ویکی شیعه:شیوه ویکی‌نویسی
 | این رهنمود بخشی از شیوه‌نامهٔ ویکی شیعهٔ فارسی است. مفاد و توصیه‌های این صفحه، نمایانگر آن دسته از استانداردهای مقاله‌نویسی/ویرایش است که بسیاری از ویراستاران، با اصول بنیادیِ آن‌ها موافقند. با این که پیروی از مفاد این صفحه توصیه می‌شود، اما این مفاد جزو سیاست‌ها نیستند. در ویرایش و به‌روزرسانی این صفحه جسور باشید، ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح کردن آن تغییرات و نظرخواهی دربارهٔ آن‌ها استفاده کنید. | الگو:Ombox/shortcut |
- با مراجعه به رده:شیوه‌نامه‌های ویکی‌شیعه می‌توانید به همهٔ شیوه‌نامه‌های موجود در ویکی‌شیعه‌ی فارسی دست یابید.
| رهنمودهای ویکی شیعه | |||
|---|---|---|---|
| رفتاری | |||
| محتوایی | |||
| ویرایشی | |||
|
|||
| شیوه‌نامه | |||
| حذف | |||
هدف این شیوه‌نامه یکدست‌سازی روش نگارش مقاله‌ها در ویکی‌شیعه است؛ چرا که این کار به آسان‌تر یافتن مقاله‌ها، ویرایش آسان‌تر و آسان‌خوانی مقاله‌ها کمک خواهد کرد.
ضابطه‌های زیر نه لزوماً بهترین‌ها هستند و نه به هیچ‌وجه حرف آخر را می‌زنند، اما اگر همگان از شیوهٔ یکسانی پیروی کنند استفاده از ویکی‌شیعه چه هنگام یافتن مقاله‌ها، چه هنگام ویرایش آن‌ها و چه هنگام خواندن مقاله‌ها آسان می‌شود.
نوشتن مقاله‌های سلیس، آگاه‌کننده و بی‌طرف، بسیار مهم‌تر از قالب و شیوهٔ خاص ارایهٔ آن‌ها است.
کدگذاری
همهٔ حروف و علائم باید با استفاده از نویسهٔ صحیحشان در نوشته آورده شوند. کد نویسه‌های صحیح فارسی در استاندارد ملی ۶۲۱۹ ایران آمده‌است. درست «بی‌باک». غلط: «بي باك».
آوردن عبارت‌های عربی
باید به خاطر داشت که کد نویسهٔ بعضی حروف فارسی با معادل عربی آن‌ها متفاوت است. این نویسه‌ها بعضاً متفاوت هم نمایش داده می‌شوند. برای نمونه ي عربی (با دو نقطه زیر آن) در استاندارد یونی‌کد با کد ۱۶۱۰ و ی فارسی (که در حالت آخر بدون نقطه‌است) با کد ۱۷۴۰ مشخص می‌شود. این دو نویسه از اساس متفاوت بوده و به هیچ‌وجه نباید به جای یکدیگر به کار روند. از این رو هنگام آوردن متنی به عربی (که قاعدتاً در آن نویسه‌های عربی به کار رفته‌است) باید تمهید ویژه‌ای اندیشید.
برای آوردن عبارتی کوتاه به زبان عربی می‌توان از الگوی
{{یاء عربی|متن العربي}}
{{آغاز عربی}}
متن بلند با قابلیت استفاده از قالبهای گوناگون.
{{پایان عربی}}
توجه داشته باشید که در متن عربی باید از نویسه‌های خاص عربی استفاده کرد.
استفاده از برچسب‌های اچ‌تی‌ام‌ال
تا آنجا که ممکن است از برچسب‌های نشانه‌گذاری اچ‌تی‌ام‌ال در متن مقاله‌ها استفاده نکنید و به جای آن از برچسب‌های نشانه‌گذاری ویکی استفاده کنید. نمونه‌های نادرست استفاده از برچسب اچ‌تی‌ام‌ال:
- استفاده از کدهای اچ‌تی‌ام‌ال برای رسم جدول
- استفاده از
<p align="justify">
<p style="text-align:justify;">
- استفاده از
<i>
- استفاده از
<br />
- {{چر}}
- صورت
- /
- مخرج
نمونه: کسر «دو پنجم» به صورت
{{چر}}۲/۵ وارد می‌شود تا به صورت ۲/۵ نمایش داده شود.
- توجه
- وارد نکردن {{چر}} و جابجایی صورت و مخرج برای نمایش درست کسر در اینترنت اکسپلورر نادرست است و منجر به گیج‌کنندگی و نادرستی متن می‌شود و باید از آن اجنتناب شود.
در مورد ارقام کسری می‌توان از قابلیت‌های فرمول‌نویسی ریاضی مبتنی بر تک هم سود جست. برای توضیحات بیشتر به وش:ریاضی رجوع شود.
عنوان‌بندی مقاله‌ها
عنوان اصلی مقاله نامی است که مقالهٔ شما با آن نام در سامانهٔ ویکی‌شیعه ذخیره می‌شود. به عنوان مثال، عنوان این مقاله «ویکی‌شیعه:شیوه‌نامه» است. با استفاده از این عنوان و با واردکردن نشانی زیر می‌توان به این مقاله دست یافت:
http://fa.wikishia.net/view/ویکی‌شیعه:شیوه‌نامه
بنابراین می‌توانید از چنین پیوندی برای ساختن مقالاتی که وجود ندارند استفاده کنید. یعنی ابتدا عبارت زیر را در نوار نشانی مرورگر تایپ کنید:
http://fa.wikishia.net/view/
سپس صفحه‌کلید را فارسی نمایید و عنوان مقالهٔ دلخواه را تایپ کنید:
http://fa.wikishia.net/view/عنوان مقاله
می‌توانید از صفحهٔ ویژه‌ای که برای این کار ساخته شده‌است نیز استفاده کنید. مواردی که باید دربارهٔ عنوان اصلی مقالات به آن توجه کنید:
- عنوان مقاله باید با نویسه‌های فارسی نوشته شود. از عناوین دارای نویسه‌های غیرفارسی تا حد امکان پرهیز کنید. اینگونه عناوین در بعضی موارد مانند سرواژگان مربوط به دانش رایانه (مثل HTML) تنها برای صفحهٔ تغییرمسیر بکار برده شده‌اند.
- نباید اسامی خاص به زبان فارسی ترجمه گردند. مثلاً نباید عنوان مقاله تویین پیکس «کوه دوقلو» باشد، نمونه دیگر را می‌توان در اسامی خاص عربی ذکر کرد. به طور مثال همان‌طوری که در کتب تاریخی آمده‌است باید عنوان مقاله ابن سینا آورده شود نه پسر سینا.
- برای ساختن مقالهٔ جدید با استفاده از روش یادشده مطمئن شوید که صفحه‌کلید شما ی و ک را عربی (به شکل ي و ك) نمی‌زند.
- در عنوان مقاله نباید از نویسه‌های خاص (#،$،&،* و...) استفاده کرد.
- در عنوان اصلی مقاله نباید از اعراب (زبر و زیر و پیش و تشدید*[۱]) استفاده شود.
- به طور سنتی برای آسان‌تر شدن فرایند جستجو، «ی روی ه» (مثال: خانهٔ) در عنوان مقاله‌ها نمی‌آید.
- در دیگر موارد تا جایی که می‌شود املای درست، عنوان اصلی مقاله است حتی اگر واردکردن املا برای ناآشنایان به صفحه‌کلید فارسی دشوار باشد. با استفاده از تغییر مسیر می‌توان مشکل ناآشنایان را برطرف کرد. به طور خاص در عنوان اصلی مقاله همزه‌ها با کرسی درست نوشته باید شود. برای توضیحات بیشتر به بخش «دستور خط» در بالا بازگردید.
- تا جای ممکن در عنوان مقاله کلمه جمع بسته نشود.*[۲] درست:بادبادک غلط:بادبادک‌ها
- سرهم‌نویسی و جدانویسی و استفاده از فاصلهٔ مجازی بر طبق دستور خط که در ابتدای این مقاله درباره‌شان صحبت شد، در برگزیدن عنوان مقاله هم باید رعایت شود؛ درست : می‌گون، غلط : می گون
- در صورتی که با یک عنوان واحد چند مقالهٔ با موضوعات متفاوت وجود دارد که همگی شیوهٔ نوشتار عنوانشان یکی است (مانند محمد رسول الله و محمد رسول الله)، یا پیش‌بینی می‌کنید که در آینده چنین مسئله‌ای پیش بیاید (مانند توحید، توحید و توحید) باید در جلوی عنوان اصلی پرانتزی باز کنید و با یک کلمه عنوان مورد نظر خود را از دیگر عنوان‌ها جدا نمایید:
در این جور موارد معمولاً صفحه‌ای که عنوان بدون توضیح دارد (عاشورا) به عنوان صفحهٔ ابهام‌زدایی استفاده می‌شود. نکاتی که در استفاده از این روش باید در نظر داشته باشید:
- در انتخاب عنوان اصلی برای مقاله بین عنوان و پرانتز توضیحات یک فاصله در نظر بگیرید*[۳]؛ درست : توحید (کلام)، غلط : توحید(شهر)
- کلماتی که معمولاً داخل پرانتز استفاده می‌شوند بر حسب مورد متفاوتند اما کلمات فهرست‌شده در زیر حالت عمومی دارند:
- (کتاب) مانند توحید (کتاب)
- (سریال) مانند امام علی (مجموعه تلویزیونی)
- (شهر) مانند آوه (شهر)
تغییر مسیر
اگر احتمال داشته باشد کاربران دیگر برای دسترسی به مقاله شما، عنوان دیگری را جستجو کنند، حتماً آن عنوان را نیز ایجاد کنید و فقط تغییر مسیرش دهید به مقاله اصلی. یعنی یک مقاله یک خطی ایجاد کنید که محتوی
#تغییرمسیر [[عنوان اصلی مقاله شما] ]
ایتالیک و گیومه
برای متن ایتالیک (خوابیده به چپ) می‌توان از نوار ابزار بالای جعبه ویرایش بهره برد. نیز می‌توان از نشانگذاری
''
''این متن ایتالیک است.''
که خروجی زیر را ایجاد می‌کند:
- این متن ایتالیک است.
از ایتالیک معمولاً برای تأکید روی کلمات خاص استفاده می‌شود. در موارد زیر نیز از ایتالیک استفاده می‌شود.
عنوان‌ها
برای عنوان موارد زیر باید از ایتالیک استفاده شود:
- آثار هنرهای بصری
- آلبوم‌های موسیقی
- بازی‌های رایانه‌ای و ویدئویی
- جراید (روزنامه‌ها، مجله‌ها، و مانند آن‌ها)
- فیلم‌ها
- کتاب‌ها
- کلمات به زبان‌های غیرفارسی که به خط فارسی/عربی نوشته می‌شوند
- مجموعه‌های تلویزیونی
- نمایشنامه‌ها
در صورتیکه عنوان خاصی از میان دسته‌بندی یادشده دارای مقالهٔ مستقل است، ایجاد پیوند لازم است.
از ایتالیک معمولاً در عنوان آثار نسبتاً بلندتر استفاده می‌شود. عنوان آثار کوتاه‌تر، از جمله موارد زیر، در داخل گیومه می‌آید:
- آوازها
- شعرهای کوتاه
- داستان‌های کوتاه
- فصل‌های یک اثر بلندتر
- قسمت‌های یک مجموعهٔ تلویزیونی
- مقاله‌ها
مواردی نیز وجود دارند که عنوانشان نباید ایتالیک شود یا در گیومه بیاید:
- متون مقدس
- اسناد حقوقی و قوانین
ساختار و روش نوشتن مقاله
هر مقاله با توضیحی آغازین در یک یا چند بند (بسته به طول کل مقاله) شروع می‌شود. در مقاله‌های بلندتر مقاله به زیرعنوان‌هایی/بخش‌هایی کوچکتر تقسیم می‌شود. چیدمان یک مقالهٔ عادی به صورت زیر است.
{{برچسب‌ها}}
{{الگو جعبه اطلاعات مقاله}}
توضیح ابتدایی
== بخش نخست == /
=== زیربخش نخست === |
. |
. | متن اصلی
. |
== بخش چندم == |
=== زیربخش چندم === \
== نگارخانه ==
== جستارهای وابسته ==
== پانویس ==
{{پانوشت}}
== یادداشت ==
{{یادداشت‌ها}}
== منابع ==
{{پانویس}}
=== [منابع برای] مطالعه بیشتر ===
== پیوند به بیرون ==
{{الگو ناوبری}}
{{الگو خرد}}
{{الگو نیاز}}
{{ترتیب‌پیش‌فرض: }}
رده‌ها
میان‌ویکی
توجه شود که اصلی‌ترین عنوان‌های مربوط به بخش‌های مختلف مقاله به صورت
== عنوان بخش ==
= عنوان بخش =
در زیر پیرامون بخش‌های مختلف مقاله توضیحی آورده می‌شود.
توضیحی مختصر در ابتدای مدخل
ابتدا یک بند (پاراگراف) به عنوان مقدمه می‌آید که کلیت مقاله در آن می‌آید.
- عنوان مقاله در بند اول مقاله و اولین بار به صورت پررنگ می‌آید.
متن اصلی مقاله
قسمت‌های مختلفی با عنوان مناسب برای بخش‌های مختلف مقاله می‌آیند. هر کدام از این عنوان‌ها می‌توانند به زیرعنوان‌هایی شکسته شوند.
عبارت‌های به زبانی خارجی
اگر موضوع مقاله خودِ عبارت نوشته‌شده به زبان‌های خارجی نباشد آن عبارت نباید در متن اصلی بیاید. اگر مقاله‌نویس احساس نیاز شدید به اصل عبارت می‌کند، باید آن را در پاورقی بیاورد. اگر موضوع، خودِ عبارت خارجی باشد می‌توان آن را در متن اصلی آورد. علاوه بر این آوردن عبارت‌هایی به زبان خارجی در متن اصلی مقاله، هنگام آوردن نقل قولی که بخشی از آن به فارسی است، ایرادی ندارد. (نمونه: اشعار ملمع)
- تبصره: نام آثار کلاسیک به زبان عربی و نیز آثار فارسی‌ای که عنوانشان عبارتی عربی (حتی با نحو عربی) است از این قاعده مستثنی است. همچنین استفاده از ترکیب‌های کلیدی دوسه‌واژه‌ای در مقاله‌های تخصصی‌تر یا بخش‌های تخصصی‌تر مقاله بلامانع است. موارد مبهم با اجماع ویکی‌نویسان در صفحهٔ بحث همان مقاله حل و فصل می‌شود.
جستارهای وابسته
این قسمت دربردارندهٔ پیوندهایی به مقاله‌های مرتبط در خود ویکی‌شیعه است.
پانویس
در این قسمت توضیحات اضافه (و نیز ارجاعات بر اساس استانداردهای ذکر شده در مقاله شیوه ارجاع به منابع ذکر می‌شود.
برای ایجاد پانویس، در قسمت مورد نظر در متن اصلی مقاله دستور
<ref>آدرس منبع</ref> را وارد می‌کنید و در بخش پانویس
{{پانویس2}} را وارد می‌کنید. در این صورت به صورت خودکار، آدرس ها در زیر عنوان پانویس نمایش داده می شود و در خود متن اصلی مقاله نیز به ازای هر دستور
<ref>آدرس منبع</ref> که در متن وارد شده است، یک عدد نمایش داده می شود که با کلیک روی عدد از متن به پاورقی و برعکس منتقل می‌شوید. برای دیدن راهنمای کامل استفاده به مقاله شیوه ارجاع به منابع رجوع کنید.
منابع
منابع مقاله در بخشى جداگانه با نام «منابع» ذکر می‌شوند. لطفاً توجه کنید که بر اساس دو سیاست بنیادی اثبات‌پذیری و ممنوع‌بودن تحقیق دست‌اول، هر مطلبی باید منبع داشته باشد، تحقیقات شخصی در ویکی‌شیعه نمی‌آیند. برای اطلاع از روش درست ارجاع به منابع، به صفحهٔ ویکی‌شیعه:شیوه ارجاع به منابع مراجعه کنید.
منابع برای مطالعهٔ بیشتر
در صورتی که نویسنده منابع مفید دیگری بشناسد ولی این منابع در نوشتن مقاله مورد استفاده قرار نگرفته باشد آن‌ها را در این قسمت ذکر می‌کند.
پیوند به بیرون
در صورت نیاز به ارجاع به وب‌گاه‌های دیگر (مثلاً در صورتی که مقاله‌ای اطلاعات مربوط به موضوعی را به شکل جامع منتقل نکرده باشد، یا صفحهٔ وب یا وب‌گاهی که کامل‌کنندهٔ مقاله باشد وجود داشته باشد)، پیوند به آن‌ها در بخشی به نام «پیوند به بیرون» می‌آید.
- در صورتی که یک صفحهٔ پیوندی یک منبع عادی است، مثلاً پیوندی به مقاله‌ای در نسخهٔ اینترنتی یک روزنامه است، بهتر است پیوند در بخش منابع و با همان ساختار منابع بیاید.
- اگر صفحهٔ مقصد پیوند به زبانی غیر از فارسی است، باید از عناوین اصلی همان صفحه برای متن پیوند استفاده شود. مثلاً اگر به صفحهٔ http://www.gnu.org/ پیوند داده می‌شود، عنوان پیوند باید «The GNU Operating System» و نه «سیستم‌عامل گنو» باشد.
- اگر صفحهٔ مقصد به زبان فارسی یا زبان راست به چپ دیگری است، ابتدا * درج می‌شود و بعد صفحه مقصد آورده می‌شود و اگر به یک زبانِ چپ به راست است، از * و الگوی چپ‌چین استفاده می‌شود. این الگو به صورت {{چپ‌چین}} منابع {{پایان چپ‌چین}} استفاده می‌شود برای تغییر جهت متن است.
نمونه:
{{چپ‌چین}}
* [http://www.gnu.org/ The GNU Operating System]
* [http://www.google.com/ Google]
{{پایان چپ‌چین}}
که اینطور دیده می‌شود:
تصویر
همچنین ببینید: رده:راهنمای تصاویر و رسانه‌ها
- براى افزودن تصویر به مقاله‌ها از قاب استفاده می‌شود و تصویر به شکل شناور آورده می‌شود.
- به طور معمول آوردن تصویر در سمت چپ بر آوردن آن در سمت راست برتری دارد؛ اما در صورتی که در یک مقاله از چندین تصویر استفاده می‌شود، برای پرهیز از یکنواختی می‌توان تعدادی از آن‌ها را در سمت راست و تعدادی دیگر را در سمت چپ آورد.
- متن نباید بین دو تصویر روبروی هم فشرده شود. برای پرهیز از فشرده شدن متن بین دو تصویر می توانید گالری درست کنید یا یکی از آن‌ها را حذف کنید یا به جای دیگری منتقل کنید.
- منبع تصویر باید به شکل نشانی اینترنتی (URL) دقیق یا هر روش دقیق دیگری (مثلاً ذکر کتاب‌شناسی دقیق به همراه شمارهٔ صفحه) در توضیحات پروندهٔ تصویر ذکر شود.
- در صورتی که حق تکثیر تصویر متعلق به شماست (مثلاً عکسی را خودتان گرفته‌اید) در توضیحات پروندهٔ تصویر با ذکر عبارت
{{گنو}} قالب مربوط به انتشار اثر تحت مجوز مستندات آزاد گنو به پروندهٔ فرستاده شده اعمال می‌شود. توجه داشته باشید که انتشار اثرتان تحت این اجازه‌نامه بعضی حقوق را از شما سلب خواهد کرد. برای آگاهی از جزئیات می‌توانید متن مجوز را بخوانید.
- توجه کنید که اسکن/دیجیتالی‌کردن عکس شما را صاحب حقوق آن نمی‌کند. بنابراین برای تصاویر دارای حق نشری که به دست شما دیجیتالی شده‌اند از برچسب
- توجه کنید که اسکن/دیجیتالی‌کردن عکس شما را صاحب حقوق آن نمی‌کند. بنابراین برای تصاویر دارای حق نشری که به دست شما دیجیتالی شده‌اند از برچسب
{{گنو}}
برای کسب اطلاع از چگونگی کار با تصویرها به ویکی‌شیعه:خودآموز (تصاویر) رجوع کنید.
زبان‌های دیگر
برای افزودن نام مقاله جدید به دیگر ویکی‌شیعه‌ها، [[fa:نام مقاله]] را به یکی از زبان‌های دیگر بیفزایید.
خلاصهٔ ویرایش
هنگام ویرایش صفحه‌ها، در جعبهٔ «خلاصه» که در پایین جعبهٔ ویرایش قرار دارد، خلاصهٔ تغییرات نوشته می‌شود.
برای مثال، برای بعضی ویرایش‌های عمومی، می‌توانید از عبارت‌های زیر استفاده کنید:
- «تمیزکارى»: اصلاح مشکلات املایى، دستورى، نگارشی، چیدمان متن، تصحیح نویسه‌ها و . . .
- «ویکى‌سازى»: ایجاد پیوند براى کلماتى که مقاله‌اى براى آن‌ها در ویکى‌شیعه‌ى فارسى موجود است.
- «واگردانی خرابکاری»*[۴]: واگردانی خرابکاری‌های کاربری خرابکار.
پانویس
یادداشت
- ^ دستور خط فارسی. ۲۰
- ^ دستور خط فارسی. ۲۳-۲۴
- ^ دستور خط فارسی ۲۰-۲۴
- ^ در مواردی که تشدید به طور خودکار گذاشته می‌شود جایز و حتی لازم است. مثال: الله
- ^ در مورد نام دودمانهای پادشاهی از ان استفاده می‌شود. مثال: هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان.
- ^ توجه کنید که این امر منطبق با ضابطهٔ استفاده از علامت‌های نقطه‌گذاری مزدوج است.
- ^ برای توضیحات بیشتر به ویکی‌شیعه:شیوه ارجاع به منابع رجوع کنید.
- ^ واگردانی از واژه‌های مصوب فرهنگستان است و معادل انگلیسی آن Undo است.
منابع
- دستور خط فارسی، مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، چاپ چهارم، ۱۳۸۴ش.