خاندان برقی
 شجره‌نامه خاندان برقی | |
| شناسنامه خاندان | |
|---|---|
| نام خاندان | برقی |
| وجه نام‌گذاری | سکونت در منطقه برق‌رود در نزدیکی قم |
| موقعیت | |
| خاستگاه | قم |
| مکان استقرار | قم |
| افراد سرشناس | |
| مشاهیر | احمد بن محمد برقی صاحب کتاب المحاسن |
| عالمان | محمد بن خالد برقی |
| سایر اطلاعات | |
خاندان برقی از خاندان‌های شیعی قم که در سده‌های سوم و چهارم، عالمان متعددی از میان آنان برخاسته است. این خاندان بعد از مهاجرت از کوفه، در منطقه برق‌رود در نزدیکی قم ساکن شدند و از این رو به برقی مشهور شدند. مشهورترین فرد این خاندان، احمد بن محمد برقی صاحب کتاب المحاسن است.
اصالت خاندان برقی
نجاشی در کتاب رجالش می‌نویسد که اصالت این خاندان کوفی است.[۱] همچنین در هنگام بیانِ شرح‌حال محمد بن خالد می‌گوید که «وی مولای ابوموسی اشعری و منسوب به برقه‌رود از سواد قم است»[۲] بعضی منابع دیگر وی را مولای حریر بن عبدالله دانسته‌اند.[۳] مولا بودن ایشان که نشانه آن است که جزو بردگان آزاده‌شده بوده‌اند، شناخت اجداد و قبیله و در نتیجه نسب اولیه این خاندان را بسیار دشوار می‌کند. اما با توجه به اینکه هم ابوموسی اشعری و هم حریز بن عبدالله در زمان امام علی(ع) در کوفه زندگی می‌کرده‌اند اینکه گفته شده است آنان از کوفه بودند، روشن می‌شود.
مهاجرت به قم
جدّ خاندان بَرقی، محمد بن علی پس از قیام زید بن علی بن الحسین(ع) به دست یوسف بن عمر، والی کوفه، دستگیر و سرانجام پس از تحمل شکنجه‌های فراوان به شهادت رسید. در پی این حادثه عبدالرحمن، فرزند محمد بن علی، به همراه پسرش، خالد، که طفلی بیش نبود از کوفه به بَرقرود قم هجرت کرد.[۴]
این خاندان که به علت سکنا گزیدن جد اعلای آنان در منطقه بَرقرود قم، به بَرقی شهرت یافتند،[۵] به عنوان خاندان فقه و حدیث شناخته می‌شوند. احمد و پدرش از دانشمندان و راویان مشهور این خاندان هستند.
برق‌رود
نجاشی در کتاب رجالش، می‌گوید که برق‌رود، جایی در نزدیکی قم و در کنار وادی یا رودی بوده که آبهای باران منطقه در آن هدایت می‌شده است. یاقوت حموی نیز در کتاب معجم البلدان، گفته است که برقه روستایی است از روستاهای قم.[۶] نام برق‌رود برای هر جایی بوده، بعدها دوامی نیاورده است. البته به‌جز خاندان برقی افرادی نیز با نام برقی مشهورند، اینها ممکن است منتسب به برق‌رود قم باشند، چنان‌که ممکن است منسوب به اماکن هم‌نام دیگری باشند.[۷]
این مسئله که آنان مولای خاندان اشعری بوده‌اند تبیین می‌کند که چرا آنان همراه با خاندان اشعریان در قم ساکن شده‌اند؛ زیرا طبیعی است که پس از آمدن طایفه اشعری به قم، آنان نیز همراه با طایفه‌آی که به آن بستگی دارند به قم مهاجرت کرده باشند.[۸]
عالمان خاندان برقی
- محمد بن خالد برقی، از اصحاب اصحاب سه امام معصوم (امام موسی الکاظم، امام رضا، حضرت جواد علیه‌السلام) و راوی حدیث آنان بوده است که نام او در سلسله سند بیش از ۴۰۰ حدیث آمده است.[۹]
- احمد بن محمد بن خالد برقی، صاحب کتاب المحاسن و مشهورترین فردِ خاندان برقی.
- حسن بن خالد و ابی القاسم فضل بن خالد.
- عبدالله بن احمد برقی در شمار راویان جای دارد و کلینی از او نقل حدیث کرده است.
- احمد بن عبدالله بن احمد، او از جمله راویان است.[۱۰] و یکی از واسطه‌های کلینی در نقل حدیث از احمد برقی است[۱۱] به احتمال زیاد او مؤلف کتاب رجال برقی است.[۱۲]
- علی بن محمد ماجیلویه (نوه دختری) از راویان هستند. علی بن محمد ماجیلویه مجموعه‌ای از سخنان اهل بیت(ع) را گرد آورده است.
- محمد بن ابی القاسم ماجیلویه، داماد احمد بن محمد بن خالد، که از جمله راویانِ مورد اعتماد علمای رجال است.
- علی بن علاء بن فضل بن خالد.
- علی بن احمد بن عبدالله بن احمد برقی، نبیره احمد بن محمد بن خالد.
پانویس
- ↑ نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۸ق، ص۷۶.
- ↑ نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۸ق، ص۳۳۵؛ برقی، المحاسن، ۱۳۷۰ش، مقدمه، ص۱۱.
- ↑ ابن غضائری، رجال ابن غضائری، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۹۳.
- ↑ نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۸ق، ص۷۶.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۳۹۰.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ذیل مدخل برقه
- ↑ جعفریان، میراث فرهنگی شیعه در تاریخ محلی و جغرافیا، ۱۳۷۶ش.
- ↑ جعفریان، میراث فرهنگی شیعه در تاریخ محلی و جغرافیا، ۱۳۷۶ش.
- ↑ خوئی، معجم رجال الحدیث.
- ↑ نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۸ق، ص۳۳۵.
- ↑ شوشتری، قاموس الرجال، ج۱، ص۵۹۱.
- ↑ شوشتری، قاموس الرجال، ج۱، ص۴۵.
پانویس
- جعفریان، رسول، میراث فرهنگی شیعه در تاریخ محلی و جغرافیا، آیینه پژوهش، ۱۳۷۶ش، شماره ۴۳.
- برقی، احمد بن محمد، المحاسن، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۷۰ش.
- یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، دارصادر.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۸ق.
- شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، دفتر انتشارات اسلامی.