بحث:برهان فسخ عزائم
@Bashiri:
- به‌نظر می‌رسد ادبیات مقاله به‌شدت تحت‌تأثیر منابع آن است. برای مثال احتمالاً این عبارت‌ها کم‌وبیش از منابع مقاله رونوشت شد‌اند: «حل عقود»، «شکست پیمان‌ها و نقض همت‌ها»، «گسست عزم‌ها» و «گونه‌های مختلف تقریر این برهان باعث شده تا مدلول‌های متعددی به عنوان نتیجه برهان مطرح شود». این موجب شده است عبارت‌های مبهم و نامأنوس منابع به مقاله راه یابند.
- عنوان‌های مقاله نیز متأثر از منابع و درنتیجه مبهم‌اند. از عنوان‌هایی چون «دال»، «مدلول» و «دلالت» مطلب چندانی دست‌گیر مخاطب نمی‌شود.
- مطالب اصلی مقاله بدون شاهد و نمونه مطرح شده‌اند و این موجب می‌شود مدعای اصلی مقاله خنثی و بی‌فایده باشد و پذیرفته نشود. نمونه‌ها:
- بنابه مقاله، نخستین کسی که فسخ عزائم رامطرح کرده، امام علی بوده است؛ بااین‌همه سخن او در مقاله ذکر نشده است.
- ادعا شده در آیات متعددی از فسخ عزائم سخن آمده، اما حتی متن یکی از آنها هم ذکر نشده است.
- آمده است: «برهان نیز برگرفته از متون دینی است»، اما هیچ مثالی از متون دینی بیان نشده است.
- در عبارت «آن را هم معنا با روایتی نبوی «ما من آدمی الا و قلبه بین اصبعین من اصابع الله» در نظر گرفته و با اختلاف در تعابیر هم‌معنا دانسته‌اند»، ترجمه حدیث نیامده است و منظور از «با اختلاف در تعابیر هم‌معنا دانسته‌اند» روشن نیست.
- ارتباط فسخ عزائم با «شکستن پیمان‌ها» که در مقاله تکرار شده، معلوم نیست.
- تقریر روشن و ساده‌ای از برهان ارائه نشده است و آنچه در بحث «دلالت» آمده، اگر به این منظور بوده، نارسا است. در ویکی‌پدیا چند تقریر ساده از آن آمده است.
- در بخش مفاد برهان، پس از ذکر این مطلب که «برهان نیز برگرفته از متون دینی است»، یک بیت شعر آمده که در آن عبارت «فسخ عزائم» به‌کار رفته است؛ اما معلوم نیست این شعر از کیست، چه چیزی را بیان می‌کند و چه ارتباطی با طرح برهان در متون دینی دارد.
--P.motahari (بحث) ۲۱ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۸:۰۴ (UTC)
انتقادات و پیشنهادات
ضمن تشکر از زحمات مولف، می توان به این اشکالات در متن اشاره کرد:
- فرق میان این دو بخش مشخص نیست: مفهوم برهان همان مفاد برهان است و لازم نیست در دو بخش بحث شوند.
- مباحث مذکور در مفاد برهان، تخصصی و مبهم است. به نظر می شود خیلی خلاصه به بخشی از آنها ذیل مفهوم برهان اشاره کرد.
- در بخش مفاد برهان، نیازی نیست به این مطلب پرداخت که «فسخ عزائم نخستین بار توسط امام علی(ع) مطرح شده[۶] و برهان نیز برگرفته از متون دینی است». این بحث مربوط به پیشینه برهان (یا به تعبیر نویسنده، مربوط به جایگاه برهان است) است.
- مباحث مربوط به جایگاه برهان، یا در ابتدا ذکر شود و یا در انتها. در هر صورت، حد فاصل میان مفهوم و تقریر برهان نباشد. بهتر است مباحث مربوط به تقریر، بعد از مفهوم و مفاد پیگیری شوند.
- تیتر «جایگاه» مبهم است.
- اشاره به مولانا در مفهوم شناسی، موجه نیست. بهتر است در «جایگاه» بحث شود که بحث هم شده است.
- در قسمت عرفان، به دیدگاه علامه مجلسی اشاره شده است!
- عبارات تخصصی است و مناسب با ویکی نیست و میشد ضمن اذعان به تخصصی بودن موضوع، از این عبارات پرهیز کرد: مسخر بودن،حدوث صفات انفسی است نه حدوث ذات و نه حدوث صفات آفاقی و...
- خالی از لطف نبود که متن حدیث امیرالمومنین (عَرَفْتُ اَللَّهَ سُبْحَانَهُ بِفَسْخِ اَلْعَزَائِمِ وَ حَلِّ اَلْعُقُودِ وَ نَقْضِ اَلْهِمَمِ ) یا برخی از آیات می آمد و ترجمه می شد.
- این بخش مبهم است و بهتر است ساده نویسی شود: «گفته شده رهیافتی که بر برهان فسخ عزائم از برهان حدوث شده، از نوع حدوث صفات انفسی است، نه حدوث ذات و نه حدوث صفات آفاقی»
- اولین چیزی که در مواجهه با این برهان و حدیث امیرالمومنین و تقریرهای مطرح از آن، به ذهن می رسد، تقویبت جبرگرایی است که علت فسخ عزائم را خدا میداند نه انسان. اگر کسی در این حوزه مطلبی نوشته و به صورت سازگار آنها را توضیح داده، بهتر است در متن به آن اشاره شود و از آن نویسنده نقل قول شود.
...
--Shadpoor (بحث) ۴ نوامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۴:۴۶ (UTC)
پیشنهاداتی دیگر
@Bashiri: با سلام و عرض ادب و تشکر بابت نگارش مدخل
غیر از نکات فوق، خوب است این نکات نیز مورد توجه قرار بگیرند:
- به متن حدیث اصلا اشاره نشده است. به نظر می‌رسد جا دارد که اصل حدیث و ترجمه آن در متن مقاله ذکر شود.
- تیترها و مطالب بخش مفاد برهان واضح و سلیس نیست. بازنویسی شود.
- جمله «در نهج‌البلاغه نیز همه شارحان به این روایت به عنوان برهان خداشناسی توجه نموده» صحیح نیست. باید نوشت: همه شارحان نهج البلاغه نیز ....
- در بخش جایگاه به منابع روایی و کلامی متعددی استناد شده و در آخر تنها به یک مقاله رفرنس داده شده است. یا به منابع اصلی آدرس داده شود یا عبارات به صورت گزارشی و نقل قول نوشته شود. منظور این دو جمله است:
«بررسی منابع روایی نشان می‌دهد، این برهان با گزارشاتی از کتب حدیثی شیعه نظیر توحید و خصال نوشته شیخ صدوق، مختصر بصائر الدرجات اثر علامه حلی، نهج‌البلاغه گردآوری شده توسط سید رضی، روضة الواعظین نوشته فتال نیشابوری، غرر الحکم اثر عبدالواحد آمدی وکتب دیگر حدیثی شیعه مطرح شده است.»
«کتاب‌های «البراهین القاطعه فی شرح تجرید العقائد الساطعه» ذیل ادله نقلیه اثبات صانع، «حق الیقین» ذیل عنوان ادله اثبات وجود خداوند، رساله فیض کاشانی در بخش توحید، «المصنفات» میرداماد و برخی کتب دیگر از کتب کلامی به این برهان پرداخته‌اند.»
- در بخش تقریرات، عنوان تقریر درون دینی مبهم است و توضیح داده نشده منظور از درون دینی در مانحن فیه چیست.
همچنین است تقریر با برهان حدوث! ارتباط این برهان با برهان حدوث و تقریر آن با برهان حدوث واضح نیست.
- به نظر می‌رسد مصنفات میرداماد کتابی فلسفی است نه کلامی!!
- به جای دال و مدلول میتوانید از مقدمات ونتیجه برهان استفاده کنید.
Bazeli (بحث) ۴ نوامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۰:۲۹ (UTC)
انتقادات و پیشنهادات
ضمن تشکر از زحمات نویسنده به نظر می رسد:
- این جمله «این برهان توسط امام علی (ع) مطرح شده است» درست نمی باشد چرا که برهان فسخ عزائم بر گرفته و ملهم از سخن امام علی(ع) نه این که خود امام برهان طرح کرده باشند. و به جای این جمله «فسخ عزائم نخستین بار توسط امام علی (ع) مطرح شده و این برهان برگرفته از متون است» بهتر است که گفته شود: برهان فسخ عزائم برگرفته از این روایت امام علی (ع) در کتاب نهج البلاغه است و در اینجا روایت امام ذکر شود.
- تقریر ابن ابی الحدید با برهان حدوث، ابهام دارد؛ زیرا در برهان فسخ عزائم صحبت از نقض و شکستن فکر، خواسته یا اراده است (نه حدوث و ایجاد آن) و سخن ابن ابی الحدید بیشتر ناظر به حدوث و ایجاد است.