خیبری بن علی طحان
| محدث و راوی احادیث | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تولد | قرن دوم قمری |
| خویشاوندان سرشناس | علی بن رئاب |
| مذهب | شیعه |
| اطلاعات حدیثی | |
| مشایخ | حسین بن ثُوَیر أبی‌فاخته |
| راویان از او | حسین بن ثویر • اسلمۀ سراج • مفضل بن عمر • یونس بن ظبیان |
| موضوع روایات | راوی احادیث امام صادق(ع) با واسطه |
| تألیفات | کتابی مشتمل بر روایات امام صادق(ع) |
خَیبَری بن علی طحّان،محدث امامی قرن دوم هجری قمری است که ابن غضائری و نجاشی او را تضعیف کرده‌اند؛ اما برخی مانند محمدباقر بهبهانی این تضعیف را نپذیرفته‌‌اند.
او صاحب کتابی مشتمل بر روایات امام صادق (ع) بوده است. نام او در اسناد کتب اربعۀ شیعه دیده می‌شود.
نام و لقب
نام خیبری در بیشتر کتب رجالی شیعه، خیبری ثبت شده است. فقط در خلاصة الاقوال نام وی خیری ثبت شده است که ظاهرا تصحیف در نسخه یا سهو القلم اوست.[۱]
اینکه خیبری نام یا لقب اوست، اختلافی است.[۲] ابن غضائری[۳]، نجاشی[۴]، علامه حلی[۵] و ابن داوود حلی[۶] خیبری را نام وی دانسته‌اند. اما شیخ طوسی آن را در بخش القاب آورده[۷] ، محمدتقی شوشتری همین را درست دانسته است.[۸]
در روایتی از او با کنیۀ ابو سعید یاد شده است.[۹] موحد ابطحی احتمال داده که پدرش، علی بن رئاب طحّان راوی از امام صادق(ع) باشد.[۱۰]
اعتبار در رجال
ابن غضائری[۱۱] و به تبع او نجاشی[۱۲] او را ضعیف‌المذهب و در شمار غالیان دانسته‌اند.[۱۳] مؤید آن مصاحبت وی با یونس بن ظبیان از غالیان[۱۴] و کثرت روایتش از اوست.[۱۵]
برخی متأخران تضعیفات ابن غضائری را نمی‌پذیرند. زیرا او بسیاری از ثقات را به سبب برخی اعتقاداتشان جرح کرده، حال آن‌که آن اعتقادات بعدها پذیرفته شده است.[۱۶] مامقانی معتقد است که چون دربارۀ خیبری مدح و قدحی نرسیده، شخصیت او مجهول است. و دربارۀ روایات او باید توقف کرد.[۱۷]
محمدباقر بهبهانی نقل روایت او را توسط سعد بن عبدالله قمی، حمیری و ابن ولید دالّ بر جلالت و وثاقت وی دانسته است.[۱۸] نیز معتقد است که مضمون روایات خیبری در فضائل ائمه علیهم السلام بر معرفت و علو شأن او دلالت دارد. افزون بر این، مضمون بعضی روایات او با سندهای متعدد دیگر رسیده است.
نقل حدیث
نام خیبری در اسناد کتب اربعۀ شیعه ۱۴ بار آمده است.[۱۹] او از حسین بن ثُوَیر أبی‌فاخته و او از أصبغ بن نباته روایت کرده است.[۲۰] او همچنین راوی کتاب النوادر حسین بن ثویر بوده است.[۲۱]
خیبری صاحب کتابی مشتمل بر روایات امام صادق (ع) بوده است.[۲۲] محمد بن اسماعیل بن بزیع، از اصحاب امام کاظم(ع) آن را روایت کرده است.[۲۳] کلینی[۲۴] و ابن قولویه[۲۵] نیز روایاتی در باب فضایل امامان شیعه و فضل زیارت قبر امام حسین (ع) از او نقل کرده‌اند. اما ظاهرا خیبری بی‌واسطه از امام صادق (ع) حدیثی نشنیده است.[۲۶]
راویان
حسین بن ثویر، اسلمۀ سراج، مفضل بن عمر، و یونس بن ظبیان از او روایت کرده‌اند. عمر بن عبد العزیز ملقب به زحل، محمد بن اسماعیل بن بزیع و حسن بن علی وشاء از او روایت شنیده‌اند.[۲۷]
پانویس
- ↑ حلی، خلاصه الاقول، ۱۴۱۷، ص۳۴۴؛ قس: حلی، ۱۴۱۵، ص۱۷۵
- ↑ موحد ابطحی، ج۵، ص۴۲۰
- ↑ ابن غضائری، ص۵۶
- ↑ نجاشی، ص۱۵۵
- ↑ ۱۴۱۷، ص۳۴۴: خیری
- ↑ ابن داوود، ص۲۴۴
- ↑ شیخ طوسی، ص۵۴۶
- ↑ شوشتری، ج۴، ص۲۱۳
- ↑ کلینی، ج۱، ص۵۲؛ خوئی، ج۸، ص۸۳؛ شوشتری، ج۴، ۲۱۴
- ↑ موحد ابطحی، ج۵، ص۴۲۱-۴۲۲
- ↑ ابن غضائری، ص۵۶
- ↑ نجاشی، ص۱۵۵-۱۵۴
- ↑ ابوداوود حلی، ص۲۹۴؛ علامه حلی، ۱۴۱۷، ص۳۴۴
- ↑ کشی، ص۳۶۳-۳۶۴
- ↑ ابن غضائری، ص۵۶؛ شوشتری، ج۴، ۲۱۴
- ↑ مامقانی، ج۲۶، ص۵۶؛ موحد ابطحی، ج۱، ص۴۹، ج۵، ص۴۲۲
- ↑ مامقانی، ج۲۶، ص۵۶-۵۷
- ↑ محمدباقر بهبهانی، ص۱۳۴؛ قس: شوشتری، ج۴، ص۴۲۲-۴۲۵
- ↑ خوئی، ج۲۴، ص۱۰۶، ۳۴۸-۳۴۹
- ↑ نجاشی، ص۱۵۵
- ↑ نجاشی، ص۵۵؛ طوسی، ص۱۵۱
- ↑ ابن غضائری، ص۵۶
- ↑ نجاشی، ص۱۵۵؛ طوسی، ص۵۴۶
- ↑ کلینی، ج۱، ص۵۲، ۴۶۱، ۴۷۴، ج۳، ص۳۴۲، ج۴، ص۵۸۲، ج۵،ص۳۰۸ ص
- ↑ ابن قولویه، ص۲۴۴، ۲۶۳، ۲۷۸-۲۸۰، ۲۸۸، ۳۰۴-۳۰۶، ۴۶۵، ۴۶۷، ۴۹۸-۴۹۹
- ↑ قس: کلینی، ج۱، ص۵۳۷ که شوشتری (ج، ۴،ص۲۱۳-۱۲۴) آن را تحریف در سند دانسته است.
- ↑ خویی، ج۲۴، ص۱۰۶-۱۰۷
یادداشت
منابع
- منبع مقاله، دانشنامه جهان اسلام ج۱۶، ص۵۹۱-۵۹۲.
- ابن داوود حلی، کتاب الرجال، چاپ محمد صادق آل بحرالعلوم، نجف، ۱۳۹۲/۱۹۷۲، چاپ افست قم، بیتا.
- ابن غضائری، الرجال لابن الغضائری، چاپ: محمد رضا حسینی جلالی، قم، ۱۴۲۲ق.
- ابن قولویه، کامل الزیارات،چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم، ۱۴۱۷ق.
- محمد باقر بن محمد اکمل بهبهانی، تعلیقات علی منهج المقال، در محمد بن علی استرآبادی، منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال المعروف بالرجال الکبیر، چاپ سنگی تهران، ۱۳۰۷ش.
- ابوالقاسم خوئی، محجم الرجال الحدیث و تفصیل الطبقات الرواة، قم، ۱۴۱۳/۱۹۹۲.
- شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۹ق.
- محمد بن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، چاپ عبدالعزیز طباطبایی، قم، ۱۴۲۰ق.
- حسن بن یوسف علامه حلی، ایضاح الاشتباه، چاپ حسون، قم، ۱۴۱۵ق.
- حسن بن یوسف علامه حلی، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم، ۱۴۱۷ق.
- محمد بن عمر کشی، اختیار معرفة الرجال، تلخیص: محمد بن حسن طوسی، چاپ حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ش.
- کلینی، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، دارالکتب الاسلامیه، تهران.
- عبدالله مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، چاپ محی الدین مامقانی، قم، ۱۴۲۳ق.
- محمد علی موحد ابطحی، تهذیب المقال فی تنقیح کتاب الرجال للشیخ الجلیل ابی العباس احمد بن علی النجاشی، قم، ج۱، ۵، ۱۴۱۷ق.
- احمد بن علی نجاشی، فهرست اسماء المصنفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دانشنامۀ جهان اسلام