عمار یاسر: تفاوت میان نسخه‌ها

عمار بن یاسر بن عامر، [[کنیه]]‌اش ابویقظان، و حلیف (= هم پیمان) [[بنی مخزوم]] بود.<ref>ابن الأثیر، أسد الغابة، ج۴، ص۴۳.</ref> نسب عمار به خاندان عنس بن مالک از قبایل قحطانی و ساکن یمن می‌رسد. یاسر پدر عمار در جوانی به مکه آمد و در آنجا اقامت کرد و با ابو حذیفه که از بنی مخزوم بود پیمان بست. <ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج3، ص 308</ref>

عمار و پدر و مادرش از سابقین در اسلام بودند. وی بر اساس روایتی وی بعد از سی و چند نفر مسلمان شد و بنابر روایتی دیگر، یکی از هفت تن مسلمان نخست بود.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج4، ص 309</ref>

مشرکان، عمار را نیز مجبور به ناسزاگویی به پیامبر(ص) کردند اما پیامبر اکرم(ص) عذر او را پذیرفت و به او فرمود اگر دیگربار نیز مجبورش کردند، چنین کند. در پی این ماجرا بود که این [[آیه]] نازل شد: {{متن قرآن|مَن کفَرَ بِاللَّـهِ مِن بَعْدِ إِیمَانِهِ إِلَّا مَنْ أُکرِ هَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِیمَانِ|ترجمه=هر کس پس از ایمان آوردن خود، به خدا کفر ورزد [عذابی سخت خواهد داشت ] مگر آن کس که مجبور شده [ولی ] قلبش به ایمان اطمینان دارد.|سوره=۱۶|آیه=۱۰۶}}<ref>سوره نحل، آیه۱۰۶</ref> <ref>ابن اثیر، ج4، ص 309؛الامین، اعیان الشیعة، ج۱۳، ص۲۸</ref>

عمار در هنگام مهاجرت پیامبر به مدینه همراه آن حضرت بود و در محله قبا در ساخت مسجد قبا همکاری داشت.<ref>ابن الأثیر، أسد الغابة، ج۴، ص۴۶.</ref> عمار در مدینه از صحابه نزدیک پیامبر اسلام بود و در همه جنگ‌های آن حضرت شرکت داشت.<ref>طبقات الکبری، ج3، ص 109</ref>

عمار در کنار [[سلمان فارسی|سلمان]]، [[مقداد]]، [[ابوذر غفاری|ابوذر]] از نخستین [[شیعه|شیعیان]] دانسته شده‌اند که در زمان پیامبر(ص) بدین نام شناخته شده‌اند.<ref>ر.ک: النوبختی، فرق الشیعه، ص۱۸؛ شهابی، ادوار فقه، ج۲، ص۲۸۲.</ref>

عمار در دفاع از حق علی(ع) بر ولایت در آغاز از [[بیعت]] با [[ابوبکر]] سرباز زد.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ترجمه آیتی، ج۱، ص۵۲۴.</ref> وی در زمان [[خلیفه اول]] در [[جنگ یمامه]] شرکت کرد و در این جنگ بود که گوشش بریده شد.<ref>ابن عبدالبرّ، الاستعیاب فی معرفة الاصحاب، ج۳، ص۲۲۸.</ref>

در دوران خلافت عمر فرماندار شهر کوفه و فرمانده سپاه مسلمانان در این شهر شد.<ref>طبری، ج4، ص 144</ref> در دوران فرماندهی او بود که جنگ نهاوند روی داد و بخشی از مناطق داخلی ایران فتح شد.<ref>اخبار الطوال، ص128</ref> اما بعد از چندی از این حکم عزل شد. منابع تاریخی علت عزل وی را به روشنی بیان نکرده‌اند و برخی گزارش‌ها از نارضایتی مردم و درخواست آنان از عمر برای عزل عمار خبر داده‌اند. علت این اعتراض‌ها به روشنی ذکر نشده است؛ در یکی از این گزارش‌ها اعتراض مردم به ضعف عمار و بی‌اطلاعی وی از سیاست نسبت داده شده است.<ref>بلاذری، ص274</ref>

در زمان [[خلیفه سوم]] مشاجراتی شدید میان وی و عمار درگرفت. یکی از این موارد اعتراض عمار به تبعید ابوذر به ربذه بود که به مشاجره شدیدی بین عمار و عثمان انجامید و عمار به دستور عثمان به سختی کتک خورد. عثمان قصد داشت عمار را از مدینه تبعید کند اما با اعتراض بنی مخزوم و امام علی(ع) از این کار منصرف شد.<ref>یعقوبی،‌ج2، ص 173</ref> ماجرای برخورد و مشاجره و ضرب و شتم عمار را در هنگام اعتراض او و سایر کوفیان به شرابخواری و بی قیدی ولید بن عقبه که از سوی عثمان حاکم کوفه بود نیز دانسته‌اند.<ref>ابن قتیبه دینوری، ج1، ص 51</ref> گزارش دیگر ضرب و شتم عمار را به زمان اعتراض او به نحوه تقسیم بیت المال از سوی عثمان و در اعتراض به این سخن خلیفه دانسته‌اند که نحوه مصرف بیت‌المال را از اختیارات خود می‌دانست.<ref>البدء و التاریخ،‌ ج5، ص 202</ref>

عمار در ماجرای شورش بر عثمان با معترضان همراهی داشت. او در مصر به معترضان پیوست و در مدینه در محاصره عثمان شرکت داشت.<ref>بلاذری، ج5، ص 549</ref>

عمار یاسر از طرفداران خلافت علی(ع) بود. در زمان وفات عمر و ماجرای تشکیل شورای تعیین خلیفه، در گفتگویی با عبدالرحمن بن عوف به او توصیه کرد علی(ع) را انتخاب کند تا مردم دچار تفرقه نشوند.<ref>مقدسی، ج5، ص 191</ref> بعد از کشته شدن عثمان، عمار از جمله افرادی بود که مردم را به بیعت با علی(ع) دعوت می‌کردند. <ref>الطوسی، الأمالی، ص۷۲۸.</ref>

عمار در جنگ صفین در [[ربیع الثانی]] سال ۳۷ق.ن به شهادت رسید. پس از شهادت [[عمار]]، [[امام علی]] (ع) بر او [[نماز میت|نماز]] گزارد.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۳، ص ۲۶۲.</ref>

شهادت عمار در جنگ صفین به دست سپاهیان معاویه، همواره از عوامل سرزنش معاویه و یکی از دلایل حقانیت علی(ع) در این نبرد دانسته شده است. دلیل این مسئله، شهرت حدیثی از پیامبر(ص) بود که در آن کشندگان عمار، گروهی [[بغی|باغی]] (یعنی گروه خارج از اطاعت امام عادل) خوانده شده بودند. <ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۳، صص ۲۵۱-۲۵۳. ابن سعد، جمله مذکور را با اندکی تغییر در عبارت ولی با همان مضمون که «عمار را گروه باغی می کشد» با اسناد گوناگون نقل کرده است.</ref> ابن عبدالبر این حدیث را [[متواتر]] می‌داند و می‌گوید از صحیح‌ترین احادیث است.<ref>ابن عبدالبرّ، الاستعیاب فی معرفة الاصحاب، ج ۳، ص ۲۳۱.</ref>

[[پرونده:حمله موشکی به حرم اویس قرنی و عمار یاسر توسط وهابیون در ماه رمضان 1434.png|بندانگشتی|200px|چپ|حمله موشکی به حرم اویس قرنی و عمار یاسر]]

قبر عمار در محل شهادتش در استان رقه در کشور سوریه قرار دارد.<ref>مراقد المعارف، ج2، ص 100</ref> نویسنده کتاب اماکن زیارتی سیاحتی سوریه که این اثر را در سال 1381 نوشته در توصیف این مقبره چنین می‌نگارد: «اين مقبره در سمت راست باب على عليه السلام است. چند سالى است به اهتمام جمهورى اسلامى مقبره‏اى بسيار بزرگ و باشكوه در حال ساخت است. بر فراز مقبره عمار، گنبدى مرتفع از بتون و سيمان قرار دارد و ارتفاع و سقف مقبره نيز بسيار زياد است. قبر مطهّر او در زير اين گنبد قرار دارد.» <ref>قائدان، ص198</ref>

 

تمام نماهای خارجی بنا و صحن، با سنگ های سفید رنگ و نیز تزئینات کاشی کاری پوشیده شده و زیبایی خیره کننده ای به آن بخشیده است. زیارتگاه عمار یاسر در غرب صحن و زیارتگاه اویس قرنی در شرق صحن واقع است و بنای هر دو به یک شکل و دارای گنبد با کاشی های آبی رنگ و مناره مرتفع است. در بیرون از ضلع شرقی صحن، زیارتگاه ابی بن قیس قرار دارد که دارای گنبدی کوچک‌تر از زیارتگاه‌های عمار و اویس است.» <ref>خامه‌یار،‌ ص40</ref>

{{پانویس|اندازه=ریز|3}}

 

{{ستون-شروع|2}}

* ابن الأثیر، علی بن احمد، أسد الغابة فی معرفه الصحابه، ج۴، بیروت، دارالمعرفه، 2001م.

* ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، بیروت: دار صادر، بی‌تا.

* ابن قتیبه دینوری، احمد بن داود، اخبار الطوال، تحقيق عبد المنعم عامر مراجعه جمال الدين شيال،قم، منشورات الرضى، 1368ش.

* خامه‌یار، احمد، زیارتگاه‌های اهل بیت و اصحاب در سوریه، وقف میراث جاویدان، شماره 76، سال 1390

* طبری،‌ محمد بن جریر، تاریخ طبری،‌تحقيق محمد أبو الفضل ابراهيم ، بيروت، دار التراث ، ط الثانية، 1387/1967.

* الطوسی، الأمالی، تحقیق: قسم الدراسات الإسلامیة - مؤسسة البعثة، قم: دار الثقافة للطباعة والنشر والتوزیع، ۱۴۱۴.

* مقدسی، محمد بن طاهر، البدء و التاریخ، بور سعيد، مكتبة الثقافة الدينية،بى تا.

* [http://ensani.ir/fa/content/228233/default.aspx الگوها و اسوه ها (عمار یاسر)]

* [http://ensani.ir/fa/content/57400/default.aspx عمار یاسر; آیینه حق نما]