سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد |
| تاریخ تولد | ۵ مرداد سال ۱۳۱۱ش |
| محل زندگی | مشهد |
| تاریخ وفات | ۷ مهر ۱۳۶۰ش |
| محل دفن | حرم امام رضا(ع) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | آیت الله کوهستانی، سید رضا صدر، آیت‌الله بروجردی، امام خمینی |
| تألیفات | مناظرۀ دکتر و پیر، درسی که حسین علیه‌السلام به انسان‌ها آموخت |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | عضو مجلس خبرگان قانون اساسی، دبیر حزب جمهوری اسلامی مشهد |
| اجتماعی | راه اندازی کانون بحث و انتقاد دینی |
سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد (۱۳۶۰-۱۳۱۱ش) از روحانیان مبارز انقلاب اسلامی در ایران بود. وی مبارزه با رژیم پهلوی را از سال ۱۳۴۲ش تا پیروزی انقلاب اسلامی ادامه داد و پس از انقلاب دبیر حزب جمهوری اسلامی در مشهد شد. هاشمی‌نژاد از طرف مازندران به عنوان نماینده مجلس خبرگان قانون اساسی انتخاب شد. مناظرۀ دکتر و پیر، درسی که حسین به انسان‌ها آموخت و راه سوم بین کمونیزم و سرمایه‌داری از مشهورترین آثار اوست.
هاشمی‌نژاد ۷ مهر ۱۳۶۰ش در محل دفتر حزب جمهوری اسلامی مشهد طی عملیات انتحاری به شهادت رسید.
زندگی و تحصیلات
سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد فرزند سید حسن، متولد ۵ مرداد سال سال ۱۳۱۱ش در شهرستان بهشهر استان مازندران به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را تا چهارده سالگی در بهشهر گذراند و پس از آن به حوزه علمیه در روستای کوهستان (شش کیلومتری شهرستان بهشهر) که زیر نظر آیت‌الله کوهستانی بود، رفت.[۱] پس از گذراندن دروس سطح حوزه کوهستان، وارد حوزه علمیه قم شد و در درس اساتیدی چون محمد صدوقی، سید رضا صدر و سید محمد محقق داماد شرکت کرد. هاشمی‌نژاد درس خارج فقه و اصول را نزد آیت‌الله بروجردی و امام خمینی گذراند. [۲]
با درگذشت آیت‌الله بروجردی در سال ۱۳۴۰ش، هاشمی‌نژاد به مشهد مهاجرت کرده و در آنجا علاوه بر تدریس فقه و اصول و تشکیل جلسات و منابر تبلیغی، در درس خارج فقه سید محمدهادی میلانی و مدتی نیز در درس شیخ مجتبی قزوینی شرکت کرد.[۳]
مبارزات سیاسی
با آغاز نهضت امام خمینی در ۱۳۴۱ش، هاشمی‌نژاد نیز به آن پیوست و با سخنرانی‌های خود در مبارزه مشارکت داشت. وی در نیمه شب ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ش، به همراه تعدادی از علما، فضلا و وعاظ در تهران دستگیر شد و مدت چهل و یک روز زندانی گردید. پس از آزادی بار دیگر به دلیل سخنرانی انقلابی و حمله صریح به شاه در مسجد فیل مشهد، دستگیر و روانه زندان شد که بر اثر اعتراضات مردمی و تلاش علما، سرانجام پس از گذشت بیش از سه ماه حبس آزاد گردید. [۴]
وی در کنار آیت‌الله خامنه‌ای و آیت‌الله واعظ طبسی، رهبری مبارزات علیه حکومت پهلوی را در مشهد شکل داده بود. [۵]
هاشمی نژاد در دوران مبارزه بارها بازداشت و زندانی گردید؛ در سال ۱۳۵۰ش دستگیر و برای همیشه ممنوع‌المنبر شد، در ۲۴ خرداد ۱۳۵۳ش و به مناسبت سالگرد قیام ۱۵ خرداد، راهپیمایی اعتراضآمیزی در مشهد ترتیب داد و بار دیگر دستگیر شد و روانه زندان گردید و در سال ۱۳۵۴ش با ایراد سخنرانی دیگری علیه رژیم توسط ساواک دستگیر و به ۲ سال زندان محکوم گردید. [۶]
در آبان ۱۳۵۶ش با درگذشت سید مصطفی خمینی، هاشمی‌نژاد یکی از رهبران اصلی حرکت علیه حکومت پهلوی در مشهد بود. اعلامیه‌ای که وی به همراه دو تن دیگر از روحانیونمشهد انتشار داد و در آن به شخص محمدرضا پهلوی حمله شده بود، موجب دستگیری مجدد او گردید اما به دلیل خشم و تظاهرات مردم مشهد پس از یک شبانه‌روز آزاد شد. مدتی بعد به قصد ترور وی به منزل مسکونی‌اش مواد منفجره پرتاب شد. در جریان پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ش، وی به همراه تنی چند از روحانیون مانع حمله به پادگان شهر و مصادره اسلحه آن گردید.[۷]
پس از انقلاب اسلامی ایران
هاشمی‌نژاد از آغاز پیروزی انقلاب، مبارزه خود را با گروه‌ها و جریان‌هایی مانند سازمان مجاهدین خلق را آغاز کرد. وی در سال ۱۳۵۸ش دبیر حزب جمهوری اسلامی خراسان گردید.[۸]
در همان دوران با رأی مردم استان مازندران به مجلس خبرگان راه یافت[۹] و در تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ایفای نقش کرد.[۱۰]
در قضایای جنگ تحمیلی به مناطق جنگی می‌رفت و در افشای اعمال سید ابوالحسن بنی‌صدر و جبهه متحد سلطنت‌طلب‌ها و منافقین سهم به‌سزایی داشت. هاشمی‌نژاد در سال ۱۳۵۸ش به همراه هیأتی از جمهوری اسلامی ایران به کشور لیبی رفت و در بهمن ۱۳۵۹ش به دو کشور ژاپن و بنگلادش سفر کرد و اهداف انقلاب و نظام اسلامی را برای علاقهمندان شرح داد.[۱۱]
فعالیت‌های علمی و دینی
سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد در سال ۱۳۴۳ش با همکاری سید حسن ابطحی «کانون بحث و انتقاد دینی» را برای پاسخ به شبهات و تربیت دینی نسل جوان در مشهد تشکیل داد. سال‌های بعد یک شعبه مرکزی و یک کتابخانه به این مجموعه اضافه گردید. این تشکیلات از ۱۳۴۳ش تا ۱۳۵۰ش به فعالیت پرداخت و در سال ۱۳۵۱ش فعالیتش متوقف شد.[۱۲] شرکت در جلسات «انجمن جوانان بهشهر»، که فعالیتی مشابه با کانون بحث و انتقاد دینی داشت، از دیگر فعالیت‌های تبلیغی هاشمی‌نژاد بود.[۱۳]
تألیفات
هاشمی نژاد در جهت فعالیت تبلیغی به تألیف کتاب نیز پرداخته است. «مناظره دکتر و پیر» از مشهورترین آثار اوست که در زمان خود با استقبال زیادی مواجه گردید تا جایی که رژیم پهلوی چاپ و نشر آن را ممنوع کرد.[۱۴] وی در این کتاب که در سال‌های دهه چهل شمسی تألیف نمود در قالب یک رمان به نقد تمدن غرب و در کنار آن معرفی تمدن اسلامی و افتخارات جهان اسلام می‌پردازد.[۱۵] دیگر آثار او عبارتند از:
- درسی که حسین علیه‌السلام به انسان‌ها آموخت.
- پاسخ ما به مشکلات جوانان.
- اصول پنجگانه اعتقادی.
- راه سوم بین کمونیزم و سرمایه‌داری.
- مشکلات مذهبی روز.
- ضرورت تشکیلات.
- مبارزه با جهل و مادیت.
- قرآن و کتاب‌های دیگر آسمانی.
- رهبران راستین.
- مسایل عصر ما.
- زهرا مکتب مقاومت.
- رسالت انقلابی امام حسین(ع).
- ولایت فقیه.
- تقریرات اصول شیخ علی کاشانی به زبان عربی. [۱۶]
- کتاب هستی بخش، که در ۲ جلد به چاپ رسیده است. [۱۷]
شهادت
سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد ۷ مهر ۱۳۶۰ش در حال خروج از کلاس درس توسط یکی از منافقان در عملیات انتحاری ترور شد و به شهادت رسید. پیکر وی در رواق «دارالسلام» حرم امام رضا(ع) به خاک سپرده شد و به مناسبت شهادت او در خراسان سه روز عزای عمومی اعلام گردید. امام خمینی پس از شهادت هاشمی‌نژاد در سخنانی با تأیید مراتب فضل و مجاهدت هاشمی‌نژاد شخصیت وی را ستود.[۱۸] همچنین سید علی خامنه‌ای از او به عنوان دانشمند مبارز فداکار یاد کرده است.[۱۹]
پانویس
- ↑ فریادگر شهر شهادت، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
- ↑ اسلامی، شهید هاشمی نژاد و استاد نخستین، ص۱۰۱.
- ↑ پایگاه اطلاع رسانی حوزه علمیه خراسان.
- ↑ فرهنگنامه علمای مجاهد، دانشنامه‌های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران.
- ↑ هاشمی‌نژاد، سید احمد، شهید هاشمی نژاد در قامت یک برادر، ص۱۳.
- ↑ مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ فرهنگنامه علمای مجاهد، دانشنامه‌های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران.
- ↑ فرهنگنامه علمای مجاهد، دانشنامه‌های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران.
- ↑ پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
- ↑ مکارم شیرازی، سخنرانی‌های او از علل پیشرفت انقلاب بود، ص۵.
- ↑ فرهنگنامه علمای مجاهد، دانشنامه‌های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران.
- ↑ پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه علمیه خراسان.
- ↑ توکلی،شهید هاشمی‌نژاد و جوانان، ص۱۲-۱۱.
- ↑ پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ اسماعیلی، شمسا، تقابل هویت اسلامی و هویت غربی در مناظره دکتر و پیره، ص۱۰۵-۱۰۲.
- ↑ اسماعیلی، شهید هاشمی‌نژاد در آینه آثار، ص۱۰۹-۱۰۸.
- ↑ سایت تبیان.
- ↑ مام خمینی، صحیفه نور، ج۱۵، ص۱۶۷.
- ↑ «بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در خطبه‌های نماز جمعه».
منابع
- اسلامی، محمد مهدی، «شهید هاشمی نژاد و استاد نخستین»، مجله شاهد یاران، شماره ۳۵، تهران، مهر ۱۳۸۷.
- پایگاه اطلاع رسانی حوزه علمیه خراسان.
- پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
- توکلی، احمد، «شهید هاشمی نژاد و جوانان»، مجله شاهد یاران، شماره ۳۵، تهران، مهر ۱۳۸۷.
- سایت تبیان.
- شمسا، علی، «تقابل هویت اسلامی و هویت غربی در مناظره دکتر و پیره»، مجله شاهد یاران، شماره ۳۵، تهران، مهر ۱۳۸۷.
- فرهنگنامه علمای مجاهد.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- اسماعیلی، قربان علی، «شهید هاشمی نژاد در آینه آثار»، مجله شاهد یاران، شماره ۳۵، تهران، مهر ۱۳۸۷.
- مکارم شیرازی، ناصر، «سخنرانی‌های او از علل پیشرفت انقلاب بود»، مجله شاهد یاران، شماره ۳۵، تهران، مهر ۱۳۸۷.
- هاشمی نژاد، سید احمد، «شهید هاشمی نژاد در قامت یک برادر»، مجله شاهد یاران، شماره ۳۵، تهران، مهر ۱۳۸۷.