بحث:حضرت معصومه سلام الله علیها

استفاده از منابع بهتر

@P.motahari:

• ظاهرا در کتاب تاریخ قم مطالبی درباره حضرت معصومه (فر به ایران، ورود به قم و درگذشت) وجود دارد(نگاه کنید به نظرات دوستان در همین صفه و مدخل موسی بن خزرج) این کتاب هر چه باشد و با همه انتقاداتی که به آن وارد است به نظرم از ریاحین الشریعه محلاتی بهتره. به طور کلی تاریخ قم می‌تواند در این زمینه یک منبع باشه و حتی درباره مکان دفن حضرت.
• به نظر من بخش اول یعنی کمبود منابع را می توان در لابه لای مدخل گنجاند و نیازی به بخش مستقل نداره البته نظر دیگر دوستان را جویا شوید--Shamsoddin (بحث) ‏۲۴ ژانویهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۷:۴۳ (UTC)

--Shamsoddin (بحث) ‏۹ فوریهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۹:۴۴ (UTC)

پیشنهاد

تاریخ ولادت و وفات حضرت معصومه نگاشته شده در این مقاله، ظاهراً سندی معتبر ندارد. ر.ک: مقاله آقای جعفریان: «دو تاریخ ولادت و وفات ساختگی!»--Fouladi (بحث) ‏۲۴ اکتبر ۲۰۱۳، ساعت ۱۳:۱۳ (EDT)

اطلاعات مربوط بلقب حضرت معصومه که ریاحین الشریعه به نقل از کامل الزیارات گزارش داده است نیاز به باز نگری دارد.--Hasanzade (بحث) ‏۲۰ ژانویهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۳:۲۵ (IRST)

روایات

در شناسه آمده است " و از او روایاتی نیز نقل کرده‌اند."

اما در متن اشاره ای نشده--Sarsm (بحث) ‏۲۲ دسامبر ۲۰۱۶، ساعت ۰۳:۱۸ (UTC)

حضرت معصومه س

در این مدخل و در بخش فضیلت زیارت، این روایت آمده : "امام جواد(ع)می‌فرماید:

«هرکس قبر عمّه‌ام حضرت معصومه سلام اللّه علیها را با علاقه و معرفت در قم زیارت کند، أهل بهشت خواهد بود."

عبارت " با علاقه و معرفت " در روایت نسیت. حداقل تو منبعی که ارجاع داده شده، نیامده است.-Seyedkarimi (بحث) ‏۲۹ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۱۲:۰۵ (+0430)

معصومه یا آناهیتا؟

اخیرا در برخی از فضاهای مجازی تشکیکاتی درباره حضرت معصومه و آرامگاه ایشان شده است، از جمله بنگرید به: http://www.amordad.net/forum/index.php?topic=22077.0 Hasansalehi (بحث) ‏۱ سپتامبر ۲۰۱۷، ساعت ۱۶:۵۰ (+0430)

چند اشکال و پیشنهاد

ولادت و نسب

• دو عنوان «ولادت و نسب» و «تاریخ تولد و وفات» با هم تداخل دارند. باید یکی شوند.
• در بخش «ولادت و نسب»، اطلاعات به اندازه کافی نیست؛ برای مثال نیامده که دختر امام کاظم و خواهر امام رضا است.
• در این بخش اطلاعات موجود مبهم است. مثال: « شیخ مفید، در بین فرزندان دختر امام کاظم(ع) دو دختر را به نام‌های فاطمه صغری و فاطمه کبری ذکر می‌کند.ابن جوزی، در شمارش فرزندان امام کاظم(ع) علاوه بر این دو، از فاطمه وُسطی و اُخری نیز نام می‌برد.» ارتباط این دو جمله با این مطلب که فرزند امام کاظم است، واضح نیست.
• در جمله آخر آمده است که مادر وی نجمه است. این مطلب به جهت اهمیتش باید در ابتدای بحث قرار گیرد.
• اطلاعات به صورت شُسته‌رُفته در اختیار مخاطب قرار نمی‌گیرد. ابتدا از اختلاف‌نظر منابع متقدم ومتأخر درباره تاریخ ولادت سخن می‌آید؛ سپس از اینکه شیخ مفید و ابن جوزی چند دختر به نام فاطمه برای امام کاظم گزارش کرده‌اند، گفتگو می‌شود و در آخر ناگهان می‌آید که او و امام رضا از یک مادر به نام نجمه هستند.

• پیشنهاد: «حضرت فاطمه معصومه دختر امام کاظم و برادر امام رضا است. مادرش نجمه‌خاتون نام دارد که امام رضا(ع) نیز او به دنیا آمده است.»

تاریخ تولد و وفات

• در این بخش بحث درباره این است که روز ولادت و وفات حضرت معصوم معلوم نیست، اما به جهت آنکه واژه «روز» در آن نیامده است، تصور می‌شود سال ولادت و وفات او نیز ضبط نشده است.
• سخن کسانی که برای ولادت و وفات حضرت معصومه روز مشخصی، ذکر کرده‌اند، نقل نشده است؛ اما اشکالاتش به نقل از شش تن، به‌تفصیل آمده است.

• نتیجه این بخش این است که تاریخ‌های وفات و تولد حضرت معصومه نامعلوم می‌داند؛ چراکه استادی، جعفریان شبیری زنجانی، سیدضیاء مرتضوی، محلاتی نویسنده ریاحین الشریعه و شهاب‌الدین مرعشی گفته‌اند. بااین‌همه در جعبه اطلاعات، تاریخ‌های تولد و وفات ذکر شده است.

• مطالب بسیار طولانی‌تر از اهمیت مطلب است؛ به‌ویژه که مطالب، همه از آنِ یک دیدگاه است و همه هم یک گفته‌اند و آن ساختگی‌بودن تاریخ روز ولادت و وفات است.

این بخش را می‌توان این‌گونه خلاصه کرد:

«در منابع قدیمی شیعه، تاریخ‌های ولادت و وفات حضرت معصومه بیان نشده است. به گفته رضا استادی، نخستین کتابی تاریخ ذکر کرده است، نورالآفاق نوشته جواد شاه عبدالعظیمی (درگذشت ۱۳۵۵ق) است. در این کتاب تاریخ ولادت حضرت معصومه وتاریخ وفات او دانسته شده است.

بسیاری با این دیدگاه مخالفت کرده‌اند. کسانی چون رضا استادی، رسول جعفریان، سیدضیاء مرتضوی و شهاب‌الدین مرعشی تاریخ‌های ذکرشده را ساختگی می‌دانند.»

اسماء و القاب

• عنوان «اسماء و القاب»، نادرست به نظر می‌رسد؛ زیرا حضرت معصومه بیش از یک اسم نداشته است. باید «اسم و القاب» یا «نام و القاب» باشد. البته به جهت آنکه نام وی معلوم است و در نسب ذکر می‌شود، نیاز نیست اینجا هم بیاید. بنابراین این عنوان بهتر است «القاب» یا «لقب‌ها» باشد.

• فعل «اشاره کرد»، دراین جمله نادرست است: «از القاب وی می‌توان به معصومه، طاهره، حمیده، بَرَّه (نیکوکار)، رشیده، تقیه، نقیه، رضیه، مرضیه، سیده، اُخت الرضا اشاره کرد»؛ چراکه به این نام‌ها تصریح شده است، نه اشاره.

• لقب‌های فوق به‌جز معصومه و احتمالا اخت‌الرضا توصیف‌هایی است که تنها در یک زیارت‌نامه درخصوص حضرت معصومه به کار رفته است. ازاین‌رو شاید نتوان آنها را لقب دانست.

• در این عبارت پنج اشکال هست: «معصومه، مشهورترین نام یا لقب این بانو است. این نام، از روایتی منتسب به امام رضا(ع) اخذ شده است که فرمود: «هر کس معصومه را در قم زیارت کند مانند کسی است که مرا زیارت کرده است» (مجلسی، زادالمعاد، ص۵۴۷).

1. جمله «معصومه، مشهورترین نام یا لقب این بانو است»، منبع ندارد. مجلسی که نگفته معصومه مشهورترین لقب او است.
2. واژه «بانو»، به جهت بار ارزشی مثبت، ناقض اصل بی‌طرفی است.
3. جمله «این نام، از روایتی منتسب به امام رضا(ع) اخذ شده است که فرمود...»، منبع ندارد؛ زیرا مجلسی فقط روایت را نقل کرده است؛ نگفته است که «معصومه» از این روایت گرفته شده است.
4. در زاد المعاد نیامده است که «هر کس معصومه را در قم زیارت کند، مانند کسی است که مرا زیارت کرده است»؛ آمده است: «هرکس معصومه را در قم، زیارت کند، بهشت برای او است.»
5. از نقل قول مستقیم استفاده شده است؛ حال‌آنکه به‌طورکلی بهتر است نقل‌قول‌ها غیرمستقیم باشد؛ به‌ویژه در این مدخل در بخش فضایل نقل‌قول‌های مستقیمی آمده است.

خوب است بیان این‌گونه باشد: در حدیثی منسوب به امام رضا(ع) از او با نام « معصومه» یاد شده است.

• جمله «حضرت معصومه امروزه به کریمه اهل بیت(ع) شهرت دارد»، منبع ندارد.

ویژگی‌های شخصیتی

• در جمله «در منابع و متون دینی، این گونه نقل شده است»، حشو وجود دارد. «منابع» و «متون دینی» چه فرقی با هم دارند!؟
• جمله بالا فقط یک منبع دارد که قاموس الرجال شوشتری است. در آن هم نیامده است که «در منابع ومتون دینی...». بنابراین بهتر است بنویسیم شوشتری در قاموس الرجال چنین گفته است.
• در بخش مقام علمی این روایت نقل شده که حضرت معصومه یک بار به جای پدر، به سؤالات افراد پاسخ داد و پدر گفت: پدرش فدایش. هیچ نتیجه‌گیری‌ای هم پس از آن نیامده است. اولا باید ارتباط این حدیث با مقام علمی او بیان شود و ثانیا این ارتباط نتیجه‌گیری نویسنده نباشد؛ بلکه به منبعی مستند باشد. جمله بعد که احادیثی از او نقل شده است، هم همین مشکل را دارد.
• به‌ نظر نمی‌رسد که بخش‌های «شفاعت» و «ازدواج» از ویژگی‌های شخصیتی به شمار آید. شفاعت جزء منزلت و مقام معنوی او است؛ ازدواج‌نکردن هم صرفا یک تصمیم است.
• در تحلیل دلایل عدم ازدواج حضرت معصومه، تنها به یک مقاله استناد شده و از آن با نام پژوهشگران یاد شده است. اولا تنها یک پژوهشگر چنین گفته، نه پژوهشگران. ثانیا اعتبار علمی این پژوهشگر، معلوم نیست. ثالثا از تحلیل‌های او پیدا است که نمی‌توان بر اعتبار آن تکیه کرد. مثال: بدون استناد به منبعی تاريخی نوشته است:‌ زندانی‌شدن امام هفتم نیز موجب کاهش روی آوردن برای خواستگاری از دختران وی شد.

هجرت به ایران و ورود به قم

• در این عنوان بهتر است به جهت اصل بی‌طرفی، به جای «هجرت»، از «سفر» استفاده کنیم.
• در این عبارت گرته‌برداری هست؛ یعنی به سبک ادبیات عربی نوشته شده است: «صاحب کتاب تاریخ قم می‌نویسد: در سال ۲۰۰ق مأمون خلیفه عباسی، از امام رضا(ع) خواست که برای ولیعهدی از مدینه به مرو بیاید. پس خواهر ایشان در سال ۲۰۱ق به قصد دیدار برادر راهی مرو شد.» «نویسنده کتاب»، نه «صاحب آن»؛ «به همین جهت خواهر ایشان» یا «ازاین‌رو خواهر ایشان»، نه «پس خواهر ایشان».
• اشکال دیگر عبارت بالا آن است که موضوع اصلی بحث، حضرت معصومه است؛ اما از او با «عنوان خواهر ایشان» یاد شده است.
• در این بخش دو نظر درباره سفر حضرت معصومه به قم بیان شده است؛ اما خواننده از پاراگراف دوم متوجه این نکته می‌شود. بهتر بود پیش از بیان دو نظر ابتدا مقدمه‌ای می‌آوردیم که دو نظر دراین زمینه هست، تا هم خواننده آسان‌تر مطلب را دریابد، هم دچار این اشتباه نشود که در خصوص سفر وی به ایران هم دو نظر هست.
• جمله «گفته شده فاطمه معصومه پس از دریافت نامه برادرش، خود را آماده سفر کرد»، بی‌فایده و خنده‌دار است.
• «تصمیم گرفتند خدمت او بروند»، با اصل بی‌طرفی منافات دارد.

درگذشت

• از درگشت در ابتدای مقاله بحث شده است. بنابراین باید از اینجا حذف شود.
• دیدگاهی که در آنجا رد شد، در این جا نقل شده و از دیدگاه مخالفان آن سخن نیامده است.
• نوشتار اصلی این بخش، «آستانه حضرت معصومه»، باید به «همچنین ببینید» تغییر کند؛ چون مسئله اصلی بحث نیست.
• چون بیشتر مطالب درباره دفن حضرت معصومه است، عنوان باید به «خاک‌سپاری» تغییر کند.

فضیلت زیارت

• ازآنجا که در دو سطر نخست این بخش، مضمون روایات با نقل‌قول غیرمستقیم بیان شده است، نیاز نیست که همان روایات به صورت مستقیم هم نقل شود. بنابراین نقل حدیث امام جواد به نظر مناسب نیست.

ساختار پیشنهادی

• وجود اطلاعات کم درباره حضرت معصومه
• دودمان وتاریخ ولادت و وفات
  • نامعلوم‌بودن روز تولد و وفات
• جایگاه نزد شیعیان
  • فضیلت زیارت
  • شفاعت
  • سخنان علمای شیعه
  • توجه شیعیان به زیارت حضرت معصومه
• لقب‌ها
• سفر به ایران و ورود به قم
• ازدواج/ازدواج‌نکردن
• خاک‌سپاری
• کنگره بزرگداشت حضرت معصومه
• کتاب‌شناخت

شناسه

• شناسه نسبت به متن مقاله، کوتاه است و برخی از مطالب مهم مقاله در آن نیامده است. مثال: نامعلوم‌بودن تاریخ تولد و وفات، ازدواج‌نکردن، توجه ویژه شیعیان به زیارت حضرت معصومه، وجود زیارتنامه برای او.
• پیشنهاد می‌شود جمله نخست شناسه به این شکل باشد: فاطمه، دختر امام کاظم(ع) و خواهر امام رضا(ع)، مشهور به حضرت معصومه.

--P.motahari (بحث) ‏۱۷ دسامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۹:۰۴ (UTC)

تاریخ وفات

@P.motahari:

• تاریخ وفات در متن ذکر نشده است عبارت به این صورت است:

در این کتاب، تاریخ ولادت حضرت معصومه و تاریخ وفات او ذکر شده و از آن به کتاب‎های دیگر راه‌ یافته است.

خب این کتاب تاریخ وفات او را در چه سالی دانسته که علما مخالفت کرده اند.--Shamsoddin (بحث) ‏۲۷ ژانویهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۷:۲۶ (UTC)

@Shamsoddin:

--P.motahari (بحث) ‏۲۹ ژانویهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۰:۴۷ (UTC)

حرم

@P.motahari: به حرم حضرت پرداخته نشده است.--Shamsoddin (بحث) ‏۶ فوریهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۷:۲۱ (UTC)

كيفيت دفن

در بحار الانوار کیفیت دفن ان حضرت ذکر شده که دو سوار امده وانرا دفن کردند

لما توفيت فاطمة - رضي الله عنها - وغسلوها وكفنوها ذهبوا بها إلى بابلان ووضعوها على سرداب حفروه لها ، فاختلف آل سعد بينهم في من يدخل السرداب ويدفنها فيه ، فاتفقوا على خادم لهم شيخ كبير صالح يقال له " قادر " فلما بعثوا إليها رأوا راكبين سريعين متلثمين يأتيان من جانب الرملة ، فلما قربا من الجنازة نزلا وصليا عليها ودخلا السرداب وأخذا الجنازة فدفناها ، ثم خرجا وركبا وذهبا ولم يعلم أحد من هما

(بحار الانوار، ج57، ص219.)--Ali110110 (بحث) ‏۱۱ دسامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۶:۴۶ (UTC)

جایگاه علمی

به جایگاه علمی ایشان اشاره نشده است روایتی که ایشان پاسخ پرسش های شیعیان را میدهد و پدرش میفرماید: فداها ابوها--کمیل شمس‌الدینی مطلق (بحث) ‏۲۴ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۲۴ (UTC)