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۵۹؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱۸، ص۱۹.</ref>