دوشنبه
(تغییرمسیر از روز دوشنبه)
دوشَنْبِه، سومین روز هفته در گاهشماری هجری، پس از یکشنبه و پیش از سه‌شنبه قرار دارد. برای دوشنبه، اعمال و ذکرهایی در مکتب اهل بیت(ع)، توصیه شده است.
واژه دوشنبه
دوشنبه، عبارتی دو بخشی از دو و شنبه است. شنبه یا شنبد و شنبذ[۱] یا همان شامپت و شانپت در ایران باستان یا شَبات در زبان عبری که مُعَرَّب آن سَبْت است،[۲] در فرهنگ اسلامی، روز سوم هفته و پس از یکشنبه قرار دارد. برای همین با شماره دو نامگذاری شده است.
این روز در عربی «یوم الإثنین»، در انگلیسی «Monday» خوانده می‌شود. همچنین در گاهشماری آریایی، شنبه «مَهْشید» نام داشته است.
دوشنبه در فرهنگ اسلامی
دوشنبه در فرهنگ اسلامی یک روز کاری به‌شمار می‌رود و نام پایتخت کشور مسلمان تاجیکستان هم هست. دوشنبه در کشورهای مسیحی روز نخست هفته است.
اعمال، ویژگی‌ها
- دعا[یادداشت ۱] [۳] و تسبیح روز دوشنبه. [یادداشت ۲] [۴]
از امام حسن عسکری(ع) روایت شده: هرکس روز دوشنبه ده رکعت نماز بجا آورد و در هر رکعت سوره حمد و ده مرتبه سوره توحید را بخواند، حق تعالی در قیامت برای او نوری قرار دهد که موقف را روشنایی بخشد تا در آن روز همه بندگان خدا بر او غبطه برند.[۵]
همچنین از پیامبر(ص) روایت شده: «أَرْبَعاً بِالْحَمْدِ سَبْعاً وَ الْقَدْر مَرَّةً وَ يَقُولُ بَعْدَ التَّسْلِيمِ مِائَةَ مَرَّةٍ» چهار رکعت در هر رکعت هفت مرتبه سوره حمد و یک مرتبه سوره قدر خوانده شود بعد از سلام صد مرتبه بگوید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» و صد مرتبه بگوید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى جِبْرِيلُ»[۶]
- زیارت امام حسن [یادداشت ۳][۷] و زیارت امام حسین(ع)[یادداشت ۴][۸] در روز دوشنبه سفارش شده است.
- اختصاص این روز به امام حسن(ع) و امام حسین(ع). براساس روایتی که صقربن ابی دلف از امام هادی (ع) نقل کرده است حضرت درتفسیر حدیثی از پیامبر(ص) که فرموده « لاتعادوا الايام فتعاديكم » با روزها دشمنی مکنید که روزها با شما دشمنی خواهند کرد. امام هادی(ع) روزها را کنایه از پیامبر و خاندان معصومش دانست و فرمود: الايام نحن ما قامت السماوات والارض و ضمن اختصاص دادن هر روز به تعدادی از چهارده معصوم دوشنبه را به حسنین اختصاص داد. [۹]
- روزه استحباب روزه گرفتن در تمام روزهای دوشبه، از جمله مسائل اختلافی میان شیعیان است ولی اهل سنت روزه در این روز را مستحب می‌دانند.در پاره‌ای ازروایات است که پیامبر(ص) دوشنبه وپنج شنبه روزه می‌گرفت.[۱۰] [۱۱]
- زیارت قبور مؤمنان: استحباب زیارت قبور مؤمنان و دعا کردن برای آنان در احادیث زیادی سفارش شده است. از جمله در حدیثی از امیرالمؤمنین علیه‌السلام این مضمون آمده است که مردگان خود را زیارت کنید چرا که آنها از زیارت شما خوشحال می‌شوند، و حاجت خود را نزد قبر پدر و مادر طلب نمایید.[۱۲] بهترین زمان این زیارت، بین الطلوعین جمعه، صبح شنبه، دوشنبه و عصر پنجشنبه است.[۱۳]
در روایات نیز نقل شده که حضرت فاطمه علیها السلام پس از وفات پدر بزرگوار خود، هر روز دوشنبه و پنجشنبه به زیارت حمزه و شهدای احد می‌رفت و نماز می‌خواند و دعا می‌کرد و این عمل را تا زمان وفاتش ترک نکرد.[۱۴]
- استعاذه روز دوشنبه: از امام جواد نقل است: ثُمَّ يَتَعَوَّذُ بِعُوذَةِ يَوْمِ الْأَحَد: در روز دوشنبه استعاذه روز یکشنبه را بجا آورد. [یادداشت ۵] [۱۵]
- سفر کردن: در روایت آمده است: شایسته است چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه را روزه بداری و برای سفر کردن، روز شنبه یا روز سه شنبه یا روز پنجشنبه را اختیار کنی، و از سفر کردن در روز دوشنبه و چهارشنبه، و پیش از ظهر روز جمعه اجتناب کن.[۱۶]
- استخاره: محدث کاشانی در کتاب «تقویم المحسنین» برای استخاره به قرآن مجید، در ایام هفته ساعاتی را نقل کرده و گفته است: اختیار این ساعات، بنا بر مشهور بین اهل ایمان است، اگرچه حدیثی از اهل بیت بر آن یافت نشده است. بنابر این نظر، استخاره در روز دوشنبه: تا طلوع آفتاب خوب است، آنگاه از زمان ناهار تا ظهر و سپس از عصر تا عشاء آخر.[۱۷]
- باز شدن درهای بهشت: مطابق بعضی از روایت‌ها درهای بهشت در روز دوشنبه باز می‌شوند.[۱۸]
- بالا رفتن اعمال در دوشنبه و پنج شنبه. درروایات است که پیامبر(ص) دوشنبه وپنج شنبه روزه می‌گرفت ومی‌فرمود: اعمال در روز دوشنبه و پنجشنبه به آسمان بالا می‌رود و دوست دارم که عمل من در حالی که روزه دار هستم بالا رود.[۱۹] [یادداشت ۶]
وقایع تاریخی
- روز بیست و هشتم صفر سال یازدهم هجری قمری روز وفات حضرت پیامبر اسلام(ص) به اتّفاق همه علما روز دوشنبه بوده است.[۲۰]
- آیت الله سید محمد حجت روز دوشنبه ۳ جمادی‌الاول ۱۳۷۲ ق- ۱۳۳۱ش در قم وفات یافت.
- آقا ضیاء عراقی در شب دوشنبه ۲۸ ذی القعده ۱۳۶۱ق در نجف اشرف درگذشت.
پانویس
- ↑ لغتنامه دهخدا، شنبه
- ↑ فلسفه تقسیم و نامگذاری روزهای هفته، دکتر محمدتقی یونسی رستمی، وبگاه همای گیلان
- ↑ مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، دعاهای ایام هغته
- ↑ البلد الامین، کفعمی، ذکر تسابیح الایام
- ↑ مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، نمازهای ایام هفته
- ↑ البلدالامین، کفعمی،ادعیه و اعمال ایام هفته
- ↑ مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی؛ زیارات
- ↑ مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی؛ زیارات
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار،۱۴۰۳ق، ج۵۰، ص۱۹۴.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۳۲۹.
- ↑ برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به: ویژگی‌های روزه در دوشنبه‌ها
- ↑ وسائل الشیعة،، باب ۵۷، ح ۵.
- ↑ بحرانی، الحدائق الناظره، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۴، ص۱۶۹-۱۷۰
- ↑ مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، فضیلت زیارت حضرت حمزه
- ↑ ر.ک: وبگاه موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت علیهم السلام
- ↑ مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، آداب سفر
- ↑ مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، ساعات استخاره
- ↑ سید ابن‌طاووس، جمال الاسبوع، ۱۳۳۰ق، ص۱۷۳.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۳۲۹.
- ↑ مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، اعمال ماه صفر
یادداشت
- ↑ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ الْحَمْدُ لِلهِ الَّذِي لَمْ يُشْهِدْ أَحَداً حِينَ فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ وَ لا اتَّخَذَ مُعِيناً حِينَ بَرَأَ النَّسَمَاتِ لَمْ يُشَارَكْ فِي الْإِلَهِيَّةِ وَ لَمْ يُظَاهَرْ فِي الْوَحْدَانِيَّةِ كَلَّتِ الْأَلْسُنُ عَنْ غَايَةِ صِفَتِهِ وَ الْعُقُولُ عَنْ كُنْهِ مَعْرِفَتِهِ وَ تَوَاضَعَتِ الْجَبَابِرَةُ لِهَيْبَتِهِ وَ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِخَشْيَتِهِ وَ انْقَادَ كُلُّ عَظِيمٍ لِعَظَمَتِهِ فَلَكَ الْحَمْدُ مُتَوَاتِراً مُتَّسِقاً وَ مُتَوَالِياً مُسْتَوْسِقاً [مُسْتَوْثِقا] وَ صَلَوَاتُهُ عَلَى رَسُولِهِ أَبَداً وَ سَلامُهُ دَائِماً سَرْمَداً اللَّهُمَّ اجْعَلْ أَوَّلَ يَوْمِي هَذَا صَلاحا وَ أَوْسَطَهُ فَلاحاً وَ آخِرَهُ نَجَاحا، وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ يَوْمٍ أَوَّلُهُ فَزَعٌ وَ أَوْسَطُهُ جَزَعٌ وَ آخِرُهُ وَجَعٌ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْتَغْفِرُكَ لِكُلِّ نَذْرٍ نَذَرْتُهُ وَ كُلِّ وَعْدٍ وَعَدْتُهُ وَ كُلِّ عَهْدٍ عَاهَدْتُهُ ثُمَّ لَمْ أَفِ بِهِ وَ أَسْأَلُكَ فِي مَظَالِمِ عِبَادِكَ عِنْدِي فَأَيُّمَا عَبْدٍ مِنْ عَبِيدِكَ أَوْ أَمَةٍ مِنْ إِمَائِكَ كَانَتْ لَهُ قِبَلِي مَظْلِمَةٌ ظَلَمْتُهَا إِيَّاهُ فِي نَفْسِهِ أَوْ فِي عِرْضِهِ أَوْ فِي مَالِهِ أَوْ فِي أَهْلِهِ وَ وَلَدِهِ أَوْ غِيبَةٌ اغْتَبْتُهُ بِهَا أَوْ تَحَامُلٌ عَلَيْهِ بِمَيْلٍ أَوْ هَوًى أَوْ أَنَفَةٍ أَوْ حَمِيَّةٍ أَوْ رِيَاءٍ أَوْ عَصَبِيَّةٍ غَائِباً كَانَ أَوْ شَاهِداً وَ حَيّاً كَانَ أَوْ مَيِّتاً فَقَصُرَتْ يَدِي وَ ضَاقَ وُسْعِي عَنْ رَدِّهَا إِلَيْهِ وَ التَّحَلُّلِ مِنْهُ، فَأَسْأَلُكَ يَا مَنْ يَمْلِكُ الْحَاجَاتِ وَ هِيَ مُسْتَجِيبَةٌ لِمَشِيَّتِهِ وَ مُسْرِعَةٌ إِلَى إِرَادَتِهِ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُرْضِيَهُ عَنِّي بِمَا [بِمَ ] شِئْتَ وَ تَهَبَ لِي مِنْ عِنْدِكَ رَحْمَةً إِنَّهُ لا تَنْقُصُكَ الْمَغْفِرَةُ وَ لا تَضُرُّكَ الْمَوْهِبَةُ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ اللَّهُمَّ أَوْلِنِي فِي كُلِّ يَوْمِ إِثْنَيْنِ نِعْمَتَيْنِ مِنْكَ ثِنْتَيْنِ سَعَادَةً فِي أَوَّلِهِ بِطَاعَتِكَ وَ نِعْمَةً فِي آخِرِهِ بِمَغْفِرَتِكَ يَا مَنْ هُوَ الْإِلَهُ وَ لا يَغْفِرُ الذُّنُوبَ سِوَاهُ
- ↑ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ سُبْحَانَ الْحَنَّانِ الْمَنَّانِ الْجَوَادِ سُبْحَانَ الْكَرِيمِ الْأَكْرَمِ سُبْحَانَ الْبَصِيرِ الْعَلِيمِ سُبْحَانَ السَّمِيعِ الْوَاسِعِ سُبْحَانَ اللهِ عَلَى إِقْبَالِ النَّهَارِ وَ إِقْبَالِ اللَّيْلِ سُبْحَانَ اللَهِ عَلَى إِدْبَارِ النَّهَارِ وَ إِدْبَارِ اللَّيْلِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ فِي آنَاءِ اللَّيْلِ وَ آنَاءِ النَّهَارِ وَ لَهُ الْحَمْدُ وَ الْمَجْدُ وَ الْعَظَمَةُ وَ الْكِبْرِيَاءُ مَعَ كُلِّ نَفَسٍ وَ كُلِّ طَرْفَةٍ وَ كُلِّ لَمْحَةٍ سَبَقَ فِي عِلْمِهِ سُبْحَانَكَ عَدَدَ ذَلِكَ سُبْحَانَكَ زِنَةَ ذَلِكَ وَ مَا أَحْصَى كِتَابُكَ سُبْحَانَكَ زِنَةَ عَرْشِكَ بْحَانَكَ سُبْحَانَكَ سُبْحَانَ رَبِّنَا ذِي الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ سُبْحَانَ رَبِّنَا تَسْبِيحاً كَمَا يَنْبَغِي لِكَرَمِ وَجْهِهِ وَ عِزِّ جَلَالِهِ سُبْحَانَ رَبِّنَا تَسْبِيحاً مُقَدَّساً مُزَكًّى كَذَلِكَ تَعَالَى رَبُّنَا سُبْحَانَ الْحَيِّ الْحَلِيمِ سُبْحَانَ الَّذِي (كَتَبَ عَلى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ) سُبْحَانَ الَّذِي خَلَقَ آدَمَ وَ أَخْرَجَنَا مِنْ صُلْبِهِ سُبْحَانَ الَّذِي يُحْيِي الْأَمْوَاتَ وَ يُمِيتُ الْأَحْيَاءَ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ رَحِيمٌ لَا يَعْجَلُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ قَرِيبٌ لَا يَغْفُلُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ جَوَادٌ لَا يَبْخَلُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ حَلِيمٌ لَا يَجْهَلُ سُبْحَانَ مَنْ جَلَّ ثَنَاؤُهُ وَ لَهُ الْمِدْحَةُ الْبَالِغَةُ فِي جَمِيعِ مَا يُثْنَى عَلَيْهِ مِنَ الْمَجْدِ سُبْحَانَ اللهِ الْحَلِيمِ وَ صَلَّى اللهُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِينَ
- ↑ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ رَسُولِ رَبِّ الْعَالَمِينَ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا حَبِيبَ اللهِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا صِفْوَةَ اللهِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا أَمِينَ اللهِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا حُجَّةَ اللهِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا نُورَ اللهِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا صِرَاطَ اللهِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا بَيَانَ حُكْمِ اللهِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا نَاصِرَ دِينِ اللهِ السَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا السَّيِّدُ الزَّكِيُّ ، السَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْبَرُّ الْوَفِيُّ السَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْقَائِمُ الْأَمِينُ السَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْعَالِمُ بِالتَّأْوِيلِ السَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْهَادِي الْمَهْدِيُّ السَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الطَّاهِرُ الزَّكِيُّ السَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا التَّقِيُّ النَّقِيُّ السَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْحَقُّ الْحَقِيقُ السَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الشَّهِيدُ الصِّدِّيقُ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا أَبَا مُحَمَّدٍ الْحَسَنَ بْنَ عَلِيٍّ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَكَاتُهُ.
- ↑ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللهِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ سَيِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِينَ أَشْهَدُ أَنَّكَ أَقَمْتَ الصَّلاةَ وَ آتَيْتَ الزَّكَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَيْتَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ عَبَدْتَ اللهَ مُخْلِصاً وَ جَاهَدْتَ فِي اللهِ حَقَّ جِهَادِهِ حَتَّى أَتَاكَ الْيَقِينُ فَعَلَيْكَ السَّلامُ مِنِّي مَا بَقِيتُ وَ بَقِيَ اللَّيْلُ وَ النَّهَارُ وَ عَلَى آلِ بَيْتِكَ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ. أَنَا يَا مَوْلايَ مَوْلًى لَكَ وَ لِآلِ بَيْتِكَ سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَكُمْ وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَكُمْ مُؤْمِنٌ بِسِرِّكُمْ وَ جَهْرِكُمْ وَ ظَاهِرِكُمْ وَ بَاطِنِكُمْ لَعَنَ اللهُ أَعْدَاءَكُمْ مِنَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ وَ أَنَا أَبْرَأُ إِلَى اللهِ تَعَالَى مِنْهُمْ يَا مَوْلايَ يَا أَبَا مُحَمَّدٍ يَا مَوْلايَ يَا أَبَا عَبْدِ اللهِ هَذَا يَوْمُ الْإِثْنَيْنِ وَ هُوَ يَوْمُكُمَا وَ بِاسْمِكُمَا وَ أَنَا فِيهِ ضَيْفُكُمَا فَأَضِيفَانِي وَ أَحْسِنَا ضِيَافَتِي فَنِعْمَ مَنِ اسْتُضِيفَ بِهِ أَنْتُمَا وَ أَنَا فِيهِ مِنْ جِوَارِكُمَا فَأَجِيرَانِي فَإِنَّكُمَا مَأْمُورَانِ بِالضِّيَافَةِ وَ الْإِجَارَةِ فَصَلَّى اللهُ عَلَيْكُمَا وَ آلِكُمَا الطَّيِّبِينَ
- ↑ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ اللهُ أَكْبَرُ اللهُ أَكْبَرُ اسْتَوَى الرَّبُّ عَلَى الْعَرْشِ وَ قَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ بِحِكْمَتِهِ وَ زَهَرَتِ النُّجُومُ بِأَمْرِهِ وَ رَسَتِ الْجِبَالُ بِإِذْنِهِ لَا يُجَاوِزُ اسْمُهُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ الَّذِي دَانَتْ لَهُ الْجِبَالُ وَ هِيَ طَائِعَةٌ وَ انْبَعَثَتْ لَهُ الْأَجْسَادُ وَ هِيَ بَالِيَةٌ وَ بِهِ أَحْتَجِبُ عَنْ كُلِّ غَاوٍ وَ بَاغٍ وَ طَاغٍ وَ جَبَّارٍ وَ حَاسِدٍ وَ بِسْمِ اللهِ الَّذِي جَعَلَ بِهِ (بَيْنَ الْبَحْرَيْنِ حاجِزاً) وَ أَحْتَجِبُ بِاللهِ (الَّذِي جَعَلَ فِي السَّماءِ بُرُوجاً وَ جَعَلَ فِيها سِراجاً وَ قَمَراً مُنِيراً) وَ زَيَّنَهَا لِلنَّاظِرِينَ وَ حَفِظَهَا (مِنْ كُلِّ شَيْطانٍ رَجِيمٍ) وَ جَعَلَ فِي الْأَرْضِ رَواسِيَ جِبِالًا أَوْتَاداً أَنْ يُوصَلَ إِلَيَّ بِسُوءٍ أَوْ فَاحِشَةٍ أَوْ بَلِيَّةٍ- (حم تَنْزِيلٌ مِنَ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ) (حم عسق كَذلِكَ يُوحِي إِلَيْكَ وَ إِلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكَ اللهُ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ) وَ صَلَّى اللهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ سَلَّمَ تَسْلِيما
- ↑ كان رسول الله (ص) يصوم الاثنين والخميس ، فقيل له : لم ذلك؟ فقال : إن الاعمال تُرفَع في كلّ اثنين وخميس ، فأُحبّ أن ترفع عملي و أنا صائم.