جنات عدن
جَنّات عَدْن به معنای باغ‌ها و بهشت‌های جاودان، نام یکی از بهشت‌ها یا شهری در بهشت است. مفسران معتقدند «جنات عدن» بر سایر باغ‌های بهشت برتری دارد. پیامبر اسلام در روایتی، جنات عدن را این‌گونه توصیف می‌کند که نه هیچ چشمی مانند آن را دیده و نه به قلب کسی تصور آن خطور کرده است. با این حال برخی آیات، توصیفاتی محسوس از این بهشت داشته‌اند. از گروه‌های مختلفی همچون پیامبران، صدیقان، شهیدان، مومنان و مجاهدان به عنوان ساکنان جنات عدن یاد شده است.
معرفی
کلمه «جنات» جمع کلمه «جَنّة» به معنای باغ‌ها و بهشت‌ها است[۱] و کلمه «عَدْن» به‌معنای اقامت[۲] و استقرار داشتن[۳] آمده است. مفسران، «عدن» در قرآن را به‌معنای ابدیت[۴] و جاویدان بودن[۵] دانسته و تعبیر «جنات عدن» را به بهشت‌های جاودانگی معنا کرده‌اند.[۶] تعبیر «جنات عدن» ۱۱ بار در قرآن کریم آمده و در همه موارد به صورت جمع استفاده شده است.[۷] این تعبیر هم در سورههای مکی و هم سورههای مدنی وجود دارد.[۸] برخی مفسران معتقدند «جنات عدن» بر سایر باغ‌های بهشت برتری دارد.[۹]
در مورد «جنات عدن» دو قول وجود دارد:
- تعدادی از مفسران معتقدند تعبیر «جنات عدن» اسم عَلَم شده[۱۰] و نام یکی از بهشت‌ها است.[۱۱] برخی مفسران هم جنات عدن را اسم شهری[۱۲] در وسط بهشت[۱۳] دانسته‌اند.
- عده‌ای نیز معتقدند کلمه «عدن» صفتی برای بهشت است و بهشت‌ها همگی مصداق جنات عدن هستند.[۱۴]
محمد دروزه مفسر معاصر اهل‌سنت معتقد است خداوند در توصیف جایگاه‌های اخروی از مکان‌های مشهور دنیایی استفاده کرده است. پیش از بعثت پیامبر اسلام منطقه‌ای به نام «أدنت» در یمن وجود داشته که باغ‌های مشهوری داشت. کلمه «أدنت» تبدیل به «عدن» شده و خداوند از آن در بیان بهشت یا یکی از بهشت‌های اخروی استفاده کرد.[۱۵]
اوصاف
پیامبر اسلام(ص) در ذیل روایتی جنات عدن را چنین توصیف می‌کند که هیچ چشمی به مانند آن ندیده و به قلب کسی چنین تصوری خطور نکرده است.[۱۶] با این حال، برخی آیات توصیف‌هایی محسوس از این بهشت داشته‌اند. در سوره توبه این بهشت را دارای باغ‌هایی می‌داند که رودهایی در آن جاری است و خانه‌های پاک (طیب) در آن قرار دارد.[۱۷] در سوره کهف آمده که آنجا با دست‌بندهایی از طلا آراسته شده و لباس‌هایی (فاخر) به رنگ سبز، از حریر نازک و ستبر، بر تن ساکنان آن است.[۱۸]
در سوره ص آمده که ساکنان بهشت عدن در حالی‌که بر تخت‌ها تکیه کرده‌اند؛ میوه‌های بسیار و نوشیدنی‌ها در اختیار آنان است و نزد آنان همسرانی است که تنها چشم به شوهرانشان دوخته‌اند.[۱۹]
براساس روایات، رود بهشتیِ تسنیم از این بهشت سرچشمه می‌گیرد.[۲۰]
ساکنان
از پیامبر اسلام(ص) نقل شده که سه گروه پیامبران، صدیقان و شهیدان ساکن بهشت عدن می‌شوند.[۱۶]
برخی آیات و روایات ساکنان دیگری برای این بهشت ذکر کرده‌اند:
- در سوره توبه، بهشت عدن را به مردها و زنان مؤمن وعده داده است.[۱۷]
- افرادی که به عهد خود با خداوند پای‌بند مانده و آن‌را نقض نکنند، آنهایی که به خاطر پروردگارشان شکیبایی کنند، نماز برپا دارند، و پنهان و آشکار انفاق کنند.[۲۱]
- کسی که به خداوند و رسولش ایمان داشته و با جان و مالش در راه خدا جهاد کند.[۲۲]
- کسی که توبه کرده، ایمان بیاورد و عمل صالح انجام دهد.[۲۳]
- در برخی روایات از شیعیان امام علی(ع) به عنوان پادشاهان جنات عدن نام برده است.[۲۴]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ قرشی، قاموس قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۱۲۲.
- ↑ مصطفوی، التحقیق، ۱۳۶۰ش، ج۸، ص۶۰.
- ↑ قرشی، قاموس قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۳۰۴.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۰، ص۱۹۵.
- ↑ نجفی خمینی، تفسیر آسان، ۱۳۹۸ق، ج۱۶، ص۲۳۹.
- ↑ طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۳۳۸.
- ↑ گرامی، «جنات عدن»، ج۱۰، ص۵۹.
- ↑ دروزة، التفسیر الحدیث، ۱۳۸۳ق، ج۲، ص۳۳۴.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۰، ص۱۹۶.
- ↑ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۶.
- ↑ شبر، تفسیر القرآن الکریم، ۱۴۱۲ق، ص۲۰۸.
- ↑ به نقل از مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۴۲۳.
- ↑ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۵۷.
- ↑ به نقل از: فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۱۶، ص۱۰۲..
- ↑ دروزة، التفسیر الحدیث، ۱۳۸۳ق، ج۲، ص۳۳۵.
- ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۷۷.
- ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ سوره توبه، آیه۷۲.
- ↑ سوره کهف، آیه۳۱.
- ↑ سوره ص، آیات ۵۱-۵۲.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۸، ص۸۵.
- ↑ سوره رعد، آیات۲۰-۲۲.
- ↑ سوره صف، آیه۱۱-۱۲.
- ↑ سوره مریم، آیه ۶۰-۶۱.
- ↑ حسن بن علی(ع)، التفسیر المنسوب إلی الإمام الحسن العسکری(ع)، ۱۴۰۹ق، ص۲۵۳.
یادداشت
منابع
- حسن بن علی(ع)، التفسیر المنسوب إلی الإمام الحسن العسکری(ع)، مدرسة الإمام المهدی(ع)، قم، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
- دروزة، محمد عزت، التفسیر الحدیث، قاهره، دار إحیاء الکتب العربیة، ۱۳۸۳ق.
- زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۷ق.
- سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.
- شبر، سید عبد الله، تفسیر القرآن الکریم، بیروت، دار البلاغة للطباعة و النشر، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم،۱۴۱۷ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش.
- فخر رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.
- قرشی، سیدعلی‌اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش.
- گرامی، علی، «جنات عدن»، دایره المعارف قران کریم، قم، بوستان کتاب، ۱۳۹۱ش.
- مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق و مصحح: سید هاشم رسولی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
- مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۶۰ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- نجفی خمینی، محمد جواد، تفسیر آسان، تهران، انتشارات اسلامیة، چاپ اول، ۱۳۹۸ق.