کشکول شیخ بهائی (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | شیخ بهائی |
| موضوع | موضوعات گوناگون |
| زبان | عربی-فارسی |
| مجموعه | ۳ جلد |
الکَشْکول معروف به کَشْکول شیخ بهائی از مشهورترین تألیفات شیخ بهایی متوفای (۱۰۳۰ق) در سه جلد و به زبان عربی و فارسی است. اشعار گوناگون، فرازهایی حکیمانه و اشاره به جملات ناب و نغز حکما و عرفا و علمای اخلاق اسلامی، ایرانی و یونانی، بخش‌های مختلف کتاب را تشکیل می‌دهد.
درباره مؤلف
محمد بن عزّالدین حسین (۹۵۳ق ۱۰۳۱/۱۰۳۰ق) متخلص به بهائی و معروف به شیخ بهائی و بهاءالدین عاملی، فقیه، محدث، حکیم، ریاضیدان و دانشمند ذوالفنون قرن ۱۰و ۱۱ق. شیخ بهائی دارای ۱۲۳ اثر در علوم دینی و شعر و ادبیات است.
معنای کشکول
معنای کشکول، کشیدن به دوش است. کَشْ به معنای کشیدن و کول، دوش و کتف را گویند و چون معمولا درویشان، زنجیر کشکول را روی دوش می‌انداختند، آن‌را کشکول خواندند.[۱] مردم در حد وُسع خود به آن‌ها کمک می‌کردند و هر کس چیزی در کشکول می‌انداخت و هر گاه کشکول را خالی می‌کردند، همه چیز در آن پیدا می‌شد. از این رو کتاب را کشکول می‌گفتند چون در بر دارنده هر نوع مطلبی بود. [۲]
انگیزه تألیف
نویسنده کتاب خواسته است تاریخ ادب دوران پس از عصر کلاسیک و پیش از عصر جدید را در ادب عرب که کمتر مورد تحقیق قرار گرفته، تا اندازه‌ای روشن کند.[۳]
شخ بهایی در مقدمه کشکول گفته که چون از تالیف کتاب مِخلاة(توبره) فارغ شدم کتابی که از هر چیزی بهترین و شیرین ترینش را دربرداشت، استخاره نموده و از خداوند طلب خیر کرده وپس از آن کتاب دومی را تالیف کردم که دربردارنده مطالبی جدید باشد و چون فرصت تنظیم و دسته بندی را نیافتم به همان حال رهایش ساختم مانند ظرفی که در آن همه چیزباشد (پر ارزش وکم ارزش) و مانند گردنبند گرانبهایی که نخش از هم گسسته و دانه هایش پخش شده به همین جهت اسمش را «کشکول» نهادم تا نام برادرش(کتاب مِخلاة) هماهنگ باشد ...این دوکتاب را هم نشین تنهاییتان و مایه انس و آسودگی خاطر و رفیق سفر و همراه در وطن قرار بدهید که متواضعانه می آموزند و مانند گلشنی پر از گل می خرامند... [۴]
ساختار کتاب
کشکول، کتابی است مفصل و بدون نظم خاص که در آن، احادیث نبوی و تفاسیر قرآنی و قواعد نحوی با داستان‌های سرگرم‌کننده و براهین هندسی و اشعار منتخب، درهم آمیخته است. بی‌نظمی کتاب، استفاده از آن را مشکل کرده است. در مقدمه کتاب گفته شده، شیخ بهایی وقت گردآوری مطالب مرتب‌شده‌ای را نداشته و توضیح داده که آن‌ها را به همان حال که بوده، رها کرده است.[۵]
محتوا
کشکول بهائی به سه جلد تقسیم شده که این تقسیم، هیچ دلالتی بر موضوع مجلدات ندارد. بر اساس تقسیم‌بندی‌هایی که محقق و مترجم این کتاب انجام داده، مطالب کتاب به بیست موضوع تقسیم می‌شود:
- سکه اول: مناجات و تضرع
- سکه دوم: معارف ناب
- سکه سوم: ظرایف
- سکه چهارم: تاریخ
- سکه پنجم: بیانات تفسیری
- سکه ششم: رسائل و نامه‌ها
- سکه هفتم: علوم و فنون
- سکه هشتم: گفتارهای حکمت‌آمیز
- سکه نهم: اشارات اخلاقی
- سکه دهم: خواب‌ها و منایا
- سکه یازدهم: حکایات
- سکه دوازدهم: ادب و ادبیات
- سکه سیزدهم: احادیث
- سکه چهاردهم: نصایح
- سکه پانزدهم: عمل و عکس‌العمل
- سکه شانزدهم: اعلام و مشاهیر
- سکه هفدهم: گفتارهای بین‌الادیانی
- سکه هجدهم: قصة العشق
- سکه نوزدهم: غرایب
- سکه بیستم: اشعار.[۶]
پانویس
یادداشت
منابع
- دوین جی استوارت؛ مترجم: معصومی همدانی،حسین؛ شیخ بهائی و «کشکول» او، نشر دانش، فروردین و اردیبهشت ۱۳۷۰ - شماره ۶۳.
- عاملی، بهاءالدین محمد، الکشکول، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۳ق.
- عاملی، بهاءالدین محمد، کشکول، گروهی از مترجمان، قم، صبح پیروزی، ۱۳۸۸ش.
- عاملی، بهاءالدین محمد، کشکول، ترجمه و تحقیق: کریم فیضی.